16 Yaşında Ağır İşte Çalışılır mı?

Yeni İş Sağlığı ve Güvenliği Kanunu Tasarısı'nda çocuk ve gençlerin çalışacağı ağır işlerle ilgili bir maddenin kaldırılmasından hareketle çocuk işçiliğinin önü mü açılıyor, diye sorduk. DİSK Araştırma Enstitüsü Müdürü Serkan Öngel ve Eski DİSK İş Sağlığı ve İş Güvenliği Dairesi Sorumlusu Tevfik Güneş cevapladı. İkisi de 4+4+4 eğitim sistemini işaret etti.

Kaldırılacak madde

3 Nisan'da TBMM'ye gönderilen İş Sağlığı ve Güvenliği Kanunu Tasarısı'nda, yürürlükte bulunan 4857 Sayılı İş Kanunu'nun 85. maddesi dahil olmak üzere bazı maddelerinin kaldırılması öngörülüyor.

İş Kanunu'nun 85. maddesi çocuk ve gençlerin çalışacağı ağır ve tehlikeli işlerle ilgili. Tasarıda kaldırılması öngörülen bu maddede "Onaltı yaşını doldurmamış genç işçiler ve çocuklar ile çalıştığı işle ilgili mesleki eğitim almamış işçiler ağır ve tehlikeli işlerde çalıştırılamaz" deniyor.

Maddenin devamında hangi işlerin ağır ve tehlikeli işlerden sayılacağının ve genç işçilerin hangi çeşit ağır ve tehlikeli işlerde çalıştırılabileceklerinin bakanlık tarafından hazırlanacak bir yönetmelikte gösterileceği söyleniyor.

Teknik nedenler

Tevfik Güneş Türkiye'de iş sağlığı ve güvenliğinin 4857 sayılı İş Kanunu'nda, 85. maddeyi de kapsayan beşinci bölümde düzenlendiğini hatırlatarak tasarıda madde kaldırılmasında teknik olarak bir sorun görmediğini söyledi.

"Yasa hazırlama tekniği açısından bakıldığında daha kapsayıcı bir yasayı gündeme getiriyorsanız ilgili bölüm maddelerini ortadan kaldırmakla mükellefsiniz.

Ama meseleye bütünsel olarak, iş sağlığı ve güvenliği ve uygulamaları, sorunları açısından bakıldığında sorunuza neden olabilecek şekilde düşünülebilir. Çünkü Türkiye'de çocuk işçiliği ve stajyer öğrenci meselesi ciddi anlamda problem."

Tüzük kalkmıyor

Taslağın çocuk işçiliğinin önünü açan, iş sağlığı ve güvenliği açısından daha olumsuz koşullarda çalıştırmaya dönük bir taslak olmadığını belirten Güneş, tehlikeli işlerle ilgili tüzüğü hatırlattı.

"Tehlikeli işlerde çalışma meselesine ilişkin bir tüzük vardır, ki o tüzük varlığını koruyacaktır. Bu tüzük 16 yaşını doldurmamış gençlerin ya da çocukların hangi hallerde çalıştırılacağına dönüktür; tehlikeli işler kategorisinde yer alan işletmeler ve bunların belirlenmesiyle de ilgilidir.

"85. maddenin kaldırılması sizi böyle bir düşünceye sevkedebilir ama ağır ve tehlikeli işler tüzüğü hâlâ duruyor, değişmiş değil. Sonuç itibariyle 85. maddenin kaldırılması sadece yasanın düzenlemesine dönük olarak yapılan bir şeydir."

4+4+4 ve çocuk işçiliği

Güneş çocuk işçiliği meselesine "İstihdam Strateji Belgesi'nde, İstihdam Strateji eylem Planı'nda, mesleki eğitim ve istihdam ilişkisinin oluşturulmasına dönük yapılarda ve özellikle de 4+4+4 eğitim sisteminin tümden değiştirilmesi" penceresinden bakmak gerektiğini söyledi.

"İki yıldır oluşturulmuş mesleki eğitim ve istihdam ilişkisinin düzenlenmesine ilişkin bir yapı var. Bu yapıda belirli programlar önerilip belirli eylem planları hayat geçiriliyor. Bir yanı bu.

"Bir de eğitim sisteminde 4+4+4 ile yeni yapılacak düzenlemeye göre bakmak lazım. Daha büyük bir düzenlemenin içinde çocuk işçiliği, genç kadın işçiliği ciddi anlamda ele alınıyor ve sermaye üretim ilişkileri içinde değerlendirmenin yolu açılıyor. Buradan bakmakta fayda var.

"4+4+4 sisteminin ekonomi politiği nedir diye bakılırsa, görülecektir ki, gelecekte genç bedenlerin üretim ilişkileri içinde güvencesiz, iş sağlığı ve güvenliği koşullarından yoksun biçimde çalıştırmanın da önünü açacaktır."

"85. madde engel görünüyor olabilir"

DİSKAR'dan Serkan Öngel de Güneş gibi, 85. maddenin kaldırılmasıyla ilgili olarak 4+4+4 vurgusu yaptı.

"4+4+4 ile birlikte mesleki eğitim temel bir eğitim biçimi oluyor. Kimi sektörlerde mesleki eğitimle ilgili yaş aşağı düşecek. 85. maddeyi engel olarak gördükleri için bu hükmü getiriyor olabilirler."

Hükümetin çocuk işçiliğini de bir işgücü olarak gördüğünü söyleyen Öngel, mesleki eğitim adı altında çocuk işçiliğinin maskelendiğini söyledi.

"85. maddenin kaldırılmasından 16 yaşın altındaki gençlere bu işlerin yaptırılacağı anlamı çıkıyor." (YY)

İş Sağlığı ve Güvenliği Kanunu Tasarısı'nın tamamına ulaşmak için tıklayınız.

4857 Sayılı İş Kanunu'na ulaşmak için tıklayınız.