2018 yılı Kürt müziği açısından görece bereketli bir yıl sayılır. Yıllardır yeni albüm çalışması yapmayan pek çok sanatçı, 2018 yılında bir, bazıları da iki albüm art arda yayınladı. Ciwan Haco, Nizamettin Ariç, Mikail Aslan, Diljen Roni, Mirady, Rojda, Jan Axin, Ayfer Düzdaş bunlardan bir kaçı.
OHAL, şehir savaşları, gözaltı, tutuklama, KHKlarla işten atmalar, belediyelere kayyum atamalar, savaş çatışma…2018 yılı da geçtiğimiz birkaç yıl gibi bu şartlar altında sona eriyor. Bu durumun yaşamın bütün alanlarında olduğu gibi etkisi, kendisini kültür sanat gibi etkinliklerde de gösterdi. DBPli belediyelerin gelenekselleştirdikleri pek çok Kürt kültür sanat etkinliği, belediyelere kayyumların atanmasıyla bıçak gibi kesildi. Buna rağmen, Kürt müzisyenleri, sanatçıları, edebiyatçıları 2018 yılının geneline yayılan bir etkinlik takvimi oluşturmayı başardılar.
Bu yazımızda, 2018 yılı içerisinde yayınlanan Kürtçe müzik albümlerine değineceğiz.
2018 yılı Kürt müziği açısından ilginç bir yıl oldu. Uzun yıllardır albüm yayınlamayan Ciwan Haco 2018 yılında albüm yayınladı, Nizamettin Ariç yıla iki albüm sığdırdı. Kürt rock müziğinin üç önemli ismi Mirady, Jan Axîn ve Siya Şevê, Ayfer Düzdaş’ın Kürtçe Alevi Deyişleri, Mem Ararat, Diljen Ronî, Rojda, Yunus Dişkaya, Mübîn Dunen’in albümleri bu yıl içerisinde müzikseverlere ulaştı.
Kürt müziğinde “yeni bir yol” açan, müzik dünyasında önemli tartışmalara ve yorumlara yol açan albüm oldu mu? sorusuna bir iki istisna dışında olumlu yanıt vermek biraz zor. Pek çok sanatçının deneysel çalışmalar yaptığı bir yıl oldu demek daha doğru olacak, 2018 için. Bu yazıda işin bu kısmına çok girmeden hangi sanatçı hangi albümü yayınladı, ona bakmaya çalışacağız, haberdar olmadığımız çalışmaların olduğu ve yazının eksik kalma ihtimali olduğunu bilerek.
Mikail Aslan’ın albümü ile yıl kapanacak gibi
Eğer önümüzdeki bir iki gün içerisinde yeni bir albüm çalışması yayınlanmazsa Mikail Aslan’ın “Axpîn” adlı albümü, bu kulvarda değerlendirebileceğimiz son albüm olabilir. “Axpîn” Aslan’ın dokuzuncu albümü. Bu albümde Aslan, müzikal birikimini sunmaya devam ediyor. Aslan’ın geleneksel Kirmanckî müziğini modern ezgiler ve enstrümanlarla buluşturmasını bu albümde de görüyoruz. Albümü Kalan Müzik yayınladı.
Ciwan Haco’nun “Felek”i
Ciwan Haco 5 yıl aradan sonra “Felek” albümünü yayınladı. Albüm Ciwan’ın “Leyla” albümü ile başlatıp, “Off” ve “Veger” albümleri ile devam ettirdiği “değişim”in bir devamı şeklinde değerlendirilebilir.
Haco bu sene başka bir proje ile daha gündemdeydi. Şimdiye kadar yayınlanmış olan albümlerini yeniden elden geçirip dijital ortamda yayınlayacak hale getirdi Ciwan'ın çalıştığı Red Müzik şirketi.. Ayrıca 1980 yılında kaydedilen “Pêşmergene” (Peşmergeler) ve 1982 yılında yayınlanan “Diyarbekir” albümlerini de yeniden dinleyicilerin beğenisine sundu.
Nizamettin Ariç iki albüm yayınladı
Albüm yayınlayan diğer bir sanatçı da Nizamettin Ariç oldu. Ariç bir albümle yetinmeyip yıla iki albüm sığdırdı. İlk albüm, Kürt şiirinin önemli temsilcilerinden Cegerxwin’in şiirlerinden oluşturulmuş besteleri içeriyor. Ariç 11 şiiri besteleyerek şarkı olarak seslendirmiş. Nizamettin Ariç bundan önce de başka bir Kürt şairi Fêrikê Ûsiv’ın şiirlerini besteleyip albüm olarak yayınlamıştı.
Sanatçı bu albümün yayınlanmasından kısa bir süre sonra başka bir albüm yayınladı. “Klasîkên me” (Klasiklerimiz) adıyla yayınlanan bu albümde yine klasik Kürt şiirinin önemli isimlerinin birer şiirini besteleyip şarkı olarak seslendirdi Ariç. Her iki albüm de Teyra Müzik etiketiyle yayınlandı.
Diljen Ronî de iki albüm yayınladı
Nizamettin Ariç’te olduğu gibi Diljen Ronî de seneye iki albüm sığdıran isimlerden. İlk albümünü yılın hemen başında yayınlayan Ronî’nin albümünün adı “Çile”. Klasik Kürt müziğinden şarkıları yeniden yorumlayan Ronî, albümü dijital olarak piyasaya sundu.
Ronî’nin ikinci albümü ise ekim ayında yayınlandı ve “Xewna Derew” (Yalan Rüya) adını taşıyor. Diljen Ronî bu albümde ise ağırlıkla bestelere yer vermiş. Diljen Ronî’nin her iki albümü de Kom Müzik tarafından yayınlandı.
Rojda - Siyam
Rojda 2014 yılında yayınladığı albümü “Kezî”nin ardından, 2018 yılında “Siyam” (Gölgem) ile dinleyicilerine seslendi. “Sebra Min” albümü ile benzerlik taşıyor Rojda’nın bu albümü. Burada da rock, jazz, folk gibi değişik formları deniyor Rojda. Albüm ROJdaproduksion etiketini taşıyor.
Rokçılar; Mirady, Siya Şevê, Jan Axîn
2018 yılı Kürtçe rock müziği açısından da ilginç bir sene idi. Mirady, Jan Axîn ve Siya Şevê grubu ard arda albümlerini yayınladılar.
Mirady
2015 yılında ”Peşk” adlı albümün direktörlüğünü yapan ve albümde şarkı seslendiren Kürt rock müziğinin kendine has sesi olan Mirady, 3 yıl aradan sonra bu kez “Xwelî” albümünü yayınladı. Kalan Müzik etiketi ile yayınlanan albümde, 8 şarkının 5’i Mirady’nin bestelerinden oluşuyor. Diğerlerinin sözleri Erd Reş, Miran Şareza ve Selim Temo’ya ait.
Jan Axîn 13 yıl sonra albüm çıkardı
13 yıl önce çıkardığı “Evînên Şikestî” albümü ile müzik piyasasında adından söz ettiren Jan Axîn, uzun bir aradan sonra 2018 yılında “Zerîba” adlı albümünü yaynladı. Mirady gibi ağırlıkla kendi bestelerine yer vermiş Jan Axîn de. Bunun yanı sıra Murathan Mungan’ın bir şiirini besteleyerek seslendirmiş. Albüm Ses Müzik tarafından yayınlandı.
Kendi gölgesinin izindeki Siya Şevê
Her albüm çalışması ile Kürt rock müziğinde yerlerini daha da sağlamlaştıran Siya Şevê grubu, “Li Ser Siya Xwe” (Gölgesinin İzinde) albümünü 2018 yılında yayınladı. İkisinin sözleri hariç, 10 şarkının bulunduğu albümdeki diğer bütün şarkıları grup üyeleri yazıp, besteleyip müziklerini yapmış. Albümü grup kendi imkanlarıyla kaydedip ve basmış.
Mem Ararat – Xewna Bajarekî
Mem Ararat bu albümünde şimdiye kadarki tarzından çok farlı bir tarzla yorumlamış şarkıları. “Xewna Bajarekî” (Bir Şehrin Hayali) adlı bu çalışmada sekiz tane şarkı bulunmakta ki ünlü Kürt sanatçısı Seid Yûsif’in “Ev e” şarkısı dışındakileri Mem Ararat hazırlamış. Albümü Ziz Müzik yayınladı.
Burcu Yankın - Jî (BGST Records)
Kardeş Türküler ekibinin bir üyesi olan Burcu Yarkın solo albümünü 2018 yılında dinleyici ile buluşturdu. BGST Records tarafından yayınlanan “Jî” adlı bu albümde “Meryem” adlı geleneksel Kürt halk şarkısı dışındaki bütün şarkıları Yankın kendisi bestelemiş.
Ayfer Düzdaş – Horasan’dan Çorum’a Kürt Alevi Ezgileri
Bir süredir derleme çalışmaları ile uğraşan Ayfer Düzdaş’ın bu derlemelerinin bir ürünü “Horasan’dan Çorum’a Kürt Alevi Ezgileri” albümü. Düzdaş bu süre zarfında Kürt Alevilerinin yaşadığı şehirleri köy köy gezerek topladığı eserleri gün yüzüne çıkarıyor. Albümü Kom Müzik yayınladı.
Yunus Dîşkaya – Hesretdefter (Dîjital)
Kürtçe şiirleri besteleyerek müzik yapan Yunus Dişkaya 2018 yılında “Hesretdefter” (Hasret Defteri) adlı albümünü dinleyicilerle buluşturdu. Albümlerini kendi imkanlarıyla kaydeden ve hazırlayan Dişkaya bu albümü de dijital ortamda paylaştı.
2018 yılında yayınlanan diğer birkaç albüm de şöyle:
bianet Kurdî editörü. Marmara Ünivesitesi Gazetecilik Bölümü mezunu. Aynı okulda ve aynı bölümde yüksek lisans yapıyor. Birgün, Dicle Haber Ajansı (DİHA), Dem Tv, Rûdaw TV...
bianet Kurdî editörü. Marmara Ünivesitesi Gazetecilik Bölümü mezunu. Aynı okulda ve aynı bölümde yüksek lisans yapıyor. Birgün, Dicle Haber Ajansı (DİHA), Dem Tv, Rûdaw TV ve Sputnik Kurdistan’da muhabir, editör, haber müdürü ve şef editör olarak çalıştı. "Haber Analizi ve Arşiv İncelemeleriyle: Türkiye'de 9 Gazete" kitabına katkıda bulundu. "Çîrokên Şêwra Ermenan" (Cervantes Yayınları) ve "Guldesteyek ji Baxê Rewanê" (Sor Yayınları) adlı kitapları bulunuyor. 2023 Musa Anter ve Özgür Basın Şehitleri Gazetecilik Ödülü (Kürtçe haber dalında) sahibi.
Anadolu Kültür’ün 20 yılını anlatan “Nehre Su Taşımak: 20. Yılında Anadolu Kültür” belgeseli, 18 Nisan Cuma günü saat 19:00’da Ankara Alman Kültür Merkezi’nde (Goethe Institut) gösterilecek.
Gösterimin ardından Anadolu Kültür ekip üyelerinin katılımıyla Bilge Taş moderatörlüğünde bir söyleşi düzenlenecek.
Nehre Su Taşımak belgeseli bir taraftan Diyarbakır Sanat Merkezi ve Depo’yu hayata geçiren Anadolu Kültür’ün 20 yıllık yolculuğunu odağına alırken diğer taraftan da bu yıllar içinde Türkiye’de sivil toplum ve kültür sanat alanında yaşanan gelişmelere dair ipuçları taşıyor.
Nehre Su Taşımak: 20. Yılında Anadolu Kültür 2024, 66’
Senaryo, Reji: Mert Kaya Yapım: Anadolu Kültür Görüntü Yönetmeni: Meryem Yavuz Montaj: Can Eskinazi, Mert Kaya Sanat Yönetmeni: Günsu Sarı İçerik Ekibi: Asena Günal, Övgü Gökçe Yaşa, Tamar Nalcı Yardımcı Yönetmen: Aslı Özoğuz Ses Tasarım: Ilgar Gökhan Yürütücü Yapımcı: Mert Kaya (JotaFilm, loudcat.filmworks) Yardımcı Yapımcı: Barış Can Ertürk (JotaFilm) Yapım Koordinatörleri: Arican Paker, Mustafa Akçaöz
TRT’nin, 2 Nisan’da yapılan tüketim boykotuna destek verdikleri gerekçesiyle bazı oyuncuları projelerinden çıkarması ve dizilerini kaldırma kararları Türkiye Büyük Millet Meclisi (TBMM) gündemine taşındı.
Halkların Eşitlik ve Demokrasi Partisi (DEM Parti) Diyarbakır Milletvekili Sevilay Çelenk, bugün, Cumhurbaşkanı Yardımcısı Cevdet Yılmaz’ın yanıtlaması istemiyle Meclis Başkanlığı'na soru önergesi verdi.
Çelenk, yalnızca görüşlerini bildirdikleri için oyuncuların cezalandırılmasının kabul edilemez olduğunu belirterek TRT’nin bu tavrının anayasa, yasalar ve uluslararası sözleşmelerle güvence altına alınan ifade özgürlüğünü ihlal ettiğini vurguladı.
Çelenk’in soru önergesinde TRT’nin mali kaynakları da mercek altına alındı.
TRT, tüketim boykotu çağrısına destek verdikleri gerekçesiyle Aybüke Pusat, Boran Kuzum, Başak Gümülcinelioğlu ve Furkan Andıç gibi oyuncuları projelerden çıkarmış, senarist Ali Aydın’ın yazdığı “Mevlana Celaleddin-i Rumi” dizisini dijital platformundan kaldırmıştır. Kurum sanatçılarının kendi yaşamlarını da etkileyen toplumsal meselelere ilişkin düşüncelerini açıklamalarının ve tartışmalara katılmalarının denetim ve baskılanmasının ifadesi olan bu kararlar hangi kriterler temelinde almıştır?
Kamu yayıncısı TRT’nin iktidar uygulamalarını eleştiren sanatçıları projelerden çıkarıp, destekleyenleri koruması tarafsızlık ilkesinin ihlali değil midir?
TRT’nin kamu yayıncılığı ilkeleri doğrultusunda fikir çeşitliliğini ve ifade özgürlüğünü desteklemesi yükümlülüğü nasıl denetlenmektedir?
TRT, kamu yayıncısı olarak yayın politikasına ilişkin yurttaşlardan gelen şikayetleri sistemli biçimde inceleyen veya değerlendirmeye tabi tutan bir çalışma yürütmekte midir? Böyle bir çalışma varsa, bu çalışmaya ilişkin veriler nelerdir?
TRT, 2004–2024 yılları arasında toplam ne kadar bandrol geliri elde etmiştir? Bu gelir yıllara göre ne şekilde dağılmıştır ve hangi alanlara harcanmıştır?
Ne olmuştu?
İstanbul Belediye Başkanı (İBB) Ekrem İmamoğlu’nun 23 Mart 2025'te tutuklanmasının ardından, Cumhuriyet Halk Partisi (CHP) Genel Başkanı Özgür Özel’in de çağrısıyla 2 Nisan'da gerçekleştirilen boykot kampanyasını destekleyen pek çok oyuncu, yer aldığı projelerden el çektirildi.
Boykot kapsamında, CHP'nin işaret ettiği ve iktidara yakınlığıyla bilinen çeşitli sermaye gruplarına ait medya organları ve şirketler yer alıyor. Kampanyayla ilgili soruşturma başlatan İstanbul Cumhuriyet Başsavcılığı, boykot çağrılarının “halkın bir kesiminin ekonomik etkinlikte bulunmasını engellemeye yönelik ayrıştırıcı söylemler” (TCK md. 122/1-d) içerdiğini ve boykotçuların “halkı kin ve düşmanlığa tahrik veya aşağılama” (TCK md. 216) suçunu işlediğini iddia ediyor.
Boykot çağrıları nedeniyle özellikle TRT’nin dijital platformu tabii’de yayınlanan dizilerin kadrolarından çıkarılan oyuncular şöyle: Aybüke Pusat, Furkan Andıç, Boran Kuzum ve Başak Gümülcinelioğlu.
Aybüke Pusat'a destek veren senarist Ali Aydın'ın kaleme aldığı “Rumi” dizisi de tabii’nin kütüphanesinden kaldırıldı.
Boykot çağrısına destek verdikleri gerekçesiyle oyuncular Berna Laçin, Rojda Demirer ve Alican Yücesoy’un sosyal medya hesaplarına da erişim engeli getirildi. (TY)