Bask Ülkesinde Özgürlüğe İki Farklı Bakış

"Guardia Civil" mensupları saatler gece yarısını gösterirken Euskaldunon Egunkaria gazetesinin ofislerini ve çalışanların evlerini bastılar. Andoain'deki merkez ofis ve diğer bürolar saatlerce didik didik arandı. Operasyondan bir tek gazetenin Fransa'daki ofisi payını almadı.

Egunkaria gazetesinin yanı sıra Jakin (Bilgi) adlı kültür dergisi ile bir yerel gazete de operasyon yapılan yayın organları arasındaydı.

Tlimatlar üzerine tutuklama

Operasyon sürecini başlatan yargı kararında yalnızca Egunkaria'nın yalnızca aranmasından söz edilmesine karşın Bask gazetesinin kapatıldığı açıklandı.

Madrit'den gelen talimatlar üzerine 10 kadar gazeteci tutuklandı. Yalnızca Euskera (Bask) dilinde yayın yapan gazeteye çalışan veya çalışmış olan gazeteciler arasında Martxelo Otamendi Gazetesi yöneticisi de bulunuyordu.

Alışıla geldiği üzere Basklı gazetecilere ayrılıkçı Bask örgütü ETA'ya üye oldukları iddia ediliyor.İspanya hükümeti bir süredir Bask ülkesinde denetimi altında tutamadığı medya organlarına dönük baskı uyguluyor.

İddia: Ölümü kışkırtma

Yaklaşık bir yıl önce Martxelo Otamendi ve günlük Gara (Biz) gazetesinin yayın yönetmeni, ETA ile gerçekleştirilen bir röportajı yayımladıkları için Madrit'de yargı önüne çıkarılmışlardı.

Söyleşilerin yayımına ilişkin dava düştü. Ancak söz konusu gazeteciler hakkında açılan ikinci dava halen sürüyor: Bu saçma davada yargı sürecini başlatan Savcıya göre gazeteciler bir politikacının öldürülmesini haklı çıkaran, hatta ölümünü kışkırtan yayınlar yaptılar.

İspanya'da adalet ne kadar bağımsız?

Ancak Egunkaria'nın kapatılması bu olayla bağlantılı değil. Bu suçlama Bask gazetelerinin kapatılmasına kadar giden ortamın "hazırlanmasına" propaganda aracılığıyla katkıda bulunmuş olabilir. Gazetenin, "ETA'nın finans sisteminin bir parçası olduğu" iddialar arasında. Ulusal Mahkeme, hükümetle birlikte ortak bir basın açıklaması yaparak kapatmanın gerekçelerini sıraladı.

Birlikte yapılan bu açıklama aslında adaletin ne kadar bağımsız olduğunu da ortaya koyuyor. Demokrasiyle yönetildiği iddia edilen bir ülke için inanılmaz bir gelişme: 13 yıldır yayın yapan ve 15 bin tirajı bulunan gazeteye yöneltilen suçlama, 1998 yılında kapatılan "Egin" (Eylem) Radyo ve Gazetesi'ne yöneltilenle aynı.

Kanıtlar

Egin'e dönük operasyon ne kadar haklıydı, eldeki kanıtlar ne kadar tutarlıydı? Operasyonda gözaltına alınan 20 gazeteci yeniden serbest bırakıldı; haklarında dava dahi açılmadı.

İspanya'da bir yayın organının kapatılabilmesi için, söz konusu yayın organının terör örgütüyle organik ilişkisinin kanıtlanması gerekiyor; terör örgütüne destek verildiğinin ortaya çıkarılması yeterli sayılmıyor.

Oysa Egin operasyonunda gazete çalışanlarının örgüte destek verip vermedikleri dahi ortaya çıkarılamamıştı.

Kara Koyunlar'ı imha

Yaklaşık iki yıl önce benzer bir suçlama aylık "Ardi Beltza" (Kara Koyunlar) dergisine yöneltildi. Ardi Beltza'nın yayın yönetmeni, aylarca tutuklu kaldıktan sonra serbest bırakıldı.

Ulusal Mahkeme'ye göre gazeteci "yasal gazetecilik faaliyeti icra etmişti". Ancak dergi hakkında operasyon sonrası alınan kapatma kararı bu derginin de ekonomik açıdan çökmesine neden oldu.

Basın ve görüş özgürlüğüne Bask ülkesinde yöneltilen saldırıların yeni hedefi bu kez Egunkaria. Gazetenin kapatma kararıyla tarihe karışacağı tartışmalı, bu yayın Kara Koyunlar'ın yaptığı gibi en fazla sürgüne gidebilir.

Fransa'daki Bask bölgesinde bu derginin bir uzantısı niteliği taşıyan Kale Gorria (Kızıl Yol) yayımlanıyor. Hatta Avrupa Birliği'nin terör listesinde yer alan birçok grup bölgede yasal...

Fransız polisi yasaklamaya karşı

Fransız polisinin yöneticilerinden biri İspanyol hakim Baltasar Garzón tarafından dile getirilen bazı yasaklama kararlarının ifade özgürlüğüne aykırı olduğunu belirtti. Garzón'a göre Batasune, bazı gruplar ve medya organları "ETA'nın bir parçası", yasaklanmaları da bundan dolayı...

Ancak İspanyol hakim şimdiye dek bu iddiasını kanıtlayamadı. Gizli servis benzeri bir yapılanması olan Fransız güvenlik kuruluşu Renseignements Généraux'nun (RG)Başkan Vekili Bernard Squarcini'ye göre "kamu görevlilerinin her şeye hakkı olmamalı". Squarcini Batasuna partisinin yasaklanmasına da karşı.

Bu arada yasaklanan Egunkaria'nın çalışanları gazetelerinin yeni sayısını Egunero adı altında çıkardılar. Gazeteciler, ETA ile bir ilgilerinin bulunmadığını, Bask dilinde günlük yayın yapan, partiler üstü tek gazete olduklarını belirtiyorlar.

Sıra Gara'ya da gelecek

Madritli politikacılar ve medya tarafından "ETA'nın gazetesi" olarak nitelen Gara gazetesinin değil de Egunkaria'nın operasyonda hedef olarak seçilmesi tartışmalı. Büyük olasılıkla Egunkaria'nın Bask dilinin yanı sıra her gün İnternet üzerinden İngilizce yayın yapması Madritli politikacıları çok rahatsız etti.

Egunkaria, tüm dünyaya böylece Bask ülkesindeki durumun bağımsız bir ağızdan aktarılması fırsatını yarattı. Operasyon sonrası elbette gazetenin web sitesi de kapatıldı.

Egunkaria hakkındaki kapatma kararı uluslar arası alanda düşük düzeyde protesto edilirse bu sıranın Gara'ya gelmesi anlamını taşıyor. (NH)