Dersim'de "Dersim" Dünyayla Tartışılacak

Malatya

On yılı aşkın bir süre önce -5 Şubat 2000 günü-, Malatya Cumhuriyet Savcılığı bir iddianame hazırlar. "Suçüstü Kanuna tabidir" üst başlıklı ve "Malatya 1 Nolu DGM'ye" gönderilecek 3 sayfalık "davaname", Dersim (Tunceli) merkezden 5 kişinin bir siyasi parti kongresinde yaptığı konuşmaları yargılıyor.

Suç işlendiğinin en önemli kanıtı ise "Sanıkların Tunceli ilini Dersim ili olarak belirterek bölücülük propagandası yapmaları". (Malatya DGM Cumhuriyet Başsavcılığına ait 5 Mayıs 2000 tarih ve 2000/109 Hz., 2000/96 E. ve 2000/82 İd. sayılı iddianame)

Dersim

Tunceli'nin mevcut valisi Mustafa Taşkesen göreve geldiğinde ilk iş olarak "Dersim Spor"u kurar. Konuşmalarında sürekli "Dersim" der. Dersim adının Tunceli'ye iadesinin "yararlı olacağını" söyler. Belediyece Kışla Meydanı'nda heykeli dikilen Seyid Rıza ile ilgili "heykeli dikilebilmeli" diye konuşur.

2009 Kasım'ında TBMM'de konuşan Başbakan "Dersim Katliamı" diyerek yeni bir sayfa açar. CHP Genel Başkanı da "Referandum Mitingi"nde hemşerilerine "Türkiye Dersimle Gurur Duyacak" diye hitap eder. Bir hafta evvel şehre -ilk kez- gelen TÜSİAD'ın Başkanı Ümit Boyner yaptığı konuşmasına "Dersim'de olmaktan gurur duyuyorum" diye başlar.

Tunceli Üniversitesi

Tunceli Üniversitesi son yıllarda kurulan en genç üniversitelerden biri olur. Adında "Munzur", "Dersim", "Sarısaltık" olması beklenirse de kabul edilmez. Üniversite yönetiminin hükümete fazla yakın olması ve "tarikat kadrolaşması" eleştirileri eksik olmaz.

Üniversite iki çok önemli adım atar: Alevilik Araştırma Merkezi kurulur ve başına Dr. Hüseyin Yıldız getirilir. Bu Alevilik'in yasallaşması yolunda atılmış sembolik ama büyük bir adımdır. Alevilik Merkezi şu sıralar "Dersim Ocakları" hakkında önemli bir proje için kolları sıvamış durumda. Üniversite, Türkiye tarihinde ilk kez Zazaca ve Kürtçe derslere başlar. Öğrencilerin ezici bir çoğunluğu bu derslere kayıt olur.

Tunceli Üniversitesi önemli bir karar daha alarak 2010 içinde "1. Uluslararası Dersim Sempozyumu" yapılacağını ilân eder. Kolları sıvayan Üniversite, Mimar Sinan Üniversitesi'nden Sosyolog Dr. Şükrü Aslan'a görev verir. Aslan ve arkadaşları -iki yıla varan çalışma sonunda- 4-6 Ekim günü Dersim merkezde yapılacak sempozyumun programını geçen gün açıkladılar.

Baskın Oran, Martin Van Bruinessen, Markus Ottersbach, Wolf-D. Bukow, Mete Tuncay...

Program 4 Ekim 2010 günü saat 09'da start alıyor. Açılış konuşmalarından sonra Baskın Oran "1937/38'de Ne Oldu" başlıklı sunuşunu yapıyor. Öğleden sonra "Sempozyum Başlarken" başlıklı ilk oturum saat 13'te "A Salonu"nda. Bu oturumda Mehmet Altan, Martin Van Bruinessen, İşaya Üşür, Mete Tuncay ve Necdet Subaşı var. 2. Oturum ise "Son Tanıklar Göçmeden: Dersim 38 Sözlü Tarih Projesi" başlıklı ve A Salonundaki bu oturumda Cemal Taş, Dicle Akar Bilgin, Suavi Aydın, Süha Ünsal ve Yaşar Kaya konuşuyor.

Diğer oturumların sadece başlıklarını belirtmem sempozyumun kalitesi hakkında bir fikir verecektir: "Diaspora'da Dersim", "Tunceli'de Üniversite", "Dersim Aleviliği", "Edebiyatta ve Müzikte Dersim", "Dersim'in Dışındaki Dersim", "Dersim Ekonomisi", "Çevresel Sorunlar", "Dersim'de Kimlik", "Dersim'de Dil ve Kültür", "Ulus Devletin İnşası Sürecinde Basında Dersim", "Belgesellerde Dersim", "Dersim 38", "Hakim ve Muhalif Algıda Dersim", "Osmanlı'da Dersim", "Dersim'de Toplumsal, Demografik, Mekânsal Göstergeler", "Modernleşme ve Dersim", "Biyolojik Hareketler".

Katılımcıların bir kaçının ismini vermek gerekirse: Sabır Güler, Daimi Cengiz, Kemal Yakut, Mesut Özcan, İlknur Öner, Erdal Aydoğan, Özkan Yıldız, Ahmet Yaraş, Faruk Kocacık, Savaş Sertel, Markus Dressler, Osman Köse, Mehmet Aydın, İbrahim Yılmazçelik, Mehmet Köçer, Mustafa Akçınar, Besim Can Zırh, Tanıl Bora, Ahmet Özer, Yücel Demirer, Hatice Kurtuluş, Naciye Yıldız, Yüksel Coşkun, Mehmet Tuncer, Binali Tercan, Melih Boydak, Tayfun Atay, Mehmet Bayrak, Filiz Çelik, Nezahat Gündoğan, Tahire Erman, Ali Ekber Doğan, Ahmet Kerim Gültekin, Bahar Şimşek, Hüseyin Aygün, Ali Kaya, Mehtap Tosun, Mesut Keskin, Zeliha Hepkon, Özkan Gökcan, Besime Şen, Sinan Yıldırmaz, Özgür Fındık, Çayan Demirel, Gülşen Erenler Çakar, Songül Aydın, Bülent Bilmez, Gökhan Yürümez, Aysel Sağır, Yeliz Kızılarslan, Kızılca Yürür, Hüseyin Yıldız, Dilşah Deniz, Rıza Yıldırım, Yusuf Cengiz, Kemal Akbayır, Mehmet Ali Aslan ve Ahmet Yurt.

3 gün devam edecek konferans Şaroğlu Hotel'de A ve B salonlarında gerçekleşecek. Her öğlen arası katılımcılara yemek verilecek. Son gün "bildiri" yayınlanarak sempozyumun sonuçları duyurulacak. Sempozyuma sunulan bildiriler ise bir süre sonra "kitap" olarak yayınlanacak. Böylece katılamayanlar da bu "Dünya Sempozyumu"nun bildirilerine ulaşabilecek.

Yukarıdaki isimlere, oturum başlıklarına bakınca insan Malatya DGM'de -çok değil 10 yıl önce- açılan davaya akıl-sır erdiremiyor.[1] Daha 10 yıl evvel "Dersim" dedikleri için insanlar DGM'lerde yargılanıyordu, şimdi devletin üniversitesi "1. Uluslararası Dersim Sempozyumu" düzenliyor!

On yıl evvel Zazaca konuşmak sadece zabıtayı ilgilendirirdi, şimdi devlet üniversitesi Zazaca (ve Kürtçe) ders veriyor! Daimi Cengiz'in uzun yıllardır Almanya-Bakü hattında yürüyen Dersim araştırmaları şimdi Tunceli Üniversitesi koridorlarında. Mehmet Bayrak'ın kitapları kısa bir süre evvel DGM koridorlarında yığılı beklerdi, o şimdi önemli bir sempozyum konuşmacısı!

Mesut Özcan'ın on yılı aşkın bir süredir Ankara'da yürüttüğü dil ve kültür çalışmaları, Mesut Keskin'in Zazaca'ya verdiği emek ve çaba şimdi üniversitenin de gündeminde. Almanya'da Dersim diasporasını toparlamak için çalışan FDG Başkanı Yaşar Kaya ve Dersim yaşlılarının sabırlı dinleyicisi yazar Cemal Taş şimdi üniversitede ilk oturumun konuşmacıları.

Dersim'in yolu açık olsun! (HA/EÖ)

[1] Malatya'daki davada tüm sanıklar beraat etti.