Bebek Ölümlerini Önlemenin Esas Yolu Anneleri Korumak
Marmara Üniversitesi Çocuk Sağlığı ve Hastalıkları Hemşireliği Anabilim Dalı'ndan Prof. Dr. Güler Cimete, Türkiye'de yenidoğan yoğun bakım ünitelerinde hemşire, hekim ve malzemenin eksikliğinin genel bir sorun olduğunu söylüyor.
Sağlık Bakanlığı'nın inceleme heyeti Ankara'daki Dr. Zekai Tahir Burak Kadın Sağlığı Eğitim ve Araştırma Hastanesi'nde temmuz ayında 49 bebek ölümünün gerçekleştiğini açıklamış, bunu hemşire başına 4-6 arasında bebeğin düşmesine ve hasta sayısının fazlalığına bağlamıştı.
Sağlık emekçileri 2005'te uyarmıştı
bianet'in görüştüğü Cimete, Türk Tabipleri Birliği'nin (TTB) 2005'te bu konuyla ilgili hazırladığı, Sağlık Bakanlığı'na da iletilen raporu anımsatıyor:
"Bu raporda bir hemşire/hekim başına düşen bebek sayısının fazla olduğu, bir küvözde iki veya üç bebek yatabildiği, bu hizmeti veren başka hastanelerin olmadığı, prematüre bebek hizmetlerinin yetersiz kaldığı, fiziksel ortamların iyi olmadığı, temizliğin özel olarak yapılmadığı belirtilmişti."
Ancak Sağlık Bakanlığı ne bu hizmeti eren ünitelerin sayısını artırdı ne de prematüre doğumları önlemek üzere, anne babalara koruyucu sağlık hizmeti ve eğitim verdi.
"Bu iş yüküyle bu hizmetin yürütülmesi mümkün değil"
Cimete bu tür ünitelerde bir hemşireye en fazla bir veya iki, bir hekime de üç veya dört bebek düşmesi gerektiğini söylüyor. Bir küvözde bir bebek yatmalı.
"Bu durum insan davranışından değil, sistem iyi kurulmadığından yaşanıyor" diyen Cimete İstanbul'da da Zeynep Kamil'deki yoğun bakım ünitesinin bütün Anadolu yakasına hizmet verdiğini, bir küvözde üç bebeğin yatabildiğini söylüyor ve ekliyor: "Bu iş yüküyle bu hizmetin yürütülmesi mümkün değil."
Prematüre bebek enfeksiyona açık
Cimete prematüre bir bebeğin yaşatılmasının zaten kolay olmadığını belirtiyor: "Bebek 24-28 haftalık doğunca, enfeksiyon kapma riski o kadar yüksek ki. Çarşaftan bile kapabilir. Bu bebekleri yaşatmak zaten normalde çok zor. Akciğerlerini geliştirip olgunlaşmasını sağlayıp yaşamda tutulmaları çok zor. Prematüre bebeklerin savunucu sistemleri çalışmıyor. Bunu anneden de almış olmuyor. Zaten risk altında. Bebek enfeksiyonu anneden de kapabilir."
Enfeksiyon önlenebilir ölüm nedeni
Ancak Cimete enfeksiyonun, özellikle hastane enfeksiyonunun bebek ölümlerinde önlenebilir nedenlerin başında geldiğini vurguluyor. Burada en önemli faktörlerden biri temizlik.
"Personelin el yıkaması enfeksiyonu yüzde 20-25 oranında önler. Asıl sorun şu: Temizlik için malzeme yeterli mi, yeteri sayıda eldiven var mı? Bir bebeğe dokunduktan sonra, 30-40 saniye elinizi yıkayıp fırçalamazsanız, bunu yapmak için uygun antiseptik yoksa, diğer bebeğe mikrobu geçirebilirsiniz."
Temizlik taşeronlara verildi
Cimete temizlik hizmetlerinin taşeron firmalara verilmesinin de risk olduğunu söylüyor. "Kliniklerin temizliği taşeron firmalara bırakıldı. Yerlerin, aletlerin, küvözlerin temizliğinin eğitimli insanlarca yapılması gerekiyor. Eskiden hastanelerin eğitilmiş personeli vardı. Taşeron firmalar alınca eğitim de denetim de eksik. Fırçayla yer süpürür, malzemeleri uygun temizlemezseniz enfeksiyona zemin hazırlarsınız."
Prematüre doğumlar önlenebilir
Cimete koruyucu sağlık hizmetiyle prematüre doğumların önlenebileceğini, kalıcı çözümün de burada olduğunu söylüyor:
"Sık takiple, kadının sık beslenmesinin, aktivitesinin ayarlanmasıyla, bunların topluma öğretilmesiyle prematüre doğumlar önlenebilir.
"Kimyasal faktörler, hava kirliliği, güneş ışınları, yiyeceklerden gelen kimyasallar prematüre doğuma zemin hazırlayan çevresel faktörler. İnsanlara bunlardan korunmayı öğreteceğimiz hizmetler azaldı. Oysa Sağlık ocakları, ana çocuk sağlığı merkezleri, okullarda ailelere eğitim, ev ziyaretleriyle bu sağlanabilir. Böylece yenidoğan yoğun bakım ünitelerine ihtiyaç da azalır." (TK/EZÖ)