Son yıllarda, kansere iyi geldiği söylendiği için ünlenen ısırgan otu, aslında çok eski dönemlerde de çok ünlü bir bitkiymiş. Vikingler, ısırgan sapları taşımanın, insana cesaret, güç ve direnç kazandırdığına inanırlarmış. M.Ö. 1. yüzyılda Latin şairi Ovidius "Ars Amatoria" adlı eserinde ısırgan otu içeren bir kuvvet macununun reçetesini vermiş.
Şimdi ise ısırgan otunun özellikleri iyice biliniyor. Yaprakları asit formik yönünden zengin. Dokunduğumuz zaman canımızı yakan sıvı, aslında ısırgan otunun değerli özsuyu. Ayrıca demir ve magnezyum içeriyor. Yoğun C vitamini içermesinin yanı sıra, ısırgan otunda A ve B vitaminleri de var. Kalsiyum ve pek çok mineral ile tuzlar da bulunuyor.
Bütün bitkiler için söz konusu olduğu gibi, ısırgan otu de ilaç yerine önerilmiyor. Ama bazı hastalıkların tedavisinde ısırgan otunun yararlı olduğu biliniyor. Isırgan otundan, özellikleri nedeniyle, mukoza sağlamlaştırıcı, idrar söktürücü, güçlendirici, anti-alerjen, kan temizleyici ve iltihap giderici olarak yararlanılıyor. Ayrıca zayıf saçlar için üretilen bazı şampuanların bileşiminde ısırgan otu var. Romatizma ağrısının giderilmesi için ısırgan otu suyuyla ayak banyosu öneriliyor. Taze ısırgan otu bitkisinin sapı yere yakın bölümünden kesilerek; eklem deformasyonu, romatizma, siyatik, kol ve bacaklardaki sinir iltihaplarına karşı doğrudan ağrılı bölgelere sürülerek de kullanılıyor.
Isırgan otu su atıcı özelliği olduğundan, ödem durumunda fazla suyu dışarı atıyor.
Adet kanamalarını düzenliyor
İç Hastalıkları Uzmanı Dr. Fethi Albayram "Isırgan otunun birçok şifalı yönü olduğu söylenir, şimdiye kadar kesin olarak teyit edileni ise idrar söktürücü özelliğidir," diyor: "Yine de çeşitli yararları olduğu biliniyor. Kanı temizler, metabolizmayı uyarır, kabızlığı önler, gut ve romatizma hastalıklarında rahatlık sağlar, idrar yolları ve böbrek iltihap ve rahatsızlıklarında tedaviyi destekleyici tesir gösterir. Karaciğer, safra kesesi ve dalağa iyi gelir. Kadınların adet kanamalarında kanın normal akışını sağlar. Hayvan besicileri; at, kümes hayvanları ve sığıra besleyici yem olarak kurutulmuş ısırgan otu verirler. Özellikle bu durumda sığırın daha fazla süt vermesi beklenir."
Farmakolog Prof. Dr. Tuhan Baytop da "Türkiye'de Bitkilerle Tedavi" adlı kitabında, ısırgan yaprakları ve köklerinin kan temizleyici, idrar söktürücü, iştah açıcı olarak kullanıldığını yazıyor ve romatizma ağrılarını gidermek için de taze ısırgan otunun ağrıyan yerlere sürülmesini öneriyor.
Ve bir bilinen gerçek de şu ki; Isırgan otunun bilinen herhangi bir yan etkisi yok.
Kullanılışı:
Isırgan otunun özelliklerinden yararlanmak için bitkinin yaprak, kök, çiçek ve tohumları kullanılıyor. Yaprakları çiçek açma zamanında Nisan - Haziran döneminde saplarından sıyrılarak toplanıyor. Gölgede ve havadar ortamda kurutulduktan sonra ince kıyılıyor. Tohumlar Temmuz - Ağustos döneminde toplanıyor ve gölgede kurutuluyor. Kökler ilkbahar veya sonbaharda sökülüyor, yıkanarak temizleniyor ve gölgede kurumaya bırakılıyor. İyice kuruduktan sonra ince kıyılıyor ve kavanozlarda saklanıyor.
Tazesi semt pazarlarında, tohumu da baharatçılarda bulunuyor.
Mutfakta
Salata: Isırgan otu, özellikle Ege yöresi mutfağında salata olarak yer alıyor. Isırgan otu hafif haşlanıyor, sarımsaklı yoğurt ilave edilip üzerinde zeytinyağı gezdirilerek servis yapılıyor.
Börek: Tıpkı ıspanaklı börek yapar gibi, ısırgan otuyla da börek yapılabiliyor. Böreğin harcına biraz da kıyılmış pırasa katılması öneriliyor.
Isırgan otu ayrıca çay gibi hazırlanıp içiliyor da.
Kök Çayı: Bir tatlı kaşığı ince kıyılmış kök, bir su bardağı dolusu soğuk suya eklenir, hafif ısıda kaynama derecesine getirilir, 4-5 dakika kaynadıktan sonra, ateşten indirilip 5-10 dakika demlendirilir ve süzülür.
Tohum Çayı: Havanda hafifçe ezilmiş bir tatlı kaşığı tohum, orta boy bir su bardağı dolusu kaynar derecede sıcak su ile haşlanır, üstü kapalı olarak 8-10 dakika demlendikten sonra süzülür.
Bakım
Isırgan otu kozmetik sanayiinde özellikle şampuan yapımında kullanılıyor demiştik. Evde kendiniz de saç bakımı için kullanabilirsiniz.
Saç Yıkamak: 4-5 avuç taze veya kurutulmus yaprak, 5 litre suya koyulur, ağır ateşte kaynama derecesine kadar ısıtılır, 5 dakika demlendikten sonra süzülür. Kök kullanıldığında ise, 2 avuç dolusu ince kıyılmıs kök, 10-12 saat soğuk suda bekletilir, sonra kaynama derecesine kadar ısıtılır ve demlenmesi için 10 dakika beklendikten sonra süzülür.
