680 Sayılı KHK ile Ne Düzenlemeler Getirildi?

Resmi Gazete'nin mükerrer sayısında yayımlanan 680 sayılı Olağanüstü Hal Kapsaminda Bazı Düzenlemeler Yapılması Hakkında Kanun Hükmünde Kararname (KHK) HSYK üyelerinin yargılanmasından Anayasa Mahkemesi Kanunu'na çeşitli düzenlemeler içeriyor.

Aynı KHK’ya göre, yabancı ülkede olması nedeniyle kendisine ulaşılamayan vatandaşlar "Yurda dön" ilanına rağmen gelmemeleri halinde vatandaşlıktan çıkarılabilecek.

Basın Kanunu uyarınca getirilen yayın yasak ve kısıtlamalarına aykırı olarak yayın yapılması halinde, Radyo ve Televizyon Üst Kurulu (RTÜK), medya hizmet sağlayıcı kuruluşun programlarının yayınını bir gün durduracak. 

KHK ile ilgili kanuna medya hizmet sağlayıcıları için "Terör eylemini, faillerini ve mağdurlarını terörün amaçlarına hizmet edecek sonuçlar doğuracak şekilde sunamaz" ibaresi eklendi

Askeri hakimleri soruşturma yetkisi

Askeri hakimler hakkındaki soruşturma ve kovuşturma yapma yetkisi, askeri hakimin görev yaptığı yerin bağlı olduğu bölge adliye mahkemesinin bulunduğu yerdeki il cumhuriyet başsavcılığı ile aynı yer ağır ceza mahkemesine verildi.

Daha önce askeri hakimlerin genel yargıya tabi şahsi suçları hakkındaki soruşturma, o yer ağır ceza mahkemesi cumhuriyet başsavcısınca, kovuşturma o yer ağır ceza mahkemesince yapılıyordu.

Yargıtay

Yargıtay'ın ilk derece mahkemesi olarak bakmakla görevli olduğu davalarda, iş yoğunluğunun zorunlu kılması halinde Birinci Başkanlık Kurulu bir veya birden fazla daireyi sadece bu işlere bakmak amacıyla görevlendirebilecek. 

Hakim ve savcıların soruşturulması

Hakim ve savcıların kişisel suçları hakkında soruşturma ve kovuşturma yapma yetkisi, ilgilinin görev yaptığı yerin bağlı olduğu bölge adliye mahkemesinin bulunduğu yerdeki il cumhuriyet başsavcılığı ve aynı yer ağır ceza mahkemesine verildi.

Daha önce soruşturma yetkisi ilgilinin yargı çevresinde bulunduğu ağır ceza mahkemesine en yakın ağır ceza mahkemesi cumhuriyet başsavcısının ve son soruşturma o yer ağır ceza mahkemesinindi.

Valilerin soruşturulması

Ceza Muhakemesi Kanunu'nun, "Cumhuriyet savcısının görev ve yetkileri" başlıklı 161. maddesinde de değişikliğe gidildi.

Değişiklikle "Vali ve kaymakamların kişisel suçları hakkında soruşturma ve kovuşturma yapma yetkisi, ilgilinin görev yaptığı yerin bağlı olduğu bölge adliye mahkemesinin bulunduğu yerdeki il cumhuriyet başsavcılığı ve aynı yer ağır ceza mahkemesine aittir. Ağır ceza mahkemesinin görevine giren suçüstü hallerinde soruşturma genel hükümlere göre yapılır" dendi.

Bu madde daha önce, "Ağır cezayı gerektiren suçüstü hallerinde, bu kanunun hükümleri uygulanmak koşuluyla, vali ve kaymakamların kişisel suçlarından dolayı haklarında genel hükümlere göre soruşturma yapılması kaymakamların mensup oldukları il ve valilerin bulundukları ile en yakın il cumhuriyet başsavcısına aittir. Bu suçlarda kovuşturma yapmaya, soruşturmanın yapıldığı yerin görevli mahkemesi yetkilidir" şeklindeydi.

HSYK üyelerinin yargılanması

HSYK Kanunu'nun, "Üyelerin adli suçlarıyla ilgili soruşturma ve kovuşturma usulü"ne ilişkin maddesinde de değişikliğe gidildi.

Buna göre, HSYK üyeleri hakkında kişisel suçlarda daha önce Yargıtay Ceza Genel Kurulunda açılan kamu davası artık Yargıtay'ın ilgili dairesinde görülecek.

Bu üyelerle ilgili Yargıtay Cumhuriyet Başsavcısı iddianamesini düzenleyerek evrakı, görevle ilgili suçlarda Yüce Divan sıfatıyla yargılama yapmak üzere Anayasa Mahkemesine, kişisel suçlarda ise Yargıtay'ın ilgili ceza dairesine gönderecek.

Anayasa Mahkemesi üyeleri

Anayasa Mahkemesi üyeleri hakkında da ağır ceza mahkemesinin görevine giren kişisel suçlarla ilgili iddianame hazırlanması halinde kovuşturma Yargıtay Ceza Genel Kurulunca yapılıyordu. Değişiklikle kovuşturma yapma yetkisi Yargıtay'ın ilgili dairesine verildi.

Hakim ve savcıların 70 puan şartı

2802 sayılı Hakimler ve Savcılar Kanunu'nun "Yazılı yarışma sınavı ve mülakatın yapılış şekli" başlıklı 9/A maddesinde değişiklik yapıldı.

İlgili maddenin, "Yazılı sınavda yüz tam puan üzerinden en az yetmiş puan almak kaydıyla en yüksek puan alandan başlamak üzere, sınav ilanında belirtilen kadro sayısının iki katı fazlası mülakata çağrılır. Ancak başarı oranı, ilan edilen kadronun iki katı fazlasının altında olursa, sadece başarılı olanlar mülakata çağrılır. Bu şekilde çağrılan en düşük puana sahip adayla aynı puanı alanlar da mülakata alınır" hükümlerini içeren beşinci fıkrasında düzenleme yapıldı.

Bu fıkranın birinci cümlesindeki "en az yetmiş puan almak kaydıyla" ibaresi ve "Ancak başarı oranı, ilan edilen kadronun iki katı fazlasının altında olursa, sadece başarılı olanlar mülakata çağrılır" şeklindeki ikinci cümlesi yürürlükten kaldırıldı. 

Medya hizmet sağlayıcılara cezalar

KHK ile 6112 sayılı Radyo ve Televizyonların Kuruluş ve Yayın Hizmetleri Hakkında Kanun'a medya hizmet sağlayıcıları için “Terör eylemini, faillerini ve mağdurlarını terörün amaçlarına hizmet edecek sonuçlar doğuracak şekilde sunamaz” ibaresi eklendi

Aynı kanunun olağanüstü dönemlerde yayınlarını düzenleyen 7'nci maddesine de yeni bir fıkra eklendi.

Buna göre, 5187 sayılı Basın Kanunu uyarınca getirilen yayın yasak ve kısıtlamalarına aykırı olarak yayın yapılması halinde, Üst Kurul tarafından medya hizmet sağlayıcı kuruluşun programlarının yayını bir gün durdurulacak.

Bir yıl içinde aykırılığın tekrarı halinde medya hizmet sağlayıcı kuruluşun yayınlarının 5 güne kadar, ikinci kez tekrar edilmesi halinde 15 güne kadar durdurulmasına, üçüncü kez tekrar edilmesi halinde ise yayın lisansının iptaline karar verilebilecek.

RTÜK, lisans başvurularına ilişkin olarak ilgili kurumların görüşü de alınmak suretiyle milli güvenlik, kamu düzeninin korunması ve kamu yararı gereklerinden kaynaklanan sebeplerle lisans taleplerini reddedebilecek.

Ortakları ile yönetim kurulu başkan ve üyelerinin terör örgütlerine iltisakı veya bunlarla irtibatı olduğu Milli İstihbarat Teşkilatı veya Emniyet Genel Müdürlüğü tarafından bildirilen medya hizmet sağlayıcı kuruluşların lisans başvuruları reddedilecek.

Vatandaşlıktan çıkarma

KHK'ya göre, 5237 sayılı Türk Ceza Kanunu'nun; "Devletin birliğini ve ülke bütünlüğünü bozmak" başlıklı 302'nci maddesi, "Anayasayı ihlal" başlıklı 309'uncu maddesi, "Cumhurbaşkanına suikast ve fiili saldırı" başlıklı 310'uncu maddesi, "yasama organına karşı suç" başlıklı 311'inci maddesi, "Hükümet karşı suç" başlıklı 312'nci maddesi, "Türkiye Cumhuriyeti hükümetine karşı silahlı isyan" başlıklı 313'üncü maddesi, "Silahlı örgüt" başlıklı 314'üncü maddesi ve "Silah sağlama" başlıklı 315'inci maddesinde yazılı suçlar nedeniyle hakkında soruşturma veya kovuşturma yürütülen ve yabancı ülkede bulunması nedeniyle kendisine ulaşılamayan vatandaşlar, bu durumun soruşturma aşamasında cumhuriyet savcısı veya kovuşturma aşamasında mahkeme tarafından öğrenilmesinden itibaren bir ay içinde vatandaşlıklarının kaybettirilmesi amacıyla bakanlığa bildirilecek.

Bakanlıkça Resmi Gazete'de yapılan "Yurda dön" ilanına rağmen üç ay içinde yurda dönmemeleri halinde, bu kişilerin Türkiye vatandaşlıkları bakanlığın teklifi ve Bakanlar Kurulu kararıyla kaybettirilebilecek. (YY)