Ankara'da Şarbon Tespitine Dair Açıklamalar, Şüpheler

Brezilya'dan getirilen yaklaşık 4 bin hayvanda şarbon tespit edildiğinin açıklanması ve endişe edilecek bir durum olmadığının belirtilmesine karşın, pek çok şüphe ve iddia cevap bekliyor.

İstanbul

Ankara'da Şarbon Tespitine Dair Açıklamalar, Şüpheler

Tarım ve Orman Bakanı Bekir Pakdemirli, Ankara'nın Gölbaşı ilçesinde Brezilya’dan getirilen 3 bin 959 hayvanda şarbon tespit edilmesi sonrası konuya ilişkin inceleme talimatı verdi.

Bakanlıktan yapılan açıklamaya göre, Et ve Süt Kurumu tarafından ithal edilerek Ahiboz beldesinde faaliyet gösteren özel sektöre ait bir işletmeye getirilen büyükbaş hayvanlarda, laboratuvarlarda yapılan analizler sonucu şarbon hastalığı tespit edildi.

Şarbon tespit edilmesinin ardından Gölbaşı Tarım ve Orman İlçe Müdürlüğü ekipleri gözetiminde, söz konusu hayvan etleri imha edilerek kesimhane için karantina kararı alındı ve tüm giriş çıkışlar yasaklandı.

Tarım ve Orman Bakanı Pakdemirli, hastalığın başka hayvanlara bulaşmaması için gerekli tedbirlerin alındığını belirterek, vatandaşların ve bölgedeki çiftçilerin endişe edeceği bir durum söz konusu olmadığını belirtti.

ESK: Piyasaya sürülmedi

Et ve Süt Kurumu’ndan (ESK) konuya ilişkin yapılan yazılı açıklamada şu ifadelere yer verildi:

“Kesimi yapılan hayvanların veteriner hekimler tarafından yapılan muayenesi sonucu numune alınarak Etlik Veteriner Kontrol Merkez Araştırma Enstitüsü’ne gönderilmiş ve sonuç Anthrax (Şarbon) yönünden pozitif çıkmıştır.

“Kesilen hayvanlara ait karkas etler Tarım ve Orman İlçe Müdürlüğü veteriner hekimleri gözetiminde imha edilmiş, işletmeye karantina uygulanarak tüm giriş ve çıkışlar yasaklanmış, geriye kalan hayvanların aşılama işlemleri tamamlanmıştır.

“Söz konusu etlerin piyasaya sürülmesi gibi bir durum söz konusu değildir. Hastalığın çiftlik dışındaki başka hayvanlara bulaşmaması için de gerekli bütün tedbirler alınmış olup, endişe edecek bir durum bulunmamaktadır.”

Şarbona ilişkin notlar

Gıda mühendisi Yard. Doç. Dr. Bülent Şık, Cumhuriyet için kaleme aldığı “Herkesi İlgilendiren halk Sağlığı Soruları” başlıklı yazısında şarbona ilişkin şu bilgileri paylaştı:

* Şarbon genellikle koyun, inek, keçi gibi otçul hayvanlarda görülür. Hastalığa Bacillus anthracis ismi verilen sporlu bir bakteri neden olur. Sporlu bakteriler çok dayanıklıdır, 140 derece santigrat gibi yüksek bir sıcaklıkta bile ancak 30 dakikada öldürülebilir.

* Şarbon sporları toprakta, suda 60 yıl boyunca canlılığını koruyabilir. Sonra uygun bir ortam bulduklarında yani bir hayvana ya da insana bulaştıklarında bakterinin hücre duvarını kaplayan zırh çözülür ve bakteri yaşamsal faaliyetlerine tekrar başlar; çoğalır ve hastalıklara neden olur.

* Hastalığa, hasta hayvanın derisi, postu ya da yünü ile temas, şarbon basili bulaşmış etleri yemek ya da şarbon sporlarını solumak neden olur.

* Hastaların yüzde 95’inde deri şarbonu görülür. Deri şarbonuna halk arasında kara çıban da denilir. Hasta hayvanlarla temas eden çobanlarda görülür bu hastalık ve eğer mikrop tedavi edilmez ve kana karışırsa ölüme neden olur.

* Şarbon mikrobu taşıyan etlerin yenilmesi ile bağırsak şarbonu denilen hastalık oluşur ve bağırsak şarbonunun da ölüm oranı çok yüksektir.

* Şarbon sporları hasta hayvanların derisinden havaya da karışabilir ve eğer havadaki hastalık sporları solunursa genellikle 1-2 gün içinde ölümle sonuçlanan akciğer şarbonu hastalığına neden olur. Akciğer şarbonu nadir görülür ama son derece tehlikeli, ölümcül bir hastalıktır.

* Hastalığın görüldüğü yerde çalışanlar başta olmak üzere temas olasılığı olan herkes risk altında diyebiliriz.

* Hastalığın görüldüğü sürünün çok sıkı bir şekilde karantinaya alınması gerekiyor.

* Hastalık etkeni kolayca toprağa karışabilir. Sonra rüzgâr ve yağmur suyu gibi etkenlerle başka bölgelere rahatlıkla taşınabilir. Toprağın kuru olduğu yaz mevsiminde şarbon basilinin rüzgârla taşınması çok kolaylaşır.

* Hastalığı yayan en önemli etkenlerden biri hasta hayvanlara konan sineklerdir. Hastalık mikrobunu aldıktan sonra kondukları her yere bulaştırırlar. Sporlar taşındıkları bölgede yıllarca canlı kalacak ve hastalık yapma potansiyellerini koruyacaklardır.

Halk sağlığı adına sorular

Bülent Şık, halk sağlığı adına yetkililere şu soruları yöneltti:

1) Bu hayvanlar ithal edilmeden önce şarbon ya da başka bir hastalık etkeni taşıyıp taşımadıkları neden kontrol edilmedi?

2) İthal etlerde daha önce de “E. coli O157” adı verilen bir hastalık mikrobu tespit edilmişti. Bu etken böbrek hasarına neden olur ve çocuklarla yaşlılar için ağır bir hastalık tablosu oluşturur. Yine bir süre önce Polonya’dan ithal edilen etlerin deli dana hastalığı riski taşıdığı basına yansımıştı. Son şarbon olayını da dikkate alarak ithal etlerin gıda güvenliği açısından gerekli kontrollerinin uygun bir şekilde yapılmadığını düşünüyorum. Bu hastalıkların hepsi de tehlikeli hastalıklardır ve eğer bunları zamanında tespit edecek mekanizmalar oluşturulamamışsa ya da kontrolmekanizmaları çalışmıyorsa ortada ciddi bir ihmal var demektir. Tarım Bakanlığı bu ihmalin bir numaralı sorumlusudur.

3) Brezilya’dan daha önce de gemi ile çok sayıda hayvan getirilmişti. Ülkemize kaç kez hayvan ithalatı yapıldı son bir yılda? Son yıllarda ülkemize ithal edilen canlı hayvan sayısı kaç? Acaba o hayvanlarda da şarbon var mıydı? Herhangi bir kontrol yapıldı mı?

4) Şarbon hastalığının çıktığı sürü tek midir? Yani bu sürü başka hayvanlarla birlikte getirilmiş midir? Başka bir ifade ile hastalıklı sürü daha çok sayıda hayvanı içeren bir sürünün bir kısmını mı içeriyor. Eğer öyle ise aynı gemide gelen diğer hayvanlara da şarbon hastalığının bulaşmış olması çok muhtemel. O hayvanlara ne oldu?

5) Bu son olay geçmişte ithal edilen etlerde açığa çıkan bir hastalık etkeni olan E. coli O157 mikrobu ve deli dana hastalığı ile birlikte düşünüldüğünde ortada ciddi bir gıda güvenliği zafiyeti olduğuna işaret ediyor. En kritik soru ise yanıt bekliyor: Hastalıklı hayvan etlerinin piyasaya sürülüp sürülmediğini nasıl bileceğiz?

“Ölen hayvanları dereye attılar” iddiası

Cumhuriyet’ten Alican Uludağ, Ahiboz Köyü’nde besicilik yapan bazı köylülere ulaştı. Adını vermek istemeyen bir besici, şunları anlattı:

“Yaklaşık 30-40 hayvan öldü. Bunları çiftliğin yanındaki dere yatağına attılar. Köyün köpekleri ve kuşlar, ölen hayvanların leşlerinden yedi.

“3 gün önce de şarbon tespit edilince ölülerin üzerine kireç dökülüp gömüldü.

“Bu bölgede bizim hayvanlarımız da gezer. Yine koyunların otladığı da bir bölge. Ancak bizim hayvanlarımız aşılıdır.

“Şu ana kadar tarım müdürlüğünden veterinerler gelip bizim hayvanlarımıza bakmadı. Ne olacak bilmiyoruz.”

“Kesildiler” iddiası

Aynı haberde yer alan bilgiye göre, bazı besiciler henüz şarbon vakası tespit edilmeden önce bazı hayvanların Sincan’da kesildiğini iddia ediyor.

Kesilen etlerin dağıtımının yapılıp yapılmadığı ise bilinmiyor.

6 yılın canlı sığır ithalatı

Dünya Gazetesi'nden Ali Ekber Yıldırım'ın 10 Kasım 2016'da kaleme aldığı "Sığır ithalatında rekor" başlıklı yazıya göre, Kasım 2010 yılı itibariyle canlı hayvan ithalatına başlayan Türkiye'nin, 2017'ye kadar canlı sığır ithalat rakamları şöyle:

* 2011'de 470 bin baş;
* 2012'de 471 bin baş;
* 2013'te 193 bin baş;
* 2014'te 49 bin baş;
* 2015'te 202 bin baş;
* 2016'da 400 bin baş.

(EKN)