Adalı 13 STK'den İBB'ye 'yaya yolu' tepkisi

Fotoğraf: Nadire Mater / bianet

İstanbul Adaları’nın 13 sivil toplum kuruluşu ve inisiyatifi, kaleme aldıkları bildiriyle İstanbul Büyükşehir Belediyesi Ulaşım Koordinasyon Merkezi’nin (UKOME) 23 Temmuz tarihli kararıyla Adalar’ın tüm yollarının yaya yolu olma kararının kaldırılmasına tepki gösterdi.

"Yanlış buluyoruz"

Adalar’ın 1984’te SİT alanı akabinde de yolların ‘yaya yolu’ olarak kayda geçtiği hatırlatılan bildiride şöyle denildi:

"Adalar’da İBB’nin çalıştırmak üzere hazır beklettiği toplu ulaşım ve taksi hizmetleri araçları Adalar Kaymakamlığı’nca Karayolları Trafik Kanunu ve ilgili mevzuata uygun araçlar olarak görülmemiş olduğundan bu araçları Adalıların ulaşım ihtiyaçlarını karşılamak için kullanabilmenin geçici ‘çözümü’ olarak yolların yaya statüsünün kaldırılması düşünülmüş.

"Böylelikle yollara sadece bu ‘tescilsiz’ araçların kullanabileceği ve yayaların ve bisiklet gibi başka hiç bir taşıtın kullanamayacağı alanlar açarak krizin aşılması hedeflenmiş.

"İBB araçlarını hizmete sokmayı sağlamak için geliştirildiği bu yöntemini doğuracağı olumsuz sonuçlar bakımından yanlış buluyoruz.

"Ayrıca, Türkiye’de henüz üzerinde çalışılarak mevzuata yansıtılmamış olan ‘yaya yolu’ kavramını ulaşım çözümlerinde sürdürülebilir bir yaklaşım olarak Adalar ölçeğinde geliştirerek tüm Türkiye’nin hizmetine sunma fırsatının da bu karar ile kaçırıldığını düşünüyoruz.

"Oysa İBB bir sene önce, Ağustos 2019’da Büyükada’da düzenlediği 1. Ulaşım Çalıştayı’nda tüm katılımcıların ortaklaştığı konulardan birisi Adalar’da yaya kültürünün geliştirilmesinin önemiydi.

"Yaşam biçiminin kaybedilmesine neden olacaktır"

“Adalar genelinde kültür mirasının korunması ve kullanılması konularında 2863 sayılı Kültür ve Tabiat Varlıklarını Koruma Kanunu geçerlidir. Bu bağlamda, Koruma Kurulu üyelerine, Adalar İlçesi Belediyesine, İBB Ulaşım, Şehir Planlama ve Kültür Varlıkları Daire Başkanlıklarına sesleniyoruz:

“Adalar’ın yollarının yaya yolu kalması Adalar’ın günümüze kadar gelebilmiş tarihi kentsel dokusunun, eşsiz mimari mirasının, peyzaj değerlerinin, adaların üçte ikisini kaplayan ormanlarının ve ekolojisinin, korunabilmesi için kilit öneme sahiptir. Yaya yolu statüsünü kaldırmak Adaları miras değerlerini çoktan yitirmiş herhangi bir İstanbul İlçesine benzetecek, kimliksizleştirecek, elle tutulamayan mirası olarak addedebileceğimiz benzersiz atmosferini ve yaşam biçimini kaybetmesine neden olacaktır.

“Adalar’da yolların yaya yolu yerine kapsamına yaya yolu kavramını dahil etmeyen Karayolları Trafik Kanunu ile düzenlenmesi çözüm değil, Adalar için sonun başlangıcı anlamını taşımaktadır.

"Bugün Adalar’da karşı karşıya olduğumuz durum, elektrikli araçları yaya ve bisikletlerden ayıran bir çeşit metrobüs sistemidir. Yayalar ve bisikletler toplu taşıma aracının iki tarafındaki dar şeritlere mahkum bırakılmış, yayanın hükmü kalmamıştır. Bu vahim karardan acilen geri dönülmesini ve ada yollarına çakılan ve dizilen tüm bariyerlerin kaldırılmasını talep ediyoruz."

Temel kriter 'yaya ölçeği' olmalı

Sivil toplum kuruluşları açıklamada ayrıca Adalar için yapılan, Koruma Amaçlı İmar Planı gibi tüm planlama çalışmalarında ‘yaya ölçeği’nin temel kriter olarak değerlendirilmesini önerdi. 

Bidiride Adaların kültürel, doğal değerlerini, tarihi dokusunu, elle dokunulamayan atmosferi gibi özelliklerini nasıl koruyabiliriz, toplumun tüm katmanlarının ihtiyaçlarını dikkate alarak, ekolojik açıdan sürdürülebilir bir adalara nasıl kavuşabiliriz, sorularına yanıt ararken, anahtar rolü oynayacak kavram ‘yaya ölçeği’dir” denildi.

Bireysel akülü araçların Adalar için en büyük tehlike olduğu belirtilen bildiride İBB’nin ulaşım ihtiyaçlarını Adalılarla birlikte alması istendi. 

Bildiride imzası bulunan kuruluşlar şöyle:

Dünya Mirası Adalar Girişimi, Ada Gönüllüleri Derneği, Adakademi Vakfı, Adalar Vakfı, Adalar Demokrasi Meclisi, Adaların Atları Platformu, Arka Güverte, Adalar Denizle Yaşam, Spor ve Kültür Derneği, Burgazada Kültür ve Kalkınma Derneği, Burgazada Marta Dayanışması, Burgazada Mahalle Meclisi, Cesaret Derneği, Heybeliada Kütüphane Derneği

(HA)