12 Eylül'ün İlk İşkence Davası

Emekli öğretmen Sait Özdemir'in başvurusuyla açılan 12 Eylül'ün ilk işkence davasının ilk duruşması görüldü.

Avukat Fecri Şengür, duruşmayla ilgili Turnusol'daki yazısında, dönemin Genelkurmay Başkanı ve 7. Cumhurbaşkanı Kenan Evren ile dönemin Hava Kuvvetleri Komutanı Emekli Orgeneral Tahsin Şahinkaya'nın Ankara 12. Ağır Ceza Mahkemesi'nde yargılandığı davaya yapılan "en esaslı eleştirinin" avukatlardan geldiğini söyledi:

"Bu dava, sadece darbe suçuna karşı açılmıştı. Oysa dönem darbenin yanı sıra, yüzbinlerce insana yapılan işkencelerle tarihe geçmişti. Bunun üzerine, o dönemde işkence gören insanlardan bir kısmı, suç duyurularında bulunmaya başladı."

Şengür'ün haberine göre, Bursa'da 12 Eylül döneminde gözaltına alınarak, işkence altında verdiği ifadeler dışında hiç bir delil olmamasına rağmen hakkında mahkûmiyet kararı verilen ve 11 yıl cezaevinde yatan emekli öğretmen  Özdemir, gözaltında, tutuklu ve hükümlü olarak kaldığı, çeşitli karakol ve cezaevlerinde gördüğü işkencelere karşı suç duyurusunda bulundu.

Suç duyurusu iki bölümden oluşuyordu. Biri gözaltına alındığı tarihten, 1983 milletvekili seçimlerine kadar olan dönem ve diğeri 1983 seçimlerinden sonraki dönemde gördüğü işkencelere ilişkindi.

Açlık grevi yaptılar

Özdemir, 1988'de siyasi mahkûmların kaldığı Bursa H Tipi Kapalı Cezaevine nakledildi, burada başlangıçta hiç bir şey yokken, bir gün bir yerlerden emir alınmışçasına işkenceler başladı.

Siyasi mahkumlar üzerlerinde sadece alt iç çamaşırları olacak şekilde Ağustos güneşi altında havalandırmaya çıkarılıyorlar ve akşam güneş batıncaya kadar burada tutuluyorlardı. Özdemir, bu uygulama nedeniyle gelecekte cilt kanserine dönüşecek olan solar - keratoz hastalığına yakalandı.

Diğer mahkûmlar gibi günlerce sedir ve battaniye olmaksızın hücrede aç-susuz bırakıldı. Şahsi eşyaları imha edildi. Ailesi ile görüştürülmedi. Bunun üzerine işkenceler maruz kalan mahkûmlar hep birlikte açlık grevine başladılar.

Açlık grevi 25 Ekim 1988'e kadar sürdü. Dönemin Sosyaldemokrat Halkçı Parti (SHP) Diyarbakır milletvekili Hikmet Çetin'in başkanlığında bir heyetin açlık grevindekiler ve cezaevi yöneticileri ile yaptığı görüşmelerin sonucunda ziyaretçilerin kabulü sağlandı.

Darbe sonrası döneme dava

Dava, Bursa Cezaevi'ndeki bu dönemle ilgili 29 Haziran'da açıldı.

Sanıklar, 1988'de Bursa Özel Tip Cezaevi'nde görevli olan dönemin başgardiyanı ve şu anda İmralı Cezaevi'nde başgardiyanlık görevini yürüten Ş.Ü. ile dönemin cezaevi müdürleri R.Ç., N.B. ve idari yöneticileri Z.B. ile G.Y. oldu.

İlk duruşmaya katılan tek sanık olan Ş.Ü., işkence içeren herhangi bir davranışta bulunmadığını ve şikâyetçiyi tanımadığını söyledi.

"Sistematik işkence" savunması

Savcılık, iddianamede, olayın işkence suçu olduğunu ve zamanaşımının işlemeyeceğini yazdı. Ancak dava, Türk Ceza Kanunu'nun bireysel işkenceyi öngören ve 3-12 yıla hapsi gerektiren 94. maddesi kapsamında açıldı.

Bursa 2. Ağır Ceza Mahkemesi'nde dün görülen ilk duruşmada, Özdemir'in avukatları, sanıkların sistematik işkence uyguladığı iddiasıyla, en az sekiz yıl hapsi gerektiren 77. madde kapsamında yargılanmasını istedi.

Mahkeme bu talebini kabul etti ve sanıkların bu maddeden ek savunmalarının alınmasına karar verdi.

Şengür, mahkemenin, dönemin SHP Milletvekili Çetin'in de dinlenmesine karar verdiğini yazdı.

Ayrıca, Ceza ve Tevkifevleri Genel Müdürlüğü'ne yazı yazılmasına ve suç tarihindeki cezaevi görevlilerin isimlerinin istenmesine de karar veren mahkeme heyeti, eksiklerin giderilmesi için duruşmayı 12 Mart 2013'e bıraktı. (AS)