323 Sanıkla Düşünce Özgürlüğü Kapı Dışarı!

Raporun tam metnini görüntülemek için tıklayın.

"Kürt Açılımı" süreci "ifade özgürlüğü Kapanımı" getirdi. Bağımsız İletişim Ağı (BİA) Medya Gözlem Masası'nın 2009 Medya Gözlem Raporu, 123'ü gazeteci toplam 323 kişinin düşünce ve ifade özgürlüğü kapsamında değerlendirilebilecek davalardan yargılandığını ortaya koyuyor.

Devletin gazetecilere yönelik şiddete kayıtsızlığı Hrant Dink'in katlinden üç yıl sonra Güney Marmara'da Yaşam gazetesi yayın yönetmeni Cihan Hayırsevener'e de ölüm getirdi. Hayırsevener örgütlü suçlar ve ihale yolsuzlukları üzerine yazıyordu.

Anayasa Mahkemesi'nin "Anayasaya aykırılık" görmediği Terörle Mücadele Yasası (TMY), ile, Günlük, Özgür Yorum, Politika, Ayrıntı, Azadiya Welat, Özgür Mezopotamya, Demokratik Açılım ve Atılım gazeteleri ile Aydınlık dergisi bir veya birden fazla kez bir ay süreyle yayınları durdurularak susturulmuş oldular.

978 kişinin adının geçtiği 108 sayfalık raporda ihlaller "saldırı ve tehdit", "gözaltı ve tutuklamalar", "basın ve ifade özgürlüğü davaları", "düzenleme ve hak aramalar", "Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi", "Sansüre tepkiler" ve "RTÜK uygulamaları" başlıklarıyla yer alıyor.

TMY de TCK davalarında yoğun mahkumiyet

2009'da 22'si gazeteci olmak üzere toplam 47 kişi, "Terör örgütlerinin bildiri veya açıklamalarını basmak veya yayınlamak", "Terör örgütü propagandası yapmak" veya "Terörle mücadelede görev almış kamu görevlilerinin hüviyetini açıklamak veya yaymak veya bu yolla kişileri hedef göstermek" iddialarıyla yargılandı. 23 kişi 58 yıl hapis ve 9 bin 740 TL para cezasına mahkum oldu. Oysa, 2008'de TMY'den 44 kişi yargılandıysa da hüküm giyen çok azdı.

Yapılan yargılama sonunda hakların mahkumiyet kararı verilenler: Baki Yıldırım, Cesur Yılmaz, Hüseyin Tunç, Orhan Miroğlu, Murat Polat, Aysel Tuğluk, Mehmet Altay, Ethem Açıkalın, Temel Demirer, Dinçer Ergün, Leyla Zana, Hasan Yüksel, Mehmet Bıldırcın, Hasan Mutlu, Halime Keçeli, İlhan Sarıoğlu, Emrah Eskibal, Özkan Tacar, Rüştü Demirkaya, Abdullah Demirtaş, Osman Baydemir, Nejdet Atalay ve Bedri Adanır.

Hakaret davalarında ve cezalarda artış

34'ü gazeteci toplam 101 kişi, TCK'nun 125 inci maddesinde düzenlenen "hakaret" suçlamasıyla veya "kişilik haklarını yayın yoluyla ihlal ettikleri" gerekçesiyle açılan manevi tazminat davaları çerçevesinde yargılandı. Bu kişilerin, 98 yıl 5 gün hapisleri istenirken manevi tazminat istekli hukuk davalarında istenen tazminat bedeli ise 1 milyon 408 bin 680. TL.'yi buldu. 2009'da yerel mahkemeler 9 yıl 3 ay 6 gün hapis ve 41 bin 290 TL'ye hükmetti. Önceki yıl, 74 kişi, 77 yıl hapis ve 1 milyon 885 bin 500 TL tazminat istemiyle yargılanıyordu.

Yerel mahkemelerin verdiği kararlarla Perihan Mağden, Cemal Subaşı, Hacı Boğatekin, Leman Yurtseven, Fakir Yılmaz, Selmi Yılmaz, Şamil Tayyar, Sevda Turaçlar, Betül Öztürk, O.K, Ahmet Keskin, Hasan Özaydın, Berna Özarslan, Özgür Boğatekin, Dengir Mir Mehmet Fırat, Mahmut Alınak, Muzaffer Erdoğdu, Ahmet Güner ve Taner Akçam mahkum oldu.

"Kin ve düşmanlığa tahrik"ten 16 yıl 7 ay hapis

"Kin ve düşmanlığa tahrik ve aşağılama" suçundan 6'sı gazeteci 21 kişi yargılanırken 3'ü gazeteci 13 sanık toplam 16 yıl 7 ay hapse mahkum oldu.

Bu suçtan dolayı Aysel Tuğluk, Ethem Açıkalın, Tayyip Temel, Ercan Öksüz, Oktay Candemir, Mahmut Alınak, İbrahim Güçlü, Hüseyin Kalkan, Fuat Önen, Arif Sevinç, Nadir Yektaş, Eyüp Karakeçi ve Mehmet Kemal Uğurlu hakkında mahkumiyet kararları verildi. 2008'de bu suçtan yargılanan 23 kişiden 7'si beraat etmişti.

Demirer hala "301" sanığı; Öziç'i mahkeme anladı

2009'da Ceza Yasası'nın (TCK) 301. maddesine muhalefetten yargılanan 37 kişiden 6'sı hakkında Adalet Bakanlığı yargılama izni vermediği halde, yargılanmasına izin verilen yazar Temel Demirer'in davası sürüyor. Eskişehir'deki 10 aktivist ve radyocu Sabri Ejder Öziç beraat etti. 20 kişinin yargılanıp yargılanmayacağına Adalet Bakanlığı henüz karar vermedi.

Kapatılan Demokratik Toplum Partili (DTP) 54 belediye başkanı ve 4 gazeteci dahil 68 kişi hakkında, "suçlu ve suçluyu övmek" iddiasıyla ve TCK 215. maddesine muhalefetten açılan davalar sürüyor.

Devlet şiddete seyirci; Hayırsevener öldürüldü

2009'da 27 gazeteci ve Bizim Kocaeli gazetesi saldırıların hedefi oldu; 6'sı gazeteci 10 kişi, yazdıkları haberler, köşe yazıları, eleştiri ve yorumlarından dolayı tehdit edildi.

Şiddete ve tehdide çoğunlukla yerel gazeteciler gördü: Cihan Hayırsevener (Balıkesir), İzzettin Oktay (Siirt), Ömer Çelik (İstanbul), Seyfullah Ayvalı (İzmir), Hacı Boğatekin (Adıyaman), Zeki Dara (Hakkari), Erhan Telli (Bursa), Diya Yarayan (Siirt), Yakup Önal (Tekirdağ), Mansur Obut (Batman), Durmuş Tuna (Aydın), Ömer Pınar (Şanlıurfa), Sedat Şahinler (Antalya), Fırat Akyol (Giresun), Rasim Ozan Kütahyalı (İstanbul), İbrahim Gündüz (Ankara), Mahmut Bozarslan (Diyarbakır), Özden Erkuş (Ankara), Ediz Alıç (Adana), Rengin Gültekin (Adana), Kadir Puslu (Adana), Meral Özdemir (Diyarbakır), Mehmet Emek (Diyarbakır), Gamze Dondurmacı (Ankara), Doğan Durak (Ankara), Neşet Öner (Bursa), Şükrü Öner (Bursa) ve Orhan Kaplan (Bursa).

Tutuklu 25 gazeteciden 5'ine tahliye

Devrimci Demokrasi gazetesi sahibi ve sorumlu yazı işleri müdürü Erdal Güler ve Azadiya Welat gazetesi eski yazı işleri müdürü Vedat Kurşun, PKK ve Maoist Komünist Partisi (MKP) gibi örgütlerle ilgili "övücü yayın yaptıkları", "suç işlemeye alenen teşvik, işlenmiş olan suçları ve suçlularını övme veya terör örgütünün propagandasını yaptıkları" iddiasıyla hapisteler.

Mesleki faaliyetleri nedeniyle tutuklanıp tutuklanmadıkları net olarak bilinemeyen en az 23 gazeteci haklarında verilmiş tutuklama kararları yüzünden 2009'un bir kısmını veya tamamını cezaevinde geçirdi. Abdurrahman Gök, Serhat Bolluk, Nadiye Gürbüz, Mehmet Ali Varış ve Vedat Yenerer ise 2009 yılılnda haklarında verilmiş tutuklama kararları kaldırılarak tutuksuz yargılanmalarına karar verilenler arasında. Bu kişiler yıl içerisinde tutuksuz yargılanmak üzere tahliye edildi.

Gazeteci Mustafa Balbay ve Aydınlık dergisi yazarı Emcet Olcayto gibi gazeteciler Ergenekon Davası'ndan halen hapiste. Gün TV yetkilisi Ahmet Birsin, Adana Radyo Dünya yayın yönetmeni Kenan Karavil, Azadiya Welat'tan Seyithan Akyüz, Kürdistan Topluluklar Birliği'ne (KCK) yönelik operasyonlar kapsamında tutuklandı.

Devrimci Karargah operasyonundan tutuklanan gazetevatan.com site yayın yönetmeni Aylin Duruoğlu ve Devrimci Hareket dergisi çalışanı Mehmet Yeşiltepe 10 ay sonra mahkemeye çıkacaklar. İstanbul Özgür Radyo yayın yönetmeni Füsun Erdoğan, Atılım dergisi yayın koordinatörü İbrahim Çiçek ve yetkilisi Sedat Şenoğlu da, MLKP Örgütü'ne üye olmak iddiasıyla Eylül 2006'dan beri tutuklu.

AİHM'de cezalar 2,5 arttı

Türkiye ile ilgili 11 bin 100 şikayet dosyasının beklediği Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi'nde (AİHM) 44 kişi ve Özgür Radyo başvurularını karara bağlayarak Türkiye'yi 472 bin 392 TL tazminata mahkum etti. Bu tutar 2008 yılı için 183 bin 810 TL idi.

AİHM'de hakkını arayanlar Ülkede Özgür Gündem, Gündem, Güncel ve Gerçek Demokrasi gazetelerinin 26 çalışanı, Seyithan Demir, İsmail Kara, Ömer Bahçeci, Fikret Turan, Cihan Öztürk, Aziz Özer, İbrahim Güçlü, Sedat İmza, Ayhan Erdoğan, Mehmet Cevher İlhan, Rüya Kurtuluş, Erdinç Gök, Haşim Özgür Ersoy, İnci Açık, Serpil Ocak, Ayfer Çiçek, Nuri Günay ve Murat Kaya oldu. Kapatılan Nokta dergisinde çalışan gazetecilerin başvurusunun incelemesi ise sürüyor.

2009 yılında bu başvurulara yenileri eklendi: Hrant Dink cinayeti, Özgür Mezopotamya, Özgür Görüş, Rojev, Siyasi Alternatif ve Süreç gazetelerine verilen yayın durdurma cezaları, Birecik'in Sesi gazetesi yetkilisi Şevket Demir, youtube yasağıyla ilgili İnternet Teknolojileri Derneği'nin (INETD), Siirt Mücadele gazetesi sahibi Cumhur Kılıççıoğlu, Cumhuriyet gazetesi muhabiri Alper Turgut, Alternatif gazetesinden Cevat Düşün, Vakit gazetesi yazarı Abdurrahman Dilipak ve Taraf gazetesi yazarı Orhan Miroğlu. (EÖ)