Fotoğraf: Mezopotamya Ajansı
Türkiye'nin Fırat'ın doğusuna yönelik olası askeri operasyonu ve sonuçlarını bianet’e değerlendiren Ortadoğu uzmanı araştırmacı yazar Faik Bulut, “Türkiye IŞİD’li tutuklulardan ÖSO benzeri bir yapılanma ortaya çıkarmak isteyebilir. Böylece Cenevre ve Astana görüşmelerinde Türkiye’nin elinde Suriye Milli Ordusu, ÖSO ve bir de IŞİD’i eklerseniz güçlü kozlar olacak” dedi.
Bulut, Türkiye’nin IŞİD’le çatışması halinde ise içe dönük ciddi tehditlerin olabileceğini vurguladı.
Faik Bulut’un bainet’in sorularına yanıtları şöyle:
"Trump bilinen anlamda bir politikacı değil"
ABD Başkanı Donald Trump güvenli bölge mutabakatına rağmen niçin Suriye’den çekilme kararı aldı?
Trump bilinen anlamda bir politikacı değil ve Amerikan kurumsal devletine (Pentagon, Dışişleri Bakanlığı, İçişleri Bakanlığı) danışmadan biraz keyfi biraz mizaci bir şekilde enine boyuna düşünmeden ilk aklına geleni söyledi.
Trump’ın düşünmeden yaptığı açıklamalar kurumsal Amerika devletinin bölgedeki çıkarlarına ters düştü ve eleştiri aldı. Bu nedenle ikinci bir açıklamaya ihtiyaç duydu ve , “Türkiye benim kafamdaki çizginin dışına çıkarsa ekonomisini mahvederim” diyerek ilk açıklamasını telafi etmeye çalıştı.
Fakat Trump’ın Kürtlere yönelik yaptığı açıklama Amerikan kurumsal devletinin tutumunu yansıtmıyor. Ayrıca hatırlarsanız Trump geçtiğimiz yılın sonunda da Suriye’den çekileceğini söylemişti fakat çekilemedi çünkü Amerikan kurumsal devletinin çıkarları söz konusuydu ve bugüne kadar kaldı.
“Erdoğan’a IŞİD gibi koca bir ateş bırakıldı”
*Peki Amerika’nın çıkarlarını, Trump’ın gel-gitli açıklamalarını, tepki ve eleştirilerini bütünüyle değerlendirdiğimizde 2018'deki gibi geri adım atılır mı? Ya da operasyonun çerçevesi nerede sınırlı kalır?
2018’den farklı olarak, o zaman Türkiye girmeye niyetleniyordu ama Trump ile ilişkiler daha zayıftı, bu noktada değildi. Bu kez ortada bir güvenlik anlaşması var. Zaten Amerika’da ne yardan vazgeçebiliyor ne de serden. Amerikan Dışişleri Türkiye’den vazgeçmiyor. Pentagon da Kürtlerden. Fakat her halükarda Amerika bir tercih yapmak isterse bunu kuşkusuz devletlerden yana yapar. Yani Türkiye çok aykırı bir tutum sergilemeyecek olursa Türkiye’den yana yapabilir. Ama önemli bir nokta var ki; Türkiye’nin-Tayyip Erdoğan’ın evine IŞİD gibi koca bir ateş bırakıldı. Trump’ın Türkiye’yi niçin IŞİD’le karşıya bıraktığı ise belirsiz. Bunu Türkiye’yi zora sokmak adına yapmış olabilir, bu nokta belirsiz ve problemli.
Kamplarda ve SDG’nin elinde tutuklu bulunan 6 bin ile 15 bin arası bir IŞİD’liden söz ediliyor. Türkiye bu ateşle nasıl mücadele edecek. IŞİD’lileri kendi lehine Kürtlere karşı milis gücü olarak kullanabilir de. Afrin’e girerken çoğu İslamcı çetelerden oluşan ÖSO’yla girdi. Buradan yola çıkarsak IŞİD’i de böyle kullanabileceği akla geliyor. Şayet kullanmayacağını varsayarsak ne yapacak? Diyelim ki; 30 kilometreyi kendi kontrolüne aldı. Buraya IŞİD’lileri ve ailelerini yerleştirip yerleştirmeyeceği de bir soru işreti. Güvenli bölgeye yerleştirerek ÖSO’cuların içinde eritmek isteye de bilir.
Ayrıca önümüzdeki günlerde Türkiye, koalisyon güçleriyle bir araya gelecek, o görüşmede Türkiye, ‘bize parasını verin bunları kontrol altında tutalım’ diyebilir. Tıpkı mültecilerde olduğu gibi. IŞİD ile çatışması halinde ise ağustos ayında İdlib’den sınır kapısına dayanan ve Erdoğan’ın fotoğraflarının yakıldığı o görüntülerden çok daha fazlasının cereyan etmesi demek. Yani Türkiye’nin içine dönük tehditlerin boy göstermesi anlamına gelir.
Türkiye’nin Suriye’deki geçmiş deneyimlerini göz önünde bulundurduğumuzda IŞİD’den ÖSO benzeri bir yapılanma da ortaya çıkarmak isteyebilir. Böylece Cenevre, Astana görüşmelerinde Türkiye’nin elinde Suriye Milli Ordusu, ÖSO ve buna bir de IŞİD’i eklerseniz güçlü kozlar olacak. Bunlar ihtimaller dahilinde çünkü çok bilinmeyenli bir denklem ile karşı karşıyayız.
“IŞİD’liler Türkiye’nin milis gücü olmayı isteyebilirler”
*IŞİD’in, ÖSO ve diğer silahlı yapılardan farklı bir yanı yok mu, ayrıca çok homojen sayılmaz, yani kontrol edilmesi ve eritilmesi sözünü ettiğiniz kadar kolay olur mu?
Geçmişte IŞİD merkezi yönetimi olan bir örgüttü fakat şu an sözü edilen IŞİD’li tutuklular ve ailelerinin IŞİD merkezleriyle bir temasları söz konusu değil. Yani esir düştükleri için bağlantıları kesildi. Bunların Türkiye ile pazarlık yapmak ya da talepte bulunmak gibi bir şansları yok. Ama Suriye Milli Ordusu içinde kalmayı talep edebilirler. Türkiye’nin milis kuvveti olmayı isteyebilirler. Suriye Milli Ordusu içinde 6-7 grup var bunların IŞİD’den aşağı kalır yanları yok.
“Hava sahası açılmazsa Türkiye çok zorlanacak”
*Çok net olmamakla beraber ABD hava sahasının şu an için açılmayacağı ifade edildi. Hava sahası operasyon süresince açılmadığı takdirde ne olur? Türkiye karadan ne kadar ilerleyebilir?
Şu an sözü edilen bölgenin Afrin’den çok daha büyük bir alan olduğunu düşündüğümüzde hava sahası olmadığı sürece Türkiye çok fazla ilerleme kaydedemez. SDG’nin ana güçlerinin de bu bölgede olduğunu düşündüğümüzde Türkiye oldukça zorlanabilir.
Trump, hava sahasını açmayarak ‘Denk kuvvetler olarak savaşın ne olacak görelim’ demiş olabilir. Kürtler direneceklerini ilan ediyorlar. Büyük bir direniş olur ve Türkiye büyük kayıplar verirse bu kez Amerika, Türkiye’ye “Buyur bataklıktasın işte” diyecek. Zaten Beyaz Saray Sözcüsü ve Dışişleri Bakanlığı Sözcüsü Türkiye’nin bir macera peşinde olduğu söyledi. Yani Amerika Türkiye’nin gücünü sınamış olabilir.
“Kürtler Afrin’den ciddi dersler çıkardı”
*Suriye Demokratik Güçleri de (SDG) Trump'ın çekilme kararının ardından “Şam yönetimi ile temaslarda bulunabileceklerini açıkladı” Kürtlerin ABD'nin tavrına karşı tutumu ne olur?
Bu açıklama Kürtlerin genel geçer kozu. ABD askerini 2018’de çekmek istediği zamanda SDG Rusya’ya ve Şam’a yanaştı. Anladığım kadarıyla SDG Afrin’den ciddi dersler çıkardı. Dar anlamdaki paslaşmalardan zararlı çıktıklarını gördüler. Ve Menbiç’de olduğu gibi bir tutum sergileyebilirler. Türkiye Cerablus’u aldıktan sonra Menbiç’in kapısına dayanmıştı, Kürtleri çıkaracağını söylüyordu. Kürtler de tutup orayı Rusya’ya bıraktı. Rusya ve Suriye bayrağı çekildi. Burada da buna benzer bir yöntem denenebilir.
"Zafer havası uzun süreli olmayacak"
*Son olarak bu operasyonun Türkiye’ye içe dönük yansımaları nasıl olacak?
Bu operasyonun bir amacı hatta en önemli nedeni AKP’nin ve Tayyip Erdoğan’ın bir zafere ihtiyaç duymasından kaynaklanıyor. Hatta bu ihtiyaç Kürtlerin bölgedeki varlığından duyulan rahatsızlığın dahi önüne geçiyor. Erdoğan, hem parti içindeki bölünmeleri hem de muhalefetin yerel yönetimlerdeki kazanımlarını geri plana itip kendisini yenden ön plana çıkarmak istiyor. Siyasete yeniden hükmetme kuvvetli bir şekilde var olma çabası barındırıyor. Eğer bu savaş büyük kayıplara sebep olursa Erdoğan o zaman her kesimden tepki alacak. Fakat diyelim ki Deyrizor ve Rakka’ya kadar gitti. O zaman bunu bir zafer havasına çevirecek. Fakat bu zafer havası uzun süreli olmayacak.
Suriye Milli Ordusu hakkında
Türkiye destekli Özgür Suriye Ordusu, 30 Mayıs 2017'den bu yana Türkiye tarafından Suriye Ulusal Ordusu adı ile kısmen yeniden düzenlenerek tanınan Türkiye destekli Özgür Suriye Ordusu'na bağlılığı esas alan Suriye'nin kuzeyindeki faaliyet gösteren Suriyeli Arap ve Türkmen muhaliflerden oluşan silahlı ordu.
