Engelliler artık haklarını Birleşmiş Milletler'de (BM) arayabilecek.
Türkiye, BM Engellilerin Haklarına İlişkin Sözleşme"nin Ek İhtiyari Protokol'nü imzaladı, karar bugün resmi gazetede yayımlandı.
13 Aralık 2006'da BM'de imzalanan sözleşme engellilerin hak ve özgürlükleri alanında bağlayıcı ilk ve tek uluslararası belge.
Türkiye sözleşmeye Eylül 2009'da taraf olarak iç hukukun bir parçası haline getirdi. Ancak bireysel başvuru hakkı getiren Ek İhtiyarı Protokol beş senedir rafta duruyordu.
Resmi gazetede bugün ek protokolün de imzalanmasıyla artık engelliler Türkiye'de uğradıkları hak ihlallerini BM'ye taşıyabilecek.
İhlalleri, bağımsız uzmanlardan oluşan Engelli Hakları Komitesi değerlendirecek. Komite, mahkeme niteliğinde olmadığı için başvuruya ilişkin verdiği kararlar ceza getirmeyecek sadece tavsiye niteliğinde olacak. Ancak bu kararlar Türkiye'nin politikalarını belirleyecek.
50 maddelik sözleşmede, erişilebilirlikten sağlık, istihdam, eğitim, ayrımcılık, bilinçlendirme, spor faaliyetlerine katılmaya kadar engellilerin toplumsal hayata tam katılımı ve eşit yurttaş olması için çeşitli düzenlemeler yer alıyor.
Akbulut: Baskı oluşturup yol gösterici olacak
Süleyman Akbulut (Toplumsal Haklar ve Araştırmalar Derneği Başkanı): Bu sözleşme engeller için en evrensel hukuk metni. Temel dayanağı engeli bireylerin ayrımcılığa uğramasının yasaklanması ve etkin tedbirler alınması.
Türkiye tam olarak sözleşmeye uysa bugünkü koşullarda en ideal katılım koşullarını ve eşitliği temin etmiş olacak. Ancak maalesef Türkiye taraf olmakla adım atsa da, iç hukukunu bu anlamda yasa çıkararak iyileştirse de bunları hayata geçiremiyor.
Bireysel başvurularda yaptırımı yok ancak sözleşmeye taraf olan ülkeler üzerinde bir baskı oluşturması açısından çok önemli. Sadece mahkum etmesi açısından bakmamak gerekiyor. Bu kararlar iç hukuk yollarının göstergesi olacak. Politikacılara yeni politikalar için yorum yapma fırsatı yaratacak
Engelli örgütleri artık haklarını uluslararası arenada aramaya başladılar. Örneğin AİHM'de Ozan'ın davasını gündeme alınması buna bir örnek. Dolayısıyla BM'ye de başvurular olacaktır.
Kuyumcu: Hak aramanın önü baskıyla kesiliyor
Adem Kuyumcu (Engelsiz Hayat Dayanışma Derneği Başkanı): Türkiye'nin ek protokolü imzalaması önemli bir adım. Engellilerin hakları konusunda kanunların varlığına rağmen sorunların devam ediyor olması uygulayıcıların keyfi davranışlarından kaynaklanıyor. Eğitim, istihdam konularında ilgili kamu çalışanları bireysel engeller koyuyorlar. Belediyeler 10 yıl geçmesine rağmen engelsiz erişilebilir kent uygulamalarını yapmıyor. Doğruyu yapmaları için dikkatlerini çekip yol göstermek istediğimizde de hemen siyasi suçlamaya geçip mutlaka bizim partiden değilsiniz diyorlar.
Hakkını aramak isteyen herkes ötekileştiriliyor. Bu yüzden engelliler arasında hak arama oranı çok düşük. BM'ye de bireysel başvuru hakkı kullanma oranı açıkladığım sebepler nedeniyle çok çok az olacak. Çünkü siyasi baskı unsuru çok baskın. Konuyla ilgili kamu personelinin bireysel olarak ceza almasının önü açılırsa sorunlar daha çabuk çözülebilir. (NV)
