Irak Merkezi Hükümetinin 16 Ekim’de başlattığı Kerkük ve Şengal’in kontrolünü ele geçirmesiyle devam eden askeri operasyon Suriye sınırına doğru iki koldan ilerliyor.
Irak çatışma haritasına Kerkük petrolünü Akdeniz’e ulaştırmak için 1976’da hizmete açılan Kerkük – Yumurtalık Petrol Boru Hattı yerleştirildiğinde operasyonun nedenlerinden biri Habur'a alternatif yeni bir kapının açılması gibi görünüyor.
Aslen bölgede silahların yeniden çekilmesi Irak Kürdistan Bölgesel Yönetimi’nin (IKBY) 25 Eylül 2017 günü yapılan bağımsızlık referandumu hamlesi yapması sonrasında gerçekleşti.
IKBY toprakları aslen Erbil, Süleymaniye ve Duhok illerinden oluşuyor. Ancak IKBY, IŞİD saldırıları süresince savunma hattı kurduğu bölgelerde yerleşti. Fiili olarak Kerkük, Musul’un Şengal bölgesi ve güneyde Amirli ile sınırlanan topraklarda IKBY kontrolü kurulmuştu. Dolayısıyla Irak petrol rezervinin yaklaşık yüzde 80’ni oluşturan Kerkük petrolünü de kontrol ediyordu.
Irak'ta Saddam Hüseyin rejimini deviren ABD işgali sonrası ülkenin yeni anayasası 2005 yılında kabul edildiğinde, Kerkük ve diğer "tartışmalı" bölgelerin akıbeti başlangıçta 31 Aralık 2007 tarihine kadar yapılacak bir referanduma bırakılmıştı. Bu referandum yapılamadı.
Irak Anayasası'nın 140'ıncı maddesi, Kerkük'ü "bir bölgeye bağlı olmayan vilayet" olarak tanımlıyor. Irak Merkezi Hükümeti de Kerkük askeri operasyonunu 140’ıncı maddeye dayanarak yapıyor.
Kısacası Merkezi hükümet ile Kürtler arasında 11 Mart 1970'te Saddam Hüseyin ve Mustafa Barzani arasında yapılan özerklik anlaşmasından bugüne devam eden gerilim yeniden alevlenmiş durumda.
Boru hattı yeniden paylaşılıyor
16 Ekim’de başlayan operasyon petrol rezervleri açısından zengin olan Kerkük, bir kez daha Irak Merkezi Hükümetinin kontrolüne geçti. Böylece Kerkük – Yumurtalık Petrol Boru hattı yeniden paylaşım çatışmasında etkenlerden biri haline geldi.
Boru hattının IKBY bölgesinden değil Irak Merkezi Hükümeti’nin kontrol edeceği bölgeden geçme olasılığı, Irak ordusunun Türkiye sınırına yönelmesine bağlı.
Hedef Ovaköy mü?
Şimdi hedef Ovaköy gibi görünüyor. Çünkü 25 Eylül referandumu sonrası IKBY’ye ambargo çağrıları arasında birkaç haberde bu beş haneli küçük sınır köyünün adı geçmişti. Ovaköy'de son yıllarda kimse yaşamıyor; yani Ovaköy boşaltılmış köylerden biri. Ovaköy’e giriş çıkışlar askerler tarafından kontrol ediliyor.
Habur Sınır Kapısı'nın 15 kilometre batısında yer alıyor. IKBY ile sınır kapısı olan Habur sınır kapısına alternatif yeni bir kapının Ovaköy’den açılması önerisini 27 Eylül günü Gümrük ve Ticaret Bakanı Bülent Tüfenkci dile getirmişti.
TÜİK verilerine göre 2016 yılı verilerine göre Türkiye ile Irak arasındaki ihracat hacmi 7.6 milyon dolar. İki ülke arasındaki kara ticareti Habur sınır kapısından yapılıyor. Türkiye buraya alternatif olarak Irak ile doğrudan bağlantı kurabileceği başka bir sınır kapısı açmak istiyor.
Kerkük – Yumurtalık Petrol Boru Hattı ise Ovaköy ile Habur Sınır kapısının arasından geçiyor. (HK)
Kaynak: liveuamap.com
