"Tarihi Makinesiyle Yazan" Ara Güler Hayata Veda Etti

Fotoğraf: Ahmet Sel - Anadolu Ajansı

Haberin Kürtçesi / İngilizcesi için tıklayın

Foto muhabiri Ara Güler 90 yaşında hayatını kaybetti.

Geçirdiği kalp rahatsızlığı sonrası hastaneye kaldırılan ve yoğun bakıma alınan Güler’in 23.30 sularında öldüğü açıklandı.

Doktor Zafer Gökay, Güler'in yakınlarına yaptığı açıklamada, "Serviste üç kez resüsitasyona cevap vermiş, yoğun bakımda da iki kere verdi ama üçüncüsünde ne yazık ki döndüremedik, başımız sağ olsun. Tamamen kalp yetersizliği" dedi.

Güler'in cenazesi sabah saatlerinde yaşamını yitirdiği hastaneden alınarak Beyoğlu'ndaki Üç Horan Ermeni Kilisesi'ne getirildi.

"Herkes bilmez benim Ermeni olduğumu"

Ara Güler, Aram Güleryan adıyla doğdu. Annesi İstanbul, babası ise Şebinkarahisar'da doğmuş Ermeniydi.

2013'te verdiği bir röportajında "Ermeni olduğunuz için sıkıntı çektiniz mi?" sorusuna "Yok. Herkes bilmez zaten benim Ermeni olduğumu." şeklinde yanıt veren Güler, nedenini "Burası acayip bir memlekettir. Puştlar vardır, takar. Yoksa buranın en yerlisi benim" yanıtını vermişti.

“Fotoğrafçı değil, foto muhabiriyim”

Güler bir röportajında kendisinden şöyle bahsetmişti:

"Ben foto muhabiriyim. Fotoğrafçı değilim. Kati surette sanatçı da değilim. Ben gördüğümü çekerim. Sanat yapmam. Çok doğal olarak gördüğümü insanlarla iletirim. Bunun adı foto muhabirliğidir. Fotoğrafçıyla foto muhabiri çok farklıdır. Foto muhabiri bomba patladığı zaman bombaya giden adamdır. Foto muhabiri tarihi makinesiyle yazan adamdır." 

“Benim röportaja gitmem korkunç zordur”

Güler yine bir röportajında nasıl çalıştığını ise şöyle anlatmıştı:

"Valla ben bir röportaja giderken o adam hakkında bir sürü şey öğrenirim, ondan sonra giderim. Benim röportaja gitmem korkunç zordur. Mesela bir foto muhabirinin bir yere gitmesi demek en azından yanına 400-500 rulo film alması lazım. Kaç para tutar? Yani çıkmadan röportaja 10 bin dolar masrafın olur. Tayyare biletleri filan daha ortada bir şey yok. Halbuki bir yazarın röportaja gitmesi gayet kolaydır. Elini cebine sokar biner gider."

Ara Güler hakkında

Fotoğraf: Ahmet Sel - Anadolu Ajansı

Tam adı Aram Güleryan’dır. Annesinin adı Verjin’dir. Eczacı olan babası Dacat Güler Giresun'un Şebinkarahisar ilçesi, Yaycı Köyü’nden 6 yaşındayken okumak için İstanbul’a gelmiş.

16 Ağustos 1928'de İstanbul'da doğdu. Pangaltı Ermeni Okulu ve Karaköy'deki Getronagan Lisesi'nde okudu.

Lisedeyken film stüdyolarında sinemacılığın her dalında çalışırken Muhsin Ertuğrul'un Tiyatro Kurslarına devam etti.

Amacı yönetmen veya oyun yazarı olmaktı:

"Ben çocukluğumda hep tiyatronun içinde büyüdüm. Benim ikinci mektebimdi, evimdi tiyatro. O tiyatroların kulisinde aktörlerin makyaj odalarında sette dolaşırdım. Aktörlerin makyaj yapmalarını sıra beklemelerini izler oradan ayrılamazdım. Tiyatro sevgim sanatkuruluşum oradan gelir. Ben hep piyes yazarı, piyes rejisörü olmak isterdim." 

Gazeteciliğe 1950’de Yeni İstanbul Gazetesi'nde başladı. O sırada aynı zamanda İstanbul Üniversitesi İktisat Fakültesi'nde öğrenciydi.

1958'de Time-Life, Paris-Match ve Der Stern dergilerinin yakın doğu foto-muhabirliği görevlerini üstlendi. 1954'de Hayat Dergisi'nde fotoğraf bölüm şefi olarak çalışmaya başladı.

1953'de Henri Cartier Bresson ile tanışarak Paris Magnum Ajansı'na katıldı ve İngiltere'de yayımlanan "Photography Annual Antalojisi" onu dünyanın en iyi 7 fotoğrafçısından biri olarak tanımladı.

Aynı yıl ASMP'ye (Amerikan Dergi Fotoğrafçıları Derneği) tek Türk üye olarak kabul edildi.

1962'de Almanya'da çok az fotoğrafçıya verilen "Master of Leica" ünvanını kazandı.

İsviçre'de çıkan Camera dergisi de kendisine özel bir sayı ayırdı.

1964'de Mariana Noris'in ABD'de basılan "Young Turkey" adlı yapıtında fotoğrafları kullanıldı.

1967'de Japonya'da çıkan "Photography of the World" antolojisinde Richard Avedon ile birlikte bir dizi fotoğrafı yayınlandı.

1967'de Kanada'da açılan "İnsanların Dünyasına Bakışlar" sergisinde, 1968'de New York Modern Sanatlar Galerisi'nde düzenlenen "Renkli Fotoğrafğın On Ustası" adlı sergide; aynı yıl Almanya'da, Köln'de Fotokina Fuarı'nda yapıtları sergilendi.

1970'de "Türkei" adında fotoğraf albümü Almanya'da yayımlandı.

Sanat ve sanat tarihi konularındaki fotoğrafları ABD'de Time-Life, Horizon ve Nesweek kitap bölümlerince ve İsviçre'de Skira Yayınevi tarafından kullanıldı.1971'de Lord Kinross'un "Hagia-Sophia" (Ayasofya) kitabının fotoğraflarını çekti.

Yine Skira yayınevince Picasso'nun 90. yaş günü için yayımlanan "Picasso Metamorphose et unite" adlı kitap için Picasso'nun foto-röportajını yaptı.

1972'de Paris Ulusal Kitaplıkta sergisi açıldı.

1975'de ABD'ne davet edildi ve birçok ünlü Amerikalının fotoğraflarını çektikten sonra "Yaratıcı Amerikalılar" adlı sergisini dünyanın birçok kentinde sergiledi.

Yine aynı yıl Yavuz zırhlısının sökülmesini konu alan "Kahramanın Sonu" adlı bir belgesel film çekti.

1979'da Türkiye Gazeteciler Cemiyeti'nin "Foto Muhabirliği" dalındaki birincilik ödülünü aldı.

1980'de fotoğraflarının bir kısmı Karacan Yayıncılığın bastığı "Fotoğraflar" adlı kitabında basıldı.

1986'da Hürriyet Vakfı'nca basılan Prof. Abdullah Kuran'ın yazdığı "Mimar Sinan" kitabını fotoğrafladı.

Aynı kitap 1987'de "Institute of Turkish Studies" tarafından İngilizce olarak yayınlandı.

1989'da "Ara Güler'in Sinemacıları" kitabı basıldı.

1991'de Dışişleri Bakanlığı için Halikarnas Balıkçısı'nın (Cevat Şakir Kabaağaçlı) "The Sixth Continent" adlı kitabını fotoğrafladı.

Bu arada bütün dünyayı gezerek foto röportajlar yaptı ve bunları Magnum Ajansı ile dünyaya duyurdu.

İsmet Inönü, Winston Churchill, Indira Gandi, John Berger, Bertrand Russel, Bill Brandt, Alfred Hitchcock, Ansel Adams, Imogen Cunningham, Salvador Dali, Picasso gibi birçok ünlü kişi ile röportajlar yaptı ve fotoğraflarını çekti.

En ünlüsü fotografçılara poz vermeyen Picasso röportajıydı.

Yıllarca üstünde çalıştığı Mimar Sinan yapıtlarının fotoğrafları 1992'de Fransa'da, ABD ve İngiltere'de "Sinan, Architect of Soliman the Magnificent" adlı kitabı yayımlandı.

Aynı yıl "Living in Turkey" adlı kitabı Ingiltere, ABD ve Singapur'da "Turkish Style" başlığıyla, Fransa'da "Demeures Ottomanes de Turquie" adıyla yayımlandı.

1994'de "Eski İstanbul Anıları", 1995'de "Bir Devir Böyle Geçti", "Yitirilmiş Renkler ve Yüzlerinde Yeryüzü" fotoğraf kitapları yayımlandı.

Ara Güler'in fotoğrafları Paris Ulusal Kitaplıkta, ABD'de Rochester Georg Eastman Müzesi'nde Nebraska Üniversitesi Sheldon Koleksiyonu'nda bulunuyor. Köln Mueseum Ludwing'de Das Imaginare Photo Museum'da fotoğrafları sergileniyor.

Yakın zamanda İstanbul'da Ara Güler Müzesi açılmış müzenin açılışına Güler de katılmıştı. (EKN)

* Bu haberde Ara Güler'in kendi internet sitesi ve Agos'tan yararlandık.