Kocaeli Barosu ile Türkiye Çocuk ve Genç Psikiyatri Derneği’nin hazırladığı ve çok sayıda meslek örgütü ve dernek tarafından desteklenen “Çocuğun Cinsel İstismarı Suçu ve Bu Suçun Yargılanması ile Çocuk Koruma Sistemine ilişkin Değişiklik Önerileri” başlıklı rapor kamuoyuyla paylaşıldı.
Rapor, çocuğa yönelik cinsel suçlara ilişkin Türk Ceza Kanunu’nda yapılması gereken değişikliklere yer veriyor.
Kanun teklifi şeklinde hazırlanan rapor; cinsel dokunulmazlığa karşı suçun failinin çocuk olmasına ilişkin düzenlemeler, cinsel suç mağduru olan çocukların yargılama sırasında ikinci kez mağdur olmasını önleyici tedbirler ve çocukların erken evlendirilmesine karşı düzenlemeleri içeriyor.
Fail de çocuk iken güvenlik tedbiri yaptırımının uygulanması, çocukların ceza sorumluluk yaşının 12’den 15’e çıkarılması, evlilik yaşının 18’e çıkarılması, çocukların fuhuşta kullanılması suçu ile çocukların pornografik ürünlerde kullanılmasına ilişkin düzenlemelerde yer alan cezaların arttırılması önerileri yer alıyor.
Değişiklik istenen maddeler
Bu öneriler ışığında, 5237 sayılı Türk Ceza Kanunu'nun; 102, 103, 104, 105, 109, 226, 227 ve 230. maddelerinde, 5271 sayılı Ceza Muhakemesi Kanunu'nun; 52, 76, 175, 182 ve 236. maddelerinde, 5395 sayılı Çocuk Koruma Kanunu'nun; 6, 7, 11 ve 35. Maddelerinde, 4721 sayılı Türk Medeni Kanunu'nun 124. Maddesinde değişiklik yapılmasını isteniyor.
* Raporun tamamına ve maddelerde önerilen değişikliklere buradan ulaşabilirsiniz.
Güvenlik tedbiri
Rapor, cinsel suçların failinin de mağdurunun da çocuk olduğu durumlara ağırlık veriyor ve güvenlik tedbirlerine işaret ediyor.
Fail çocuğun cinsel dokunulmazlığa karşı fiili; cebir, tehdit, hile veya iradeyi etkileyen başka bir nedene dayalı değil ise eylemi nedeniyle cezalandırılması yerine bu suçlar için özel olarak öngörülmüş, yapılandırılmış ve düzenlenmiş güvenlik tedbiri yaptırımı uygulanması öneriliyor.
“Böylece cinsel dokunulmazlığa karşı suçun hem failinin hem de mağdurunun çocuk olması ve fiilin zora dayalı olmaması haline özgü, onarıcı adalet ilkelerini öne çıkaran bir anlayış sergilenerek, mağdur ve fail çocuğun korunması amaçlanmıştır.”
Burada Türk Ceza Kanunu’nun 31. Maddesinde düzenlenen ceza sorumluluğuna dair maddenin çocuklar bakımından ceza sorumluluğunun başlangıç yaşının 12’den 15’e çıkarılmasının sorunları çözeceğine işaret ediliyor.
Cinsel dokunulmazlığa karşı suçun failinin çocuk olması durumunda, mağdur ile fail arasında bir yaş farkı benimsenmesinin gerekli olduğuna işaret eden rapor, bu yaş farkının da üç olması gerektiği fikrinde.
Soruşturma sürecinde ikincil mağduriyetler önlenmeli
Rapor, çocukların maruz kaldıkları cinsel dokunulmazlığa karşı suçlar ile çocuklar tarafından işlenen bu tür suçların soruşturulması ve kovuşturulması aşamasında; çocuğun korunmasını sağlayacak usul önlemlerinin alınması gerektiğin vurguluyor.
Çocuğun ister şüpheli/sanık isterse mağdur olsun, yargılama sürecinin olumsuz etkilerinden korunması ve ikincil mağduriyetinin önlenmesi için alınması gereken önlemlerin yasalarda daha açık ve net şekilde vurgulanmasını sağlayan düzenlemeler öneriliyor. Önerilerden bazıları şöyle:
* Tanıkların ve tanıklık hükümlerine göre dinlenen mağdurların dinlenmesi sırasında yapılacak sesli ve görüntülü kayıt işlem adil yargılanma ilkelerine uygun yapılmalı.
* Cinsel dokunulmazlığa karşı suç mağdurunun soruşturma aşamasında alınmış sesli ve görüntülü ifadesi duruşma hazırlığı aşamasında mahkeme tarafından izlenir. Bu izlemeye rağmen mağdurun duruşmaya gelmesinde zorunluluk var ise bu zorunluluğun nedenleri duruşma hazırlığı kararında açıklanarak mağdur duruşmaya çağrılır.
* Cinsel dokunulmazlığa karşı suçlarda, duruşmanın, suç mağdurunun dinleneceği aşaması mutlaka kapalı yapılır. Ayrıca mağdur çocuğun ifadesi sırasında yanında bulunan uzmanın, çocuğun duruşma sürecinden olumsuz etkilenmemesi için önerdiği önlemler alınır.
Rapor, çocukların fuhuşta kullanılması suçu ile çocukların pornografik ürünlerde kullanılmasına ilişkin düzenlemelerde de yer alan cezaların arttırılmasını öneriyor.
Evlenme yaşı 18 olmalı
Türk Medeni Kanunu, evlenme yaşını 17 olarak düzenlerken “16 yaşını doldurmuş kişinin, “olağanüstü durumlarda veya pek önemli bir sebebin söz konusu olduğu durumlarda, kanuni temsilcisinin ve hâkimin izni ile” evlenebileceği ibaresi içeriyor.
Rapor, bu düzenlemenin çocuğun erken evlenmenin olumsuz sonuçlarından korunması bakımından yeterli olmadığını belirtiyor.
TMK’da yapılacak değişiklik ile evlenme ehliyeti yaşının onsekiz olarak düzenlenmesini öneriyor.
Raporu destekleyen dernek ve kuruluşlar:
Adli Tıp Uzmanları Derneği, Çocuk Alanında Çalışan Avukatlar Ağı, Çocuk İstismarını ve İhmalini Önleme Derneği, Çocuk Koruma Merkezlerini Destekleme Derneği, Kocaeli Barosu, Sosyal Hizmet Uzmanları Derneği, Toplum Ruh Sağlığını Geliştirme Derneği, Türk Psikolojik Danışma ve Rehberlik Derneği, Türkiye Çocuk ve Genç Psikiyatrisi Derneği, Türkiye Psikiyatri Derneği, Türk Psikologlar Derneği, Türk Tabipleri Birliği, Yargıçlar Sendikası.
Raporu yayına hazırlayanlar:
Prof. Dr. Ayşen Coşkun, Prof. Dr. Bülent Coşkun, Prof. Dr. Başar Çolak, Dr. Fahri Gökçen Taner, Hakim Murat Aydın, Av. Necla Acar, Av.Seda Akço, Doç. Dr. Şahika Şişmanlar.
Raporun hazırlanmasına katkı sunanlar:
Prof.Dr.Ayşen Coşkun (Çocuk ve Ergen Ruh Sağlığı ve Hastalıkları Uzmanı), Prof.Dr.Bahar Gökler (Çocuk ve Ergen Ruh Sağlığı ve Hastalıkları Uzmanı), Prof.Dr.Başar Çolak (Adli Tıp Uzmanı), Prof.Dr.Bülent Coşkun (Erişkin Psikiyatrisi Uzmanı), Dr.Çilem Bilginer (Çocuk ve Ergen Ruh Sağlığı ve Hastalıkları Uzmanı), Dr.Dilek Çelik (Psikolog), Prof.Dr.Elvan İşeri (Çocuk ve Ergen Ruh Sağlığı ve Hastalıkları Uzmanı), Dr.Fahri Gökçen Taner (Ankara Üniversitesi Hukuk Fakültesi Ceza Hukuku AD), Esra Gencer Özdemir (Avukat-Antalya Barosu), Doç.Dr.Esra Güney (Çocuk ve Ergen Ruh Sağlığı ve Hastalıkları Uzmanı), Fayık Yurtkulu (Sosyal Hizmet Uzmanı), Prof.Dr.Figen Dağlı (Çocuk Sağlığı ve Hastalıkları Uzmanı), Figen Paslı (Sosyal Hizmet Uzmanı), Hatice Kaynak (Avukat-Ankara Barosu), İrfan Güven (Avukat-Şanlıurfa Barosu), Prof.Dr.Mehmet Akif İnanıcı (Adli Tıp Uzmanı), Murat Aydın (Trabzon Asliye Ceza Hakimi), Prof.Dr.Mustafa Sercan (Erişkin Psikiyatrisi Uzmanı), Necla Acar (Avukat-Kocaeli Barosu), Prof.Dr.Nilay Etiler (Halk Sağlığı Uzmanı), Dr.Nilüfer Koçtürk ( Psikolojik Danışman), Oben Südütemiz (Sosyal Hizmet Uzmanı), Orhan Güldiker (İstanbul Savcısı), Özlem İlhan Uzunca (Kocaeli Savcısı), Sabit Aktaş (Avukat-Ankara Barosu), Seda Akço Bilen (Avukat-İstanbul Barosu), Doç.Dr.Şahika Şişmanlar (Çocuk ve Ergen Ruh Sağlığı ve Hastalıkları Uzmanı), Şahin Antakyalıoğlu (Avukat-Ankara Barosu), Prof.Dr.Tolga Dağlı (Çocuk Cerrahisi Uzmanı), Ümit Asya Demir (Avukat-Diyarbakır Barosu), Prof.Dr.Ümit Biçer (Adli Tıp Uzmanı), Yaşar Çavdar (Sosyal Hizmet Uzmanı), Prof.Dr.Yıldız Akvardar (Erişkin Psikiyatrisi Uzmanı), Zeynep Mutlu (Sosyal Hizmet Uzmanı).
(BK)
