Türk Tabipler Birliği (TTB) web sayfasındaki “Kimyasal Silah/Gösteri Kontrol Ajanlarına Maruz Kalma Değerlendirme Formu”nun doldurulmasıyla elde edilen 11 bin 155 yanıt üzerinden bir rapor hazırladı.
“TTB Kimyasal Gösteri Kontrol Ajanlarıyla Temas Edenlerin Sağlık Sorunları Değerlendirme Raporu” adlı çalışmada 31 Mayıs 24 Haziran 2013 tarihlerinde gaza maruz kalanların verdiği bilgiler yaş, cinsiyet, gazdan etkilenme biçimi, süresi gibi başlıklarda sınıflandırıldı.
Forma verilen yanıtlara göre genç yaş grubun ve kadınların daha ön planda olduğu, bazı belirtilerin uzun sürdüğü, bu bir saatten uzun süren belirtilerin arasında göz belirtileri, kulak-burun-boğaz belirtileri, genel belirtiler ve psikolojik belirtilerin olarak ön planda olduğu, astım ve hipertansiyon atağı, nefes darlığı gibi ciddi belirtilerin de ortaya çıktığı görüldü. Gaza maruz kalma ile çok sayıda belirti ortaya çıktı, tanımlanan toplam belirti sayısı 147 bin. Bu belirtilerin azımsanmayacak bir kısmı bir saatten daha uzun sürdü.
TTB, tıbbi literatürde “kimyasal silahlar” başlığında ele alınan gazların insan sağlığına ve çevreye zararlarının uzun dönemli etkileri konusunda ciddi kuşkular olduğunu belirerek, bu denli yoğun ve keyfi biçimde zarar vermek suretiyle uygulanmasın insan haklarına aykırı olduğunu tekrarladı:
“Biber gazı ve benzeri gösteri kontrol ajanları bir an önce yasaklanmalı.Etkilenmeye bağlı ortaya çıkan sağlık sorunlarının izlenmesi ve uzun dönem etkilerinin ortaya konabilmesi için bir program başlatılmalıdır.”
Etkilenenlerin yarısından çoğu kadın
TTB raporuna göre ortaya çıkan bulgular:
* Sorulara verilen yanıt sayısı sorudan soruya değişmektedir. Bu raporda sunulan veriler, her bir soru için “yanıtsızlar” ayıklanarak değerlendirilmiştir. Bazı başlıklarda yapılan değerlendirmeler, kişinin değişik günlerde gazla karşılaşmasının toplamı alınarak yapılmıştır
* Yaş: Yüzde 65’i 20-29 yaş grubunda.
* Cinsiyet: Yüzde 53'ü kadın.
* İl: Etkilenenler 41 farklı ilde dağıldı. Yüzde 94,8’i büyük iller. İstanbul yüzde 65,5 ile ilk sırada. İstanbul'u Ankara ve İzmir takip ediyor.
* Etkilenme düzeyi: Yüzde 68,5 “çok yoğun” etkilendi. Bu oran neredeyse her on kişiden yedisine denk geliyor.
* Korunma: Korunma için araç kullanımı yüzde 88. Kullanılan malzemeler ise yeterli korumaya sağlamayan araçlar.
* Mesafe: Yüzde 30’u kimyasal gaza bir metreden az bir mesafe ile maruz kalırken, yüzde 38’i de 1-5 arasında mesafeden maruz kaldı. Ek olarak yanıt verenlerin yüzde 33’ü gaza en yakın olduğu mesafede, gazla beş dakikadan daha fazla süreyle temas ettiklerini belirtmişlerdir
788 kişi gaz fişeğiyle yaralandı
* Toplam maruz kalma süresi: Yüzde 10’u bir saatten az, yüzde 53’ü ise farklı zamanlarda toplam 1-8 saat arasında, yüzde 11’i ise 20-24 saat kimyasallara maruz kaldı.
* Kimyasallara maruz kalma sonrası ortaya çıkan belirtiler: Göz ve burun, boğaz ve solunum yolu belirtilerinin ön planda. Farklı zamanlarda ortaya çıkan belirtilerin toplam sayısı 147 bin 284. Bu belirtilerin 46 binden fazlası 1 saatten fazla sürmüştür. Belirtiler arasında astım ve hipertansiyon atakları, ciddi nefes darlığı, nörolojik ve psikolojik belirtiler azımsanmayacak düzeyde bulunmaktadır.
* Tekrarlayan belirtiler: Maruz kalma süresinin artışı birçok belirtiyi tetiklemekte ve uzun süre devam etmesine yol açmakta..
* Gaz fişeğiyle yaralanma: Formu yanıtlayanlar arasında 788 kişi ile yüzde yedi. Yaralanma bölgeleri verileri gaz bombalarının insanları hedef alarak ateşlendiğini düşündürmektedir.
* Yaralanma şiddeti: Sıyrıklar ve kızarıklık ilk sıralarda. Toplam 191 açık yara ve 31 kırık bildirilmiştir.
* Sağlık yardımı alma: Etkilenenlerin yüzde 92’si sağlık yardımı almadı ya da çevresindeki gönüllülerden aldı. Hastaneye başvurma ya da götürülme yüzdesi yüzde 5 düzeyinde.
* Devam eden belirtiler: 4315 ile toplam yanıtların yüzde 39’unda belirtilerin devam ettiğini görüldü. Toplam maruz kalma üzerinden değerlendirildiğinde ise bu oran yüzde 42’ye yükselmekte. Formun yanıtlandığı sırada devam eden belirtiler arasında sivilce benzeri döküntüler ve el ayaklarda kas güçsüzlüğü ve yürürken ve hareket ederken dengesizlik dikkat çekmekte. (BK)
