Dünyada henüz keşfedilmemiş 9 bin 200 ağaç türü var

Ağaç türleri ve çeşitliliği üzerine yapılan ve Proceedings of the National Academy of Sciences (PNAS) dergisinde yayımlanan makaleye göre, dünyada sandığımızdan yaklaşık yüzde 14 oranında fazla ağaç türü olduğu tespit edildi.

Araştırmacılar, bu konuda ilk defa bilimsel olarak güvenilir bir değerlendirme yapıldığını ifade ediyor.

Dünyada bugüne kadar 73 bin 300 ağaç türü tespit edildi, ancak araştırmacılar henüz keşfedilmeyen 9 bin 200 tür olduğunu tahmin ediyor. 

Ancak nadir türlerin büyük çoğunluğu tropikal ormanlarda yetişiyor ve bu ormanlar iklim krizi ve ormansızlaşma yüzünden hızla yok oluyor.

Belgelenmeden yok olabilir

Birçok türün ormansızlaşma ve iklim krizi nedeniyle yok olma tehlikesiyle karşı karşıya olduğu düşünülse de, ağaç türlerinin sayısının zaman içinde nasıl değiştiğine dair hiçbir veri yok. Bilim insanları, birçoğunun belgelenmeden önce ortadan kaybolacağından endişe ediyor.

Makalenin baş yazarı ve ABD, Indiana’daki Purdue Üniversitesi’nde kantitatif orman ekolojisi profesörü Jingjing Liang şunları söylüyor:

“Bu makalenin, özellikle kitlesel yok olma sırasında dünyadaki toplam ağaç türü sayısının azalıp azalmadığını bilebilmemiz için bize kıyaslayabilecek verileri sağlayacağını umuyoruz. Ormana sadece bir karbon rezervi veya çıkarılacak bir kaynak olarak bakmamamız gerekiyor. Ormanlarımıza flora ve faunayı barındıran bir yaşam alanı olarak bakmalı, bu biyolojik çeşitliliğe dikkat etmeliyiz.”

Orman biyoçeşitliliği hassas konumda

Araştırmacılar, insanların özellikle gıda, yakıt, kereste ve ilaç için ihtiyaç duyduğu ve aynı zamanda iklim krizi ile mücadelemizde bize destek olan bu müthiş canlıları korumak için daha çok çabalamamız gerektiğiniz söylüyor.

Minnesota Üniversitesi Orman Kaynakları Bölümü’nde çalışan ve bu araştırmayı yürüten Dr. Peter Reich’a göre bu çalışmanın bulguları bize küresel orman biyoçeşitliliğinin ne kadar hassas bir konumda olduğunu gösteriyor.

BBC’ye konuşan Reich, “Edindiğimiz veriler bize biyoçeşitliliğin en çok hangi noktalarda tehlikede olduğunu göstermekte çok faydalı olacak” diyor:

“Güney Amerika, Afrika, Asya ve Okyanusya bölgelerinde hem tanıdığımız ağaçların hem de hiç bilinmeyen nadir türlerin yoğun şekilde görüldüğünü tespit ettik. Bu bölgelerin farkında olmamız ileride yapılacak koruma çalışmalarına da destek olacaktır.”

Yüzde 43’ü Güney Amerika’da

Çalışmaya göre, Amazon havzası hektar başına 200 ağaç türüyle yerel düzeyde en yüksek ağaç türü çeşitliliğine sahip görünüyor. Araştırmacılar bunun, daha geniş bir tür yelpazesini desteklemeye uygun, sıcak ve ıslak bir ortam olması nedeniyle olabileceğine inanıyor.

Araştırmada henüz keşfedilmemiş ağaç türlerinin yaklaşık yüzde 43’ünün Güney Amerika’da bulunduğu söyleniyor ve sıralama şu şekilde devam ediyor:

• Avrasya bölgesi (yüzde 22)
• Afrika (yüzde 16)
• Kuzey Amerika (yüzde 15)
• Okyanusya bölgesi (yüzde 11) 

Tropikal ormanların önemi

Dünyada en sağlıklı ve verimli ormanlar tür çeşitliliği yüksek olanlar, bunların büyük çoğunluğu da tropikal ülkelerde bulunuyor.

Ancak bu ormanlar günümüzde Batılı ülkeler tarafından tüketilen gıda ürünlerinin üretimi, iklim değişikliği ve orman yangınları sebebiyle tehdit altında.

Oxford Üniversitesi’nden Dr. Yadvinder Malhi, tropikal ormanların atmosferi karbondioksitten temizlemek için önemli olduğunu ve bu ormanlık alanların aynı zamanda birer “biyolojik çeşitlilik hazinesi” olduğunu söylüyor.

Malhi, “Bu çalışma bize tropikal ormanların ağaç türü bakımından sandığımızdan da çok çeşitlilik barındırdığını gösterdi” diyor.

Araştırma nasıl yapıldı?

Yaklaşık 140 araştırmacının katkıda bulunduğu ve 90 ülkede saha çalışması yapılan araştırma, dünyada 100 binden fazla ormanlık alanda bulunan milyonlarca ağacın kaydedildiği bir veri tabanından faydalanarak yapıldı. 

Bilinmeyen türlerin sayısını tahmin etmek için bilim insanları, kod kırıcı Alan Turing ve asistanı Irving Good tarafından oluşturulan Good-Turing frekans tahminini kullandı.

Tayvanlı istatistikçi Anne Chao tarafından tespit edilmemiş türlerin çalışmasına uygulanmak üzere geliştirilen teori, araştırmacıların, gözlemlenen nadir türler hakkındaki verileri kullanarak, nadir görülen olayların – bu durumda bilinmeyen ağaç türlerinin – oluşumunu bulmasına yardımcı oldu.

(TP)