Haklarında fezleke hazırlanmış milletvekillerinin dokunulmazlıklarının kaldırılmasına ilişkin anayasa değişikliği teklifi TBMM Genel Kurulu'nda 376 oyla kabul edildi.
Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan'ın önünde teklifi incelemek için 15 günlük bir süre var.
Onay sonrası, resmi gazetede yayınlanınca haklarında fezleke bulunan milletvekillerinin dokunulmazlıkları kalkacak.
Dosyalar ne zaman mahkemeye gidecek?
Yasa yürürlüğe girdiği tarihten itibaren 15 gün içinde; Anayasa ve Adalet Komisyonu Üyelerinden Kurulu Karma Komisyon Başkanlığı, Türkiye Büyük Millet Meclisi Başkanlığı, Başbakanlık ve Adalet Bakanlığı'nda bulunan yasama dokunulmazlığının kaldırılmasına ilişkin dosyalar, gereğinin yapılması amacıyla yetkili merciine iade edilecek. Dokunulmazlığın kalkmasıyla yargı yolu açılacak.
Milletvekilleri Anayasa Mahkemesine gidebilir mi?
Adalet ve Kalkınma Partisi (AKP) Anayasa değişikliği teklifinin gerekçe bölümünde 83. Madde’de yapacağı değişiklikle Anayasa’nın 85. maddesinin “uygulanma kabiliyetinin kalmayacağı”nı iddia ediyor.
85. madde milletvekillerine dokunulmazlıklarının kaldırılması kararına karşı Anayasa Mahkemesi'ne gitme yolunu açıyor:
"Yasama dokunulmazlığının kaldırılmasına veya milletvekilliğinin düşmesine 84. maddenin birinci, üçüncü veya dördüncü fıkralarına göre karar verilmiş olması hallerinde, Meclis Genel Kurulu kararının alındığı tarihten başlayarak yedi gün içerisinde ilgili milletvekili veya bir diğer milletvekili, kararın, Anayasaya, kanuna veya İçtüzüğe aykırılığı iddiasıyla iptali için Anayasa Mahkemesine başvurabilir. Anayasa Mahkemesi, iptal istemini onbeş gün içerisinde kesin karara bağlar."
AKP genel gerekçede bu maddeyi de kadük bırakma hamlesi yapıyor. Yani vekillerin Anayasa mahkemesi yolunu da kapandığını iddia ediyorlar.
Ancak 83. Madde'nin kürsü dokunulmazlığını düzenleyen ilk fıkrası duruyor. Ayrıca AKP'nin gerekçede "uygulanamayacağını" öne sürdüğü 85. Madde yerli yerinde duruyor ve çok açık biçimde milletvekillerine Anayasa Mahkemesi yolunu açık tutuyor.
Bundan sonraki fezlekeler ne olacak?
Yasa değişikliği ilk fıkrasında “Bu maddenin yürürlüğe girdiği tarihte” deniyor. Yani yasa yürürlüğe girdikten sonra milletvekilleri hakkında hazırlanacak fezlekeleri kapsamayacak.
Kaç fezleke var ve suç nitelikleri neler
Meclis’te 138 milletvekili hakkında fezleke bulunuyor.
Bu milletvekillerinin 27'si AKP, 51'i CHP, 50'si HDP, 9'u MHP üyesi. Bağımsız Ankara Milletvekili Aylin Nazlıaka hakkında da fezleke var.
138 milletvekili hakkındaki toplam dosya sayısı ise 667. Muhalefet partilerinin genel ve eş başkanları hakkında da fezleke bulunuyor.
Adalet Bakanı Bekir Bozdağ'ın Salı günü yaptığı açıklamaya göre, dokunulmazlık fezlekelerinin suç nitelikleri şöyle:
“Terör suçlarından 216 adet, hakaret suçu 201 adet, yaralama suçu 11 adet, görev suçları 38 adet, sahtecilik suçları 6 adet, tehdit suçu 18 adet, gizliliğin ihlaline ilişkin suçlar toplamı 11 adet, suçu ve suçluyu övmek 55 adet, halkı kin ve düşmanlığa tahrik etmek veya aşağılamak 24 adet, 2911 sayılı Toplantı ve Gösteri Yürüyüşleri Kanunu'na muhalefet 119 adet, 298 sayılı Seçim Kanunu'na muhalefet 11 adet, 2820 sayılı Siyasi Partiler Kanunu'na muhalefet 3 adet, iftira 13 adet, 5253 sayılı Dernekler Kanunu'na muhalefet 1 adet, halkı askerlikten soğutmak 2 adet, mala zarar verme 1 adet.”
Milletvekilliği nasıl düşer?
Anayasa’nın 76. Maddesi milletvekilliği seçilme kriterlerini şöyle belirliyor:
“Taksirli suçlar hariç toplam bir yıl veya daha fazla hapis ile ağır hapis cezasına hüküm giymiş olanlar; zimmet, ihtilâs, irtikâp, rüşvet, hırsızlık, dolandırıcılık, sahtecilik, inancı kötüye kullanma, dolanlı iflas gibi yüz kızartıcı suçlarla, kaçakçılık, resmî ihale ve alım satımlara fesat karıştırma, Devlet sırlarını açığa vurma, terör eylemlerine katılma ve bu gibi eylemleri tahrik ve teşvik suçlarından biriyle hüküm giymiş olanlar, affa uğramış olsalar bile milletvekili seçilemezler."
Anayasa’nın 84/2. Maddesi de “Milletvekilliğinin kesin hüküm giyme veya kısıtlanma halinde düşmesi, bu husustaki kesin mahkeme kararının Genel Kurula bildirilmesiyle olur” diyor.
Ara seçime nasıl gidilir?
Anayasa’nın 78. maddesinde “Türkiye Büyük Millet Meclisi üyeliklerinde boşalma olması halinde, ara seçime gidilir. Ara seçim, her seçim döneminde bir defa yapılır ve genel seçimden 30 ay geçmedikçe ara seçime gidilemez. Ancak, boşalan üyeliklerin sayısı, üye tamsayısının yüzde beşini (28) bulduğu hallerde, ara seçimlerinin üç ay içinde yapılmasına karar verilir” deniyor. (NV/HK)
