KÜLTÜRHANE'DEN
Baharı Kovalayan Göçmen Arıcıların Bal Yolculuğu
"Göç yolumuz hep değişir. Mesela Mersin’in dağ köyündeydik, duyduk ki aşağılarda çiçek açmış; yüklendik kovanları oraya götürdük”
Yüzyıllardır “mucize”leriyle insanların ilgi odağı olmuş arılar ve onlarla birlikte yılın yarısını evlerinden uzakta geçiren, nerede çiçek açıyorsa oraya göçen arıcılar…
Bu arıcılardan biri olan Nurcan Özcan, 3 Mart'ta Kültürhane “Ekoloji Sohbetleri”nin konuğu oldu. Kraliçe arı ve bal yetiştiricisi Özcan, “aile mesleği” dediği arıcılığın inceliklerini, arı familyasının ilişkilerini ve baharı kovalayan göçmen arıcıların bal yolculuğunu dinleyicilerle paylaştı.
Her Şey kraliçe arı için
Nurcan Özcan, arıcılardan bahsedebilmek, onları tanıyabilmek için öncelikle arı ailesini tanımamız gerektiğini söylüyor ve dinleyicileri arıların özenli, bir o kadar da ilgi çekici hayatına doğru bir gezintiye çıkarıyor.
Özcan’ın anlatımına göre; kimimizin yalnızca plastik ambalajlar içinde, kimimizin sofrada, daha şanslı olanlarımızınsa doğada gördüğü petekler insanı hayrete düşürecek bir hiyerarşiye, disipline ve özveriye ev sahipliği yapıyor. Arı kolonilerinde üç çeşit arı bulunuyor; kraliçe arı, erkek arı ve işçi arı. Kraliçe arı her şeyin başında. Her şey onun için var.
“Arıcılık neden kadın işi olmasın?”
Nuran Özcan’ın yolu, Mezitli Kadın Üretici ve İşletme Kooperatifi sayesinde düşüyor Kültürhane’ye. Özcan, Mezitli’de kadınları üretime teşvik etmeyi ve kadınlara istihdam desteği sunmayı hedefleyen kooperatifin ilk üreticilerinden. Söyleşide Kooperatif başkanı Prof. Dr. Ayşe Gül Yılgör’ün sorularını yanıtlayan Özcan’a yöneltilen sorulardan ilki “Arıcılık bir kadın işi mi?” oluyor. Özcan’ın cevabı ise oldukça net: “Neden olmasın?” Nurcan Özcan, oldukça keyifli olduğunu ve her gün yeni bir şey öğrendiğini söylediği mesleğini özellikle kadınlara tavsiye ediyor.
Yeni tartışmalar: Arılar için zorunlu göç
Kültürhane sohbetlerinin mayasında vardır; her yeni sohbet yeni tartışmaları, fikirleri beraberinde getirir. Nurcan Özcan’ın dinleyicilerle paylaştığı mesleki birikimi ve yaşam pratiği de yeni soruların yükselmesine neden oldu. Arıcıların mesleklerinin devamı için hayata geçirdikleri göçün, arılar için doğal bir göç olmadığı fikri “İnsana ait olan bu göç ve insanın ekonomik faaliyeti, aslında arılar için zorunlu göç demek midir?” sorusuna zemin hazırladı.
Ekosistemin doğal dengesini korumak ve arıların yaşamının devamını sağlamanın esas alındığı bir arıcılık sistemine vurgu yapılan söyleşi, akıllarda insan ve doğa ilişkisine, doğaya entegre hayatlara, birlikte yaşamak ve sömürü arasındaki ince çizgiye dair birçok soru ve fikir bırakarak sona erdi.
Kraliçe ArılarProf. Dr. Ayşe Gül Yılgör'ün arıcı Nurcan Özcan ile söyleşisinin "kraliçe arı" bölümünün yazılı halini paylaşıyoruz... Şimdi şöyle bize bu süreci anlatır mısın? Şimdi kraliçe arı ile erkek arı karşılaştı... Ana arı erkek arıların salgıladığı bir kokuyla gökyüzünde çiftleşiyor. Kendi kovanının içinde yapmıyor çünkü akraba evliliği oluyor. Gökyüzüne çıkan bir en az 7 en fazla 21 tane erkek arıyla çiftleşiyor ve daha sonra kovanına geri dönüyor erkek arılar çiftleştiğinde ölüyor. Ölmeyenleri de işte dediğim gibi kovanlarından kovuyorlar ve ölüme terk ediyorlar. Onların bir deposu var değil mi? Spermlerin ve yumurtaların bir deposu var biraz önce anlattınız. Evet ana arı kovana döndükten sonra en az günde iki bin tane yumurta yumurtluyor ve sürekli ürüyor. Bir günde iki yumurta mı yumurtluyor? İşçi arılar tarafından besleniyorlar. İşçi arıların tükürük bezlerinde salgıladıkları arı sütü dediğimiz gıdayla besleniyorlar o yüzden çok daha uzun yaşayabiliyorlar. İki bin tane yumurta yumurtluyor. Ne oluyor onlar? Onlar yavru oluyor işçi arı oluyor. Erkek arı hemen ölmüyor mu? Erkek arı ölüyor. Ölmeyenlerde kovanın içerisine bal ve polen çok tükettikleri için işe yaramadıkları için onları kovuyorlar ve öldürüyorlar. Peki ne zaman? Birkaç gün sonra ana arı kovana döndükten birkaç gün sonra sürekli yumurtluyor. Günde iki bin tane yumurta yapıyor ve çoğaltıyor. Depoda da spermler varmış onlar kendi organizması içerisinde inanılmaz bir mekanizasyon içerisinde tık bir yumurta düşüyormuş bir sperm düşüyormuş ondan sonrada her gün binlerce yavruluyormuş ana arı, kraliçe arı. Soyun devamını sağlıyor. Doğru mudur? Evet Ben de öğrendim bu arıcılığı.İşçi arılar tarafından besleniyorlar sütüyle. O yüzden çok daha uzun yaşıyor. Dört den yedi yıl arası yaşanıldığı gözlemlenmiş ana arının. İşçi arılarda Peki bir tanemi ana arı var her kovanda? Evet. her kovanda bir tane ana arı var olur. Diyelim ki öldü. Ne olacak o zaman? İşçi arılar yeniden bir ana arı için sürekli onu arı sütüyle beslerler günlük yumurtayı kapatırlar 16’ncı günden yeniden bir ana arı oluştururlar Yani kovan her zaman bir yönetici gibi bir ana arı istiyor öylemi? Tabi. Sürekli üretim yapan bir makine gibi sürekli bir ana arı üretirler. Hangisinin ana arı olacağı nasıl belirlenir? Normalde işçi arılar bal ve polenle beslenir ama o arı sütüyle beslendiği için onu seçerler. Daha kuvvetli sürekli beslerler ve ana arı olur Doğada hep kuvvetli olan yaşar şeyi öylemi? Ben sadece var sayım yapıyorum. Şimdi birkaç tane yaparlar gözeneğini biraz daha büyük yaparlar. Çünkü ana arı … Diğer arılara göre çok daha büyüktür. Ona göre yaparlar ilk çıkan arı kraliçe arı diğer arıya saldırı onu öldürür. Eğer iki tanesi bir den çıkmışsa ikisi birden kıyasıya savaşır. Biri birini öldürür o kovandaki hâkimiyeti kazanan sağlar. Peki buna tekrar döneceğimizden eminim. Biz bu sohbetin adını arının göç hikâyesi diye koyduk. Arılar göç mü ediyorlar? Arılar evet göç ediyorlar. Biz de onlarla birlikte göç ederiz Sen şimdi ana arıyı çoğalttın senin işin o. Burada ilginç bir şeyler var mı? Ana arıyı çoğaltırken göçe gelmeden.. Evet. Biz arıların günlük yumurta attığı bir çıtayı alırız ana arı dediğimiz kalemle ana arıları özel üretilmiş bir yüksüğün içerisine onu aktarırız. Tüp bebek dediğimiz işlemle aşılama yaparız. Anası olmayan bir kovana onu veririz. Anası olmadığı için anaya ihtiyaç duyduğu için onlar onu arı sütüyle besler ve onuncu gününde o çıkar. Anası olmaya diğer kovanlara dağıtırız 10değilde on birinci günde alırsak eğer işte az önce dediğimiz şey gerçekleşir. Çıkan bir arı diğer arıları öldürür eğer iki tanesi çıkmışsa kıyasıya savaşırlar. Bu şekilde eldivensiz çalışırız. Onu kovana verdikten sonra birkaç gün sonra yumurta atar onu kontrol ederiz. Arısı olmayan kovanlar varsa onu çıplak ellen tutarız. Eldivenle tuttuğumuzda zarar görebilir. |
(BG/Lİ/EMK)