İşitme engelliler daha önce ehliyet sınavında motor bölümünden muaftı ancak iki kez üst üstte sınavda başarısız olunca bu muafiyetin kalktığını fark ettiler. Dört sınavda da motor bölümü nedeniyle başarısız olan işitme engelliler sınavlara itiraz edecek.
İşitme ve bedensel engellilere yasal olarak tanınmış, özel tertibatlı olarak imal, tadil ve teçhiz edilmiş motosiklet veya otomobil kullanmak için sınıflandırılan “H tipi ehliyet “ mevcut.
Daha önce bu ehliyet sınavında işitme engelliler muaf tutulmuştu. Ancak 29 Mayıs 2013 tarihli bir değişiklikle bu muafiyetleri kaldırıldı.
Bundan haberdar olmayan, ehliyet kurslarının da bilgilendirmediği işitme engelliler, ikinci sınavda da başarısız olunca yönetmelik değişikliğini fark etti.
20 Kasım 2013'te Ankara Milli Eğitim Bakanlığı (MEB) bünyesinde yapılan acil toplantıda kendilerine “her iki sınavda gözden kaçan bir yanlışlığın olduğu kabul edilmiş ve en kısa zamanda giderileceği” sözü verildi.
Ehliyet sınavında dört kez girme hakkı olduğu için sorun düzelene kadar sınavlara girme hakları dondurulmalıydı. Ancak bu yapılmadığı için motor soruları nedeniyle sınavdan başarısız olarak haklarını kaybettiler.
Bir örnek soru
İşitme Engelliler ve Aileleri Derneği, bu sınavlara itiraz edecek gerekirse de dava açacak.
Peki işitme engelliler için "motor" bölümü niye bu kadar zor?
Bir motor sorusundan örnek:
Platin meme yapmış ise aşağıdakilerden hangisi arızalanmış olabilir?
a. Meksefe (kondansatör) b. Kontak anahtarı c. Buji d. Konjektör (regülatör)
İşitme engelliler bu tür sorulardaki soyut kavramları anlamıyorlar ya da yanlış anlıyorlar. "Meme"den kastedilen işaret dilinde sadece organ.
Soyut kavramları anlamada güçlük
Dernek sekreteri Sevgi Yüksel, oğlu ile yaşadıkları üzerinden bu durumu şöyle anlatıyor.
"İşitme kaybı yüksek olan ya da tamamen işitmeyenlerde kelime sayısı azdır. Soyut değil, somut kavramlar üzerinden anlarlar. İşiten bir insanın 3 bin ise kelime hazinesi onlarda 100-500 arasıdır. Mesela oğlumla ders çalışırken izlemek ve bakmak arasındaki farkı anlatmak çok zordur. Bir şeyi izlemek onun dünyasında bakmaktan çok farklı bir şey değil. Bu yüzden sınavlarda bu insanlara yalın olarak sorulamayan her soru onlar için zor. Çünkü bu kelimelerin karşılığı onlarda yok."
Kurslara işaret dili tercümanı şart
Yüksel, bu yüzden motor bölümünden yeniden muafiyet sağlanmasını, ya da tüm ehliyet kurslarında işaret dili tercümanı bulundurma zorunluluğu getirilerek motor ders sayısının arttırılmasını talep ediyor.
Birleşmiş Milletler Engelli Hakları sözleşmesinin "engelli bireylerin ihtiyaçlarına göre makul düzenlemeler yapılmalıdır" hükmünü hatırlatan Yüksel, sınavlarda işitme engellilerin ihtiyaçlarına göre düzenlemeler yapılmasının temel bir hak olduğunu hatırlattı.
Ayrıca, Yüksel "işitme engelliler nasıl araba kullanabilir" tedirginliğine de şöyle yanıt verdi:
"Araca özel tasarım ve eklemeler yapılır. Ek aynalar konuyor vb. İşitme engelliler duymadıkları için gözleri çok hassas ve dikkatlidir. Araç kullanmak için duymasına gerek yoktur. Diğer araçların işaretlerini izlerler. Ayrıca çok dikkatli oldukları için kuralları gözetirler."
ABD dahil dünyanın 90 ülkesinde işitme engellilerin ehliyet alma hakkı var; diğer ülkelerde de bu hak için mücadeleler devam ediyor. (NV)
