“Alt Komisyonu’nun raporunda, Kurum kapasitesinin 950 olduğu ancak şu anda 1354 kişinin kurumda kaldığı tespit ediliyor. Komisyonun toplantı tutanaklarına baktığımızda 0-6 yaş arasında olup kurumda kalan 100 çocuğun bu sayıya dâhil olmadığını görüyoruz.”
Cümleler, Ceza İnfaz Sisteminde Sivil Toplum Derneği (CİSST), Meclis İnsan Haklarını İnceleme Komisyonu’na bağlı çalışan Hükümlü ve Tutuklu Haklarını İnceleme Alt Komisyonu’nun Bakırköy Kadın Kapalı Ceza İnfaz Kurumu’na yaptığı izleme ziyareti sonrasında raporundan.
“Sorunlara çözüm önerilmiyor”
CİSST’in konuya dair hazırladığı rapordan öne çıkanlar şöyle:
*Sekiz sayfalık raporun üç sayfasında amaç, usul ve ilgili mevzuat ile ilgili bilgiler veriliyor, uluslararası mevzuat bakımından hangi uygulamaların ihlal yarattığına ilişkin herhangi bir tespit yapılmıyor.
*Avrupa Cezaevi Kuralları olarak anılan ve raporda da ilgili mevzuat olarak sayılan metnin 18 maddesi mahpusların barınma koşullarını düzenlemekle kalmayıp “Ulusal mevzuat, bu asgari gerekliliklerin cezaevlerinin kalabalık olması gerekçe gösterilerek ihlal edilmemesinin temini için mekanizmalar sağlamalıdır.” diyerek kapasite fazlalığının insani koşulların sağlanmasını engellememesi gerektiği açıkça belirtilmiştir.
Mahpuslarla yapılan görüşmeler sonucunda tespit edilen sorunlar ise raporda önerilen çözüm önerileri ve Avrupa Cezaevi Kuralları olarak mevzuattaki karşılığı ile birlikte şöyle listelendi:
Sorun/Şikayet | Raporda Önerilen Çözüm | Avrupa Cezaevi Kurallarındaki Yeri
|
Kuruma girişte çıplak arama yapılması | Çözüm ÖNERİLMEMİŞTİR. | 54. madde mahpusun arama sırasında küçük düşürülmemesi gerektiğini belirtmekte ve mahrem yerlerin aramasının ancak doktor tarafından yapılabileceği söylenmektedir.
|
Hastane sevklerinde gecikmelerin yaşanması, kelepçeli muayene dayatması ve kronik hastalıkların düzenli tedavi edilmemesi | Sevklerde gecikme yaşanmaması ve kronik rahatsızlıklara yönelik tedavinin gecikmemesi tavsiye edilmiştir. (Tavsiyenin hangi kuruma ve ne şekilde yapılacağı somut olarak ifade edilmemiştir.) | 39. madde ve devamında tüm mahpusların ayrımcılığa maruz kalmadan ülkedeki tüm sağlık hizmetlerine erişimlerinin sağlanması gerektiğini detaylı şekilde belirtmektedir. Türk Tabipleri Birliği mahpusların kelepçeli olarak muayene edilmemesi gerektiğini defaten belirtmektedir.
|
Yasaklı olmamasına rağmen dışarıdan gelen kitaplar mahpuslara verilmemesi | Tedarik edilmek istenen ve mevzuata aykırılık teşkil etmeyen yayınlar hakkında sorun giderici çözüm yolu benimsenmesi önerilmektedir. (Oldukça muğlak bu tavsiyenin soruna nasıl bir çözüm getirdiği anlaşılamamaktadır) Rapor, komisyon toplantısında tartışılırken rapora muhalefet şerhi ekleyeceğini söyleyen vekiller tarafından bu durum eleştirilmekte ve aynı sorunun Kandıra Hapishanesi başta olmak üzere başka hapishanelerde de söz konusu olduğu belirtilmektedir. | 24.4 madde mahpusların hakkında yasaklama kararı olmayan tüm süreli ve süresiz yayınlara erişiminin sağlanması gerektiğini belirtmektedir. |
Yabancı mahpuslara verilen yemek miktarının Türkiye vatandaşı mahpuslara verilenden az olması | Çözüm ÖNERİLMEMİŞTİR. Rapor, komisyon toplantısında tartışılırken bazı vekiller tarafından bu durum eleştirilmiş, ayrımcılık yasağına aykırı davranıştan suç duyurusunda bulunulması gerektiği belirtilmiştir. | 13.madde ırk, renk, cinsiyet, dil, din, siyasal veya diğer bir düşünce, ulusal veya sosyal köken, ulusal bir azınlığa mensubiyet, doğum, mülkiyet veya herhangi bir diğer statü nedeniyle ayrım yapılmaksızın kuralların tüm mahpuslara uygulanması gerektiğini belirtmektedir. |
Kurum kantinde bulunan ürünlerin temininde ve özellikle da kişisel bakım malzemelerinin temininde sorunlar yaşanması | Çözüm ÖNERİLMEMİŞTİR. Rapor, komisyon toplantısında tartışılırken özellikle kadın mahpusların pede erişimi konusu tartışılmıştır. CTE tarafından mahpusun maddi durumuna bakılarak ped verilmesi yönünde bir düzenleme olduğu ve talep halinde tüm kadınlara ped sağlandığı ifade edilmiştir. Buna karşın yayınlanan mevzuat hükümleri içerisinde “kadınların ücretsiz pede” erişimi ile ilgili herhangi bir madde bulunmamaktadır. | 19. madde mahpuslara temizlik alet ve malzemelerinin sağlanması gerektiğini belirtmektedir. |
Bazı koğuşlarda her odada bir televizyon bulunması, bazı koğuşlarda ise ortak alanda bir televizyon bulunması ve bu durumun ayrımcılık yaratması | Çözüm ÖNERİLMEMİŞTİR. | 24. madde mahpusların radyo ve televizyon yayınlarından yararlanması gerektiğini belirtmektedir. |
Hükümlü ve tutuklular tarafından verilen bazı dilekçelerin işleme alınmaması bazılarına cevap verilmemesi, Kurum idaresi ile iletişimde sıkıntılar yaşanması | Çözüm ÖNERİLMEMİŞTİR. | 70. madde Mahpusların, bireysel veya grup halinde cezaevi müdürüne veya diğer herhangi bir yetkili makama sözlü ya da yazılı olarak istek veya şikâyette bulunma fırsatına yeterince sahip olmaları gerektiğini belirtmektedir. |
Görüş günlerinin hafta içi olması nedeniyle okula giden çocukların devamsızlık yapmak durumunda kalması | Hafta içi yaptırılan görüşlerin, okula devam eden çocukların devamsızlık yapmak zorunda kalmayacakları şekilde hafta sonu günlere kaydırılması yerinde olacaktır şeklinde öneri yapılmıştır. | 36. maddede Küçük çocukların mahpusla birlikte kalabileceğini ancak cezaevinde bu çocuklara mahpus gibi muamele edilmemesi gerektiğini belirtmektedir. |
Mahpusların ailelerine uzak illerdeki hapishanelerde kalmaları (Her ne kadar raporda tespit olarak yazılmadıysa da komisyon toplantısında dile getirilmiştir) | Çözüm ÖNERİLMEMİŞTİR. | 17. maddede Mahpusların, mümkün olabildiğince evlerine veya sosyal rehabilitasyon ortamlarına yakın cezaevlerine yerleştirilmeleri gerektiği belirtilmiştir. Ayrıca AİHM’nin yakın tarihli Türkiye aleyhine verdiği Avşar ve Tekin Kararında mahpusların ailelerinden ve sosyal çevrelerinden uzakta tutulmalarının AHİS 8. Maddeyi de ihlal ettiğini tespit etmiştir. |
Raporun sonuç kısmında da şu tespitlere yer verildi:
*Hapishanelerde izleme ve raporlama konusunda temel insan hakları metinlerinin dayanak alınması,
*Sorunların çözümü için daha somut çözüm önerilerinin geliştirilmesi,
*Takip eden izlemelerle bu çözüm önerilerinin hayata geçirilmesinin sağlanması,
* İzleme yapılırken alandaki sivil toplum örgütleriyle işbirliğinin geliştirilmesi gerekmektedir. (EMK)
