Haberin İngilizcesi / Kürtçesi için tıklayın
ABD’de eski Halkbank Genel Müdür Yardımcısı Mehmet Hakan Atilla'nın yargılandığı dava İran asıllı Türkiye vatandaşı iş insanı Rıza Sarraf, jüri karşısına çıktı.
Sarraf ABD'de Manhattan Federal Mahkemesi'nde görülen davada Türkiye saatiyle 18.40'da kürsüye çıkıp yemin etti. Üzerinde mahkum kıyafeti vardı ve kelepçeliydi.
Sarraf önce savcılar, sonra da eski Halkbank yöneticisi Hakan Atilla'nın avukatları tarafından sorgulanacak.
Duruşma hakim Richard Berman'ın Sarraf'a yönelttiği sorularla başladı.
"Otelde kalmadım"
Hakim Richard Berman'ın sorusu üzerine Sarraf, İran'ın başkenti Tahran'da doğduğunu, bir buçuk yaşından itibaren Türkiye'de yaşadığını, arada iki yıl Dubai'de kaldığını söyledi. İran, Türkiye ve Makedonya vatandaşı olduğunu söyledi.
Hakimin birinci dilinin ne olduğunu sorması üzerine Sarraf, Türkçe olduğunu söyledi. İfadesini tercüman aracılığıyla yaptı.
Halen FBI gözetimi altında olduğunu ve bir otelde kalmadığını açıkladı.
Suçunu kabul eden ve savcılıkla işbirliğine giden Sarraf "İşbirliği yapmak, sorumluluğu kabul etmenin ve cezaevinden çıkmanın en hızlı yoluydu" dedi.
“Cezama hakim karar verecek”
Sarraf’ın ifadesine göre tanık olması karşılığında kendisine herhangi bir söz verilmedi:
“ABD hükümeti bana hiçbir af sözü vermedi. Cezama hakim karar verecek. Savcılıkla işbirliği, sorumluluğumu kabul edip hapisten çıkmanın en hızlı yoluydu.”
Sarraf: “Üç yükümlülüğüm var”
Gazeteci Pete Brush Twitter hesabından davayı dakika dakika kamuoyuyla paylaştı.
"Reza Sarraf, savcılıkla işbirliği yaparken üç yükümlülüğü olduğunu söyledi: 'Yalnızca ve yalnızca gerçeği söylemek', 'ABD savcılık makamıyla işbirliği yapmak' ve 'Bundan sonra hiçbir suça karışmamak'."
Egemen Bağış’ın adı geçti
İlk sorguyu savcı David Denton yaptı.
Davanın bugün en önemli açıklamalarından biri eski AB Bakanı Egemen Bağış'ın Aktif Bank'ta hesap açmasına yardımcı olduğunu söylemesiydi. Bu bilgiyi Reuters geçti.
Egemen Bağış’ın para transferindeki rolünü ise şöyle açıkladı:
Sarraf: “Aktif Bank’ta hesap açmaya çalıştım. İlk girişimim başarısız oldu.”
Savcı: “Neden?”
Sarraf: “İlk girişimimde Aktif Bank bana İran’la iş yapacak müşterilerin hesap açmak için özel bir izin alması gerektiğini söyledi.”
…
Sarraf: “Aktif Bank direkt İranlılarla çalışıyordu. Beni ortadan kaldırdılar.”
Savcı: “Gelirlerinizin önemli bir bölümü Aktif Bank’tan mı geliyordu?”
Sarraf: “Kesinlikle.”
Sarraf, Aktif Bank'ta hesap açmak istediğini ancak İran'la olan ilişkileri yüzünden özel izin gerekmesi nedeniyle başvurusunun reddedildiğini açıkladı. Daha sonra genel müdürle konuşarak hesap açtığını ve ilk etapta 5-10 milyon euro yatırdığını belirtti. Bu görüşmeye dönemin Avrupa Birliği Bakanı Egemen Bağış'ın yardımcı olduğunu açıkladı.
Hakan Atilla için ne dedi?
Sarraf’ın yasadışı altın ticaretini neden yaptığını şöyle açıkladı:
Rıza Sarraf, "İran'a yaptırım uygulandığı için İranlılar petrol ve gaz satışlarından elde ettikleri geliri uluslararası ödemelerinde kullanamıyorlardı" dedi.
İran Merkez Bankası Başkanı Mahmud Bahmani tarafından İran'a para transferi için resmi olarak görevlendirildim. Halkbank'ın uluslararası bankacılık bölümünün başkanı olan Hakan Atilla İran ile ilgili yaptırımlar konusunda en bilgili adamdı. Hakan Atilla, kurduğumuz sistemi ABD'nin ambargosuna uygunmuş gibi göstermek konusunda önemli katkı yaptı.
İran ilişkisi soruldu
Sarraf yöneltilen “İran Merkez Bankası'na finansal hizmetler sağlama konusunda anlaşmaya varabildiniz mi” sorusuna “Evet” diye yanıt verdi.
2010 ve 2011'de dönemin İran Merkez Bankası Başkanı Mahmut Bahmani ile görüşerek merkez bankasına doğrudan nakit aktarma konusunda anlaşmaya vardıklarını söyledi. Daha sonra bu ilişkinin sona erdiğini açıkladı.
Zafer Çağlayan’ın adı geçti
Davada eski Ekonomi Bakanı Zafer Çağlayan’ın da adı geçti.
Sarraf bankalarla yaşadığı sorunları anlatırken Zafer Çağlayan’dan yardım istediğini söyledi:
Halkbank Genel Müdürü Süleyman Aslan'ın kendisiyle altın ticaretiyle ilgili olarak çalışmak istemediğini söyleyen Sarraf, dönemin ekonomi bakanı Zafer Çağlayan'a gittiğini söyledi:
Soru: "Aslan seni geri çevirdikten sonra neden Zafer Çağlayan'a gittin?"
Cevap: "Çünkü Türkiye'nin ekonomi bakanı oydu."
"Çağlayan'a 45-50 milyon verdim"
Sarraf, Çağlayan'dan yardım istemesi sonrası kurduğu ilişikiyi anlattı. Halkbank ile çalışabilmek için Zafer Çağlayan'a ödeme yaptığını söyledi. Miktar sorulduğunda şöyle yanıt verdi:
“İlk elde 31 milyon 789 bin Euro, 2,5 milyon TL, 4,8 milyon Amerikan doları ödedim.
"Çağlayan'a 45-50 milyon euro rüşvet ödediğimi düşünüyorum".
Sarraf bu rakamın sadece euro olduğunu, diğer para birimleri ile yaptığı ödemeleri kapsamadığını da belirtti.
Ayrıca Zafer Çağlayan'ın kendisinden İran ile ticaretten yarı yarıya kâr paylaşımı istediğini de söyledi."
Soru: Çağlayan bu ödemeleri hangi şekilde aldı?
Cevap: Nakdi olarak, değerli eşyalar ve banka transferleriyle.
Soru: Çağlayan'ın ailesine de yapıldı mı?
Cevap: Yapıldı.
Çağlayan'ın kardeşine yapılan ödemenin dekontu
Savcı, bunun üzerine İran ile yapılan ticaretten doğan kârdan Çağlayan'ın kardeşine yapıldığı iddia edilen 2,4 milyon liralık ödemeye dair banka makbuzu mahkemeye sunmak istedi. Savunma konu dışı iddiasıyla karşı çıktı ancak Hakim Berman dekontun gösterilmesine izin verdi. Dekont dava dosyasına girdi.
Atilla'nın avukatları Süleyman Arslan'ı suçladıSarraf'ın sorgusu öncesi davanın tek sanığı olan Halk Bankası Eski Genel Müdür Yardımcısı Mehmet Hakan Atilla'nın avukatı Victor Rocco, 'suç şebekesinde' asıl rüşvet alan kişinin bankanın eski Genel Müdürü Aslan olduğunu belirterek müvekkili Atilla'nın suçsuz olduğunu söyledi. Avukatları ayrıca tanık olmaya karar veren Sarraf'ın güvenilir olmadığını, söz konusu suçların ilk başta Sarraf'a yöneltildiğini belirterek tanıklığına itiraz etti. Atilla'nın yolsuzluğa bulaşmadığı savunmasına karşılık savcılık, Sarraf ve Atilla'nın Türkiye ve İran'daki ambargoları delme tezgahının bir parçası olduğunu iddia ediyor. İddianamede Sarraf için 95 yıl ve 50 milyon dolar, Atilla için 50 yıl ve 2 milyon dolar ceza isteniyor. |
Sistemi şema çizerek anlattı
Verilen aranın ardından Rıza Sarraf, altın ticaretinin nasıl yapıldığını şemalar çizerek anlattı.
Sarraf’ın bu kısımdaki ifadesini Daily Beast'in muhabiri Katie Zavadski şöyle aktardı:
"Ticaret önce İran'ın Türkiye'ye ham petrol ve gaz satmasıyla başlıyor.
"İran Ulusal Petrol Şirketi (NIOC) petrolün satışını Tüpraş'a, gazınkini Botaş'a yapardı. Onlar da NIOC'ye (National Iranian Oil Company – İran Ulusal Petrol Şirketi) para borçlu olurdu.
"Tüpraş, Botaş, NIOC'nin Halkbank'ta hesapları var.
"Halkbank’a gelen paranın Halkbank’tan Euro olarak çıkışı yapılıyor, lira işlemleri Denizbank’tan yapılıyordu.
Daha sonra Sarraf’ın Türkiye’deki şirketi Royal Group’tan alınan altın Dubai’deki şirketine gidiyor. Altın satılıp burada nakde çeviriliyor. Bu parayla İran’ın uluslararası ödemeleri yapılıyor.
Sarraf bütün bu sistemin Halkbank’ta sıkışmış olan İran parasını kurtarmak, böylece İran'ın dünya çapındaki borçlarını ödemek amacıyla tasarlandığını söyledi.
Sarraf'ın sistemi nasıl çalışıyorHakim Berman'ın paranın İran'dan çıkartılması için kaç işlem yapılması gerektiği sordu. Sarraf'ın yanıtı "En az 10 işlem" oldu. İşte yapılan 10 işlem: 1- İran Ulusal Petrol Şirketi (NIOC) Tüpraş'a petrol, Botaş'a doğalgaz satıyor. 2- İran'da kurulan Sermaye Exchange adlı şirket, Halkbank'ta hesap açıyor. Şirket aslında ticaret yapmıyor. Para transferi için kullanılıyor. 3- NIOC, Tüpraş ve Botaş'tan aldığı ödemeyi, Sermaye Exchange'e aktarıyor. 4- Sermaye Exchange, bu parayı Sarraf'ın şirketine aktarıyor. 5- Sarraf'ın şirketinin hesabı da Halkbank'ta. Paranın aktarılma işlemi Halkbank'taki iki hesap arasında oluyor. 6- Sarraf, Halkbank'taki hesabına gelen parayı, farklı para birimlerine (euro, dolan, lira) çevirterek Denizbank'taki diğer hesabına aktarıyor. 7- Halkbank'taki hesap temizlenmiş oluyor. 8- Sarraf Denizbank'taki parayla Türkiye'de kurduğu ve altın ticareti yaptığı Royal Group vasıtasıyla altın alıyor. 9- Altın kuryeler aracılığıyla Dubai'ye taşınıyor. Altın Dubai'de Dirhem'e çevriliyor. 10- Para İran'a hiç girmemiş olduğundan, İran'ın uluslararası borçlarının ödenmesinde kullanılıyor. |
Sarraf birçok İran şirketinin Halkbank'la iş yaptığını da belirtti.
Duruşma Sarraf'ın sorgusuyla 30 Kasım günü devam edecek. (HK)
Kaynaklar: BBC, Twitter.
