Pamukta Dışa Bağımlılık Tehlikesi

2003’de 37 ülkeden toplam 625 bin ton pamuk ithal eden Türkiye, bu yıl da yaklaşık 600 bin tona yatın ithalat yapacak ve karşılığında 700 milyon dolarını bu ülkelere transfer edecek.

Ege’de yüzyıllardır pamuk üreten bereketli topraklarda ise artık mısır koçanları yükseliyor. Ege Bölgesi’nde 2002-2003 sezonunda 214 bin hektardan toplam 295 bin ton pamuk elde edildi. 2003-2004 sezonunda ise 196 bin hektarda 252 bin ton ürün elde edilirken üretimdeki azalma yüzde 17; ekim alanlarındaki daralma ise yüzde 8.5 oldu.

İthalat sürekli artıyor

Aynı dönemde, verimde de düşüş gözlendi. Hektar başına verim 3 bin 365 kilogramdan 3 bin 141 kilograma düştü. Verimdeki düşük, yüzde 6.7 olarak hesaplandı.

Pamuk yerine, prim desteği açıklanan mısır ve buğday ekimi arttı. Sadece Söke Ovası’nda 150 bin dönüme mısır ve buğday ekimi yapıldı. Manisa, Denizli, Aydın’da mısır ekiminde artış görülüyor.

Dünya genelinde 28 milyar dolar büyüklüğe ulaşan pamuk pazarında ise Çin, Amerika Birleşik Devletleri (ABD), Hindistan, Pakistan ve Özbekistan toplam üretimin üçte ikisini karşılıyor.

Türkiye, bu pazarda lif uzunluğu ve kalitesi sayesinde marka olan Ege pamuğu aracılığıyla söz sahibi. Üretilen pamuk, tüketimin ancak yarısını karşılarken izlenen fiyat politikaları da Türkiye’yi pamukta net ithalatçı ülke kılıyor.

Toplam tüketimin 1.4 milyonu bulduğu Türkiye’de üretim ise 900 bin ton seviyelerinde gerçekleşecek. Aradaki fark ithalatla kapatılacak. Oysa Türkiye, pamuk ekim alanlarını genişletme olanağına sahip birkaç ülkeden biri. Ancak, yetiştiricinin ekonomik düzenleme ve dalgalanmalara adapte olamadığı görülüyor.

Fiyat sorunu çözülemiyor

1980’de 3.7 milyon ton üretime sahip ABD, uzun vadeli GSM kredileriyle pamuk ihracatını özendirirken; 2001-2002 sezonunda 2.6 milyon ton ihracat gerçekleştirdi.

Yine 1980’de 115 bin ton olan üretimini 443 bin tona yükselten Yunanistan, 310 bin ton ihracata ulaştı. Yunanistan’ın gerçekleştirdiği ihracatın 166 bin tonunun tek alıcısı ise Türkiye oldu.

ABD pamuk üreticisine 170 milyar dolar destek veriyor. Yunanistan üreticisine Avrupa Birliği’nden (AB) aldığı destekle fiyatın yüzde 40’ı oranında sübvanse sağlıyor.

Türkiye’de ise doların değer kaybı ithalatı daha kolay hale getiriyor. Şu an 1 milyon 100 bin lira maliyet çıkarılan pamukta, Çukobirlik 605-640 bin lira arasında fiyat açıkladı. Bu rakamlar, 2003-2004 sezonunun da üretici açısından kötü geçeceğinin gösteriyor.

Başbakan’a çağrı

Sektördeki son durumla ilgili Gözlem’e açıklamalarda bulunan Tariş Pamuk Birliği Başkanı Cavit Ancın, “Pamuk üreticisi bitmek üzere” dedi.

Üreticinin başka ürünlere yönlendiğini anlatan Ancın, “Bu durumda da, fındık ve üzümde olduğu gibi arz fazlası sorunu yaşanacak. Çünkü, mısır pamuğa göre biraz daha kazançlı ve hükümet prim vereceğini açıkladı” diye konuştu.

Ancın, sorunun çözümü için prim sisteminin açıklanması gerektiğini savundu, “300 bin lira prim, pamuğu tekrar ekilebilir ürün haline getirir” dedi.

Üreticinin geçtiğimiz yıl zorunluluktan pamuk ektiğini, Nisan’da başlayacak pamuk ekim sezonunda, ekim oranlarında düşüş yaşanacağını belirten Ancın, Başbakan Recep Tayyip Erdoğan’a “primlerin, pamuk ekim dönemi gelmeden açıklanması” çağrısında bulundu.

Ancın, göreve geldiği günden bu yana

Göreve geldiği günden bu yana Başbakan Erdoğan’dan randevu almayı başaramadığını anlatan Ancın, şöyle konuştu:

* Üretici bugün tarlasını, traktörünü satmak, üreticiliği bırakmak zorunda kalabilir.

* İki, üç yıl sonra bu durum tekstilciyi de, sanayiciyi de, ihracatçıyı da vuracak. Pamuk pahalı diyenler, yabancıların verdiği fiyatı kabul etmek zorunda kalacak. İşte bu nedenle, prim sistemi açıklanmalı.

* “Sosyal patlama” uyarısında bulunacağım. Çünkü pamuk biterse, 1.5 milyon üretici, 2.5 milyon tekstil işçisi bundan etkilenecek. Sektör pamuk üreticisine destek olmalı.

“Herkes imkanları ölçüsünde hareket ediyor”

Tarım ve Köyişleri Bakanlığı Tarımsal Üretim ve Geliştirme Genel Müdür Yardımcısı Dr. Talat Şentürk, Türkiye’nin neden Yunanistan’dan daha az prim vermesini, “Yunanistan’ın AB kaynaklarından faydalanabilmesi” ile açıkladı.

Türk pamuğuna “kalitesiz” denmesini de eleştiren Şentürk, “Türkiye, AR-GE çalışmalarına devam ediyor. Nazilli-84, Taşkent-87, Çukurova-97 gibi yeni pamuk çeşitleri geliştirdi. Ancak bu çeşitler 14-15 yılda ortaya çıkacak” diye konuştu.

İklimden kaynaklanan kalite kriterlerine de dikkat çeken Şentürk, Türkiye’de gelişmiş teknoloji uygulamalarının sorunların azalmasında etkili olacağını savundu:

“Örneğin, Çukurova bölgesindeki pamuk, Ege’den daha kalitesiz çünkü sıcaklık, nem, gece-gündüz sıcaklık farklılıkları etki yapıyor. Türk pamuğu, Avrupa piyasasından geri kalmaz. Ancak, makineli hasada uygun çeşidimiz şu anda az. Makineli hasat için kozaların hepsinin aynı anda açılması lazım. Bizde kademeli açılır. Zaman içinde bu düzelecek, teknolojiye geçilecek.”

Türkiye’nin pamuk ithalatı

* Afganistan 10.948 milyon dolar

* Almanya 14 milyon dolar

* ABD 327.258.569 milyon dolar

* Arjantin 226.978 milyon dolar

* Azerbaycan 14.638.807 milyon dolar

* Benin 3.092.367 milyon dolar

* BAE 1 milyon dolar

* Brezilya 2.900.346 milyon dolar

* Çad 339.568 milyon dolar

* Etiyopya 391.767 milyon dolar

* Fildişi Sahili 217.217 milyon dolar

* Güney Afrika Cumhuriyeti 283.251 milyon dolar

* Hindistan 49.154 milyon dolar

* İngiliz Virjin Adaları 81.729 milyon dolar

* İran 1.195.288 milyon dolar

* İspanya 274.302 milyon dolar

* İsrail l 2.443.742 milyon dolar

* İsviçre 191.111 milyon dolar

* İtalya 93.217 milyon dolar

* Kamerun 149.922 milyon dolar

* Kazakistan 84.207 milyon dolar

* Kırgızistan 1.564.622 milyon dolar

* Merkezi Afrika Cumh. 200.250 milyon dolar

* Mersin Ser. Böl. 1.009.841 milyon dolar

* Mısır 6.261.233 milyon dolar

* Nijerya 225.848 milyon dolar

* Özbekistan 8.680.876 milyon dolar

* Pakistan 536.193 milyon dolar

* Peru 49.140 milyon dolar

* Rusya Federasyonu 534.363 milyon dolar

* Suriye 45.982.756 milyon dolar

* Tacikistan 2.637.891 milyon dolar

* Tayland 183.730 milyon dolar

* Türkmenistan 37.231.562 milyon dolar

* Uganda 18.592 milyon dolar

* Yemen 109.847 milyon dolar

* Yunanistan 166.671.858 milyon dolar

Toplam 625.810.145 milyon dolar