Le Guin: Direniş ve Değişim Sanatta Başlar

Yazar Ursula K. Le Guin, ABD Ulusal Kitap Ödülleri'nin ⁽¹⁾ 2014 "Amerikan Edebiyatı'na Seçkin Katkı Madalyası"nı 19 Kasım'da aldı. Aşağıdaki metin, 1929 doğumlu Le Guin'in ödül töreninde yaptığı konuşma.

 * * *

Ursula Kroeber Le Guin, 1929'da Kaliforniya'da doğdu. Babası ünlü antropolog Alfred Kroeber, annesi yazar Theodora Kroeber'dir. Radcliff ve Columbia üniversitelerinde edebiyat eğitimi gördü. 1950'li yıllarda fantastik öyküler ve romanlar yazmaya başladı. 1962'de ilk bilimkurgu öyküsü yayımlandı. 1974 tarihli Mülksüzler'e kadar altı bilimkurgu romanı yazdı. Bu tarihten sonra zaman zaman bilimkurgu öyküleri yazmakla birlikte romanlarında daha ziyade yarı gerçekçi/yarı fantastik temalar işledi. Kısa hikâye, deneme, şiir, çocuk kitapları ve roman türlerinde eserler veren Le Guin'in aldığı çok sayıda edebiyat ödülü arasında Ulusal Kitap Ödülü, beş kez Hugo ve beş kez Nebula Ödülü, Kafka Ödülü ve PEN/Malamud Ödülü bulunuyor. Le Guin halen Portland, Oregon'da yaşıyor. (Kaynak: Metis yayınları) Kitapları Yerdeniz Büyücüsü, 1994 Balıkçıl Gözü, 1995 Rocannon'un Dünyası, 1995 Dünyaya Orman Denir, 1996 Mülksüzler, 1999 Kadınlar Rüyalar Ejderhalar, 1999 En Uzak Sahil, 1999 Atuan Mezarları, 1999 Tehanu, 2000 Yerdeniz Öyküleri, 2001 Bağışlanmanın Dört Yolu, 2001 Öteki Rüzgâr, 2004 Uçuştan Uçuşa, 2004 Dünyanın Doğum Günü, 2005 Marifetler, 2006 İçdeniz Balıkçısı, 2007 Sesler, 2008 Güçler, 2009 Lavinia, 2009 Rüyanın Öte Yakası, 2011 Aya Tırmanmak, 2012 Yerdeniz, 2012 Malafrena, 2013

Teşekkür ederim Neil* ve bu güzel ödülü verenler, yürekten teşekkürler.

Ailem, temsilcim, editörlerim biliyorlar ki burada bulunmam, benim olduğu kadar onların da yapıp etmelerinin sonucu, bu ödül benim olduğu kadar onların da ödülü. Ve bu ödülü, edebiyattan onca zamandır dışlanan bütün yazarlar, sevgili fantastik kurgu ve bilimkurgu yazarı dostlarım -güzel ödüllerin son 50 yıldır gerçekçi denenlere gidişini izleyen imgelemin yazarları- için sevinçle kabul ediyor ve onlarla paylaşıyorum.

Bence, şu anki yaşayışımızın alternatiflerini görebilen, korkuya kapılmış toplumumuzun ve takıntılı teknolojilerinin içyüzünü varoluşun başka yollarına kadar görebilen ve hatta umut için gerçek dayanaklar hayal edebilen yazarların seslerini isteyeceğimiz zor zamanlar geliyor. Özgürlüğü anımsayabilecek yazarlara ihtiyaç duyacağız. Şairlere, hayalperestlere: Daha büyük bir gerçekliğin gerçekçilerine.

Şu an, bence bir piyasa metasının üretimiyle sanat pratiği arasındaki farkı bilen yazarlara ihtiyacımız var. Şirket kârını ve reklam gelirini maksimize etmek için satış stratejilerine uygun yazılı malzemeler geliştirmek, sorumlu kitap yayıncılığıyla ve yazarlıkla pek de aynı şey değil. (Teşekkür ederim alkışlayan cesur kişiler.)

Yine de yazı işleri üzerindeki kontrolün satış birimlerine verildiğini görüyorum; kendi yayıncılarımın, şapşal bir cehalet ve açgözlülük paniğiyle, bir elektronik kitap için halk kütüphanelerinden, müşterilerinden istediklerinin altı, yedi katı para istediklerini görüyorum. Bir vurguncunun bir yayıncıyı itaatsizliği için cezalandırdığını, yazarların şirket fetvalarıyla tehdit edildiğini daha yeni gördük; ve görüyorum ki birçoğumuz, kitapları yazan, kitapları yapan üreticiler, bunu kabul ediyoruz. Meta vurguncularının bizi deodoran gibi satmasını ve neyi yayınlayıp neyi yazacağımızı söylemelerini. (Ben de seni seviyorum, canım.)

Kitaplar, biliyorsunuz, sadece meta değildir. Kâr güdüsü, çoğu kez sanatın amaçlarıyla çatışır. Kapitalizm içinde yaşıyoruz. İktidarından kaçılamaz gibi geliyor. Kralların ilahi kudreti de öyle geliyordu. Her türlü insan iktidarına insanlar tarafından direnilebilir ve bu iktidar değiştirilebilir. Direniş ve değişim çoğu kez sanatta başlar ve daha da çok bizim sanatımızda -sözcüklerin sanatında- başlar.

Uzun, iyi bir kariyerim oldu. Yalnız değildim. Şimdi burada, kariyerimin sonunda, Amerikan edebiyatının satılıp ortada bırakıldığını görmek istemiyorum. Biz hayatını yazarak ve yayıncılık yaparak kazananlar, hasıladan hakkımıza düşen payı istiyoruz -bunu talep etmeliyiz. Ama bizim güzel ödülümüzün adı kâr değil. Onun adı özgürlük.

Teşekkür ederim. (UKLG/PH/TK)

* Le Guin, ödül için sunuş konuşmasını yapan yazar Neil Gaiman'a teşekkür ediyor.

- Le Guin'in İngilizce konuşmasını Parker Higgins metne döktü; electricliterature.com yayınladı; Tolga Korkut Türkçeleştirdi.

- Özgün konuşmanın video kaydını izlemek için tıklayın.

- Ödül Le Guin'e "Amerikan edebiyatı üzerindeki dönüştürücü etkisi" nedeniyle verildi.

(1) ABD Ulusal Kitap Ödülleri 1950'den beri veriliyor. 2013 Seçkin Katkı Madalyası'nı Edgar Lawrence Doctorow almıştı. ÖSeçkin Katkı Madalyası ise 1988'den beri veriliyor. ilk ödülü Jason Epstein almıştı. Ödüller ayrıca ömür boyu başarı, yılın kitabı, kurgu roman, kurgu dışı, şiir ve gençlik kitabı kategorilerinde veriliyor.