İnsan Hakları İzleme Örgütü’nün (HRW) raporu Türkiye hükümetinin okul çağındaki Suriyeli mülteci çocukların uluslararası hukuk bakımından sahip oldukları eğitime erişim hakkını garanti altına almakta zorlandığını gösteriyor.
HRW’nin “Geleceğimi Hayal Etmeye Çalıştığımda Hiçbir Şey Göremiyorum: Türkiye'deki Suriyeli Mülteci Çocukların Eğitime Erişiminin Önündeki Engeller” başlıklı raporunda ancak bu engellerin dikkate alınarak belirlenen hedeflere ulaşılabileceği belirtiliyor.
Öneriler
HRW’nin çeşitli düzeylerde getirdiği öneriler anahatlarıyla şöyle:
Milli Eğitim Bakanlığı’na
* Türkçesi yeterli olmayan öğrencilere devlet okulları sistemi yoluyla hızlandırılmış Türkçe dil programları tasarlayın ve hayata geçirin.
* İl düzeyinde ve yerel düzeyde ulusal mevzuata uyulup uyulmadığını yakından izleyin ve düzenli olarak denetleyin; bunun için gerekirse ilgili mekanizmaları oluşturun.
* Mevcut YOBİS (Yabancı Öğrenciler Bilgi Sistemi) mekanizmasını kullanarak Suriyeli mülteci çocukların okula devam durumunu takip edin, okulu bırakanları izleyin ve çocukların okula devam etmelerini sağlamak için il görevlilerinin, okul müdürlerinin ve öğretmenlerin müdahale etmesini sağlayın.
* Türkçe konuşmayan mültecilerin eğitiminde karşılaşılan özel zorluklar göz önüne alınarak, öğretmenlerin ve okul personelinin katılması amacıyla hazırlanmış özel eğitim programlarına yatırım yapın.
* Nitelikli Suriyeli öğretmenlerden, ister UNICEF ortaklığında yürütülen mevcut teşvik bünyesinde ister yasal çalışma izni vererek, daha çok faydalanın.
* Erişimin daha zor olduğu yerlerdekiler de dahil olmak üzere tüm Suriyeli mültecilere, okula kayıt yaptırmak için nelerin gerektiği ve usullerin ne olduğu hakkında bilgi verin.
* UNICEF, BMMYK ve uygulayıcı ortaklarla bu konularda ve başta öğrencilerin okula devamlılığının izlenmesi için mekanizmaların hayata geçirilmesi, yerel okulların mevzuata uyumunu ve seviye yükseltme ve hızlandırılmış dil kurslarının açılması olmak üzere, diğer politika konularında görüş alışverişinde bulunmaya devam edin.
* Eğitime erişimi ve eğitimin kalitesini yükseltmek için geçici eğitim merkezleri için bütçeden daha fazla destek ayırın.
TIKLAYIN - MÜLTECİNİN ADI VAR, HAKLARI YOK
Çalışma Bakanlığı’na
* Suriyeli işçilerin çalışma hayatına ilişkin güvencelere sahip olması ve Suriyeli mülteci aileler arasındaki yüksek çocuk işçiliği oranının azaltılması için geçici koruma rejimine tabi Suriyelilerin, Suriyeli öğretmenler dahil ancak onlarla sınırlı olmayacak şekilde, çalışma izni alabilmesini yaygın olarak sağlayın.
Valilere ve komisyonlarına
* 22 Ekim 2014 tarihli Geçici Koruma Yönetmeliği ve Milli Eğitim Bakanlığı, Çalışma Bakanlığı ve diğer bakanlıkların konuyla ilgili yayınladığı her türlü yönergeye bütünüyle uyumlu hareket edin.
* 2014/21 No.lu MEB Genelgesi'nin gerektirdiği üzere, Suriyeli mülteci ailelerin Türk devlet okullarına hiçbir kısıtlama olmadan erişebilmelerini sağlayın.
Yabancı bağışçılara, yardım kuruluşlarına ve ilgili hükümetlere
* BM'nin Türkiye’deki Suriye krizine müdahale etmek için yaptığı fon çağrısını karşılayın.
31 Mayıs 2015 itibarıyla, yapılan 624 milyon dolar tutarındaki fon talebinin yalnızca yüzde 13.6'sı karşılanmıştı. Bu durum, özellikle okulu bırakmış Suriyeli çocuklar ve ergenler için eğitim programlarını tehlikeye atmaktadır.
* Hükümetin Suriyeli mültecilerin eğitime erişimlerinin artmasını amaçlayan girişimlerine yapılan teknik desteği arttırın.
TIKLAYIN - MÜLTECİ ÇOCUKLARIN EĞİTİM HAKKI İÇİN ÖNERİLER
Riskler azaltılmalı
Derhal harekete geçilmesi gerektiğini hatırlatan HRW, Suriyeli çocukların eğitim görmesinin erken evlilik ve çocukların silahlı gruplar tarafından askere alınmaları gibi riskleri azaltacağını, para kazanma potansiyellerini arttırılmasının da ekonomik geleceklerini sağlamlaştıracağını vurguladı.
Bir nesil tehlikede
HRW mülteci hakları programında çalışan ve raporu hazırlayan Stephanie Gee de Suriyeli çocuklara eğitim sağlanamamasının bütün bir nesli tehlikeye attığını belirtti.
“Daha iyi bir geleceğe dair elle tutulur bir ümidi olmayan Suriyeli mülteciler çaresizlikten Suriye'ye geri dönerek veya Avrupa'ya doğru tehlikeli bir yolculuğa çıkarak hayatlarını riske atabilir.”
Rapora göre, çatışmalardan önce Suriye'de ilkokula kayıt oranı yüzde 99, ortaokula – 7. sınıftan 9. sınıfa kadar- kayıt oranı ise yüzde 82'ydi.
“Bugün, UNICEF'in tahminlerine göre, ülke içinde ve dışında yaklaşık üç milyon Suriyeli çocuk okula gidemiyor – bu sayı savaştan önce okul çağındaki çocukların neredeyse tamamını eğitime katmayı başarmış Suriye'nin, bu başarısını yerle bir ediyor.”
MEB
Milli Eğitim Bakanlığı’ndan 2 Ekim'de yapılan açıklamada Ocak 2016'ya kadar 270,000, 2015-2016 eğitim yılı sonuna kadar da 370,000 Suriyeli çocuğun okullu olmasını hedeflediği söylenmişti.
Bakanlık Eylül 2014'te de kayıtlı tüm Suriyeli mültecilerin devlet okulu sistemine erişimine olanak veren bir genelge yayınladı. (YY)
Rapora buradan ulaşabilirsiniz.
