Doğa bilimci Edward O. Wilson yaşamını yitirdi

ABD’li doğa bilimci Edward O. Wilson, 92 yaşında hayatını kaybetti.

Kendi adını taşıyan EO Wilson Biyolojik Çeşitlilik Vakfı'ndan yapılan açıklamada bilim insanının 26 Aralık Pazar günü Burlington, Massachusetts'teki evinde öldüğü bildirildi.

Wilson'ın ölüm sebebi hakkında bilgi verilmezken vakfın Başkanı Paula Ehrlich, Wilson'un "kendimizi ve gezegenimizi nasıl anladığımızı değiştirdiğini" söyledi.

İngiltereli doğa bilimci David Attenborough ile birlikte Wilson, doğa tarihi ve koruma konusunda dünyanın önde gelen otoritelerinden biri olarak kabul ediliyordu. Hayatı boyunca karıncalar ve ekosisteme odaklandı. Ekonomik çıkar için yağmur ormanlarını yok etmeyi, yemek pişirmek için Rönesans dönemine ait tablo yakmaya benzeten Wilson, biyolojik çeşitliliğin tüm dünyada hızla azalmasına karşı kampanyalar yürüttü.

Edward O. Wilson hakkında

1929'da Alabama, Birmingham'da doğan Wilson küçük yaşlardan itibaren doğaya ilgi duydu. Balık tutarken geçirdiği bir kaza sonucunda uzağı göremez olunca yakından inceleyebileceği küçük canlılara odaklandı. 13 yaşında ABD'ye dışarıdan getirilen ilk karınca kolonisini keşfetti. 

Alabama Üniversitesi'nde okudu, Harvard Üniversitesi'nde doktora yaptı ve yıllarca ders verdi. Meslek hayatı boyunca 400'den fazla karınca türü buldu ve karıncaların feromon salgılarıyla aralarında anlaştıklarını kanıtladı. En büyük başarılarından birinin, karıncaların, kimyasallar yayarak tehlikeyi ve yiyecek izlerini nasıl ilettiğini bulmak olduğunu söylemişti.

Wilson karıncalar üzerindeki çalışmalarını, insanlar da dahil diğer canlılara uyarladı.

İnsan davranışının öğrenilmiş deneyimlerin değil, genetik yapılarının eseri olduğunu savunduğu 1975 tarihli “Sosyobiyoloji: Yeni Sentez” adlı kitabıyla tartışma yarattı. Kitabın özgecilik veya düşmanlık gibi insan davranışlarının çevresel etkenler veya “yetiştirme” yerine genler veya “doğa” tarafından belirlendiği şeklinde yorumlaması yüzünden eleştirilere uğramış; teorinin “öjeni” (belirli kalıtsal özelliklere sahip insanların çoğalmasını destekleyen ve insan geninin kalitesini artırmayı amaçlayan etkinliklerin savunusu) esintileri taşıdığı öne sürülmüştü.

1978'de, biyoloji ve insan davranışını irdelemeye devam ettiği “İnsan Doğası Hakkında” kitabı ile Pulitzer ödülü kazandı. Wilson internet üzerinde, bugüne kadar bulunan 1,9 milyon canlı türünü belgeleyen “Encyclopedia of Life” (Hayat Ansiklopedisi) adlı veri tabanının oluşturulmasında da önemli rol oynadı.

Kuzeydoğu ABD’de bir emekli topluluğunda yaşayan Wilson, kısa süre önce biyolojik çeşitlilik üzerine uzun bir kitap serisinin sonuncusunu yayımlamıştı.

Yarı-Dünya Projesi

Wilson’ın Yarı Dünya Projesi, 10 milyon yıldır görülmeyen bir hızla gerçekleşen türlerin yok olma sürecini tersine çevirmek ve yeterli çeşitlilikte, doğru bağlantılara sahip ekosistemlerin olması için gezegenin kara ve denizlerinin en az yarısının korunması çağrısında bulunuyor.

Birleşmiş Milletler (BM), dünya ülkelerini, 2030 yılına kadar topraklarının ve sularının yüzde 30’unu – şu anda bir tür koruma altındaki alanın neredeyse iki katı – koruma taahhüdü vermeye çağırmıştı; bu, “30’a 30” olarak bilinen ve kısmen Wilson’dan ilham alan bir hedef olarak belirtiliyor.

(TP)