Basında Holding Güdümü
Ekonomist Mustafa Sönmez, "Medya bugün holdinglerin askeri gücü gibi. Birilerine saldırmak, caydırmak ya da saldırıları göğüslemek için bir silah" diyor.
Türkiye'de, holdinglerin sahip olduğu basın organlarında, halkın doğru ve gerçek haberi alma hakkından çok holding çıkarları ön plana çıkıyor.
Her medya kuruluşu, kendi grubunun çatısı altına giren şirketlerle ilgili olumlu haberleri ön planda aktarmaya özen gösterirken, olumsuzlukları görmezden gelebiliyor.
Bu nedenle basın kurumlarının giderek tek elde toplanmasının, halkın doğru ve gerçek haber alma hakkı açısından, mevcut tehlikeyi daha da tırmandıracağı belirtiliyor.
Ekonomik faaliyetleri gereği finans işlemleri yürüten, ihalelere giren holdinglerin, çıkar çatışmaları ya da ittifakları ; bu holdinglerin medyalarında yer alan haber ve yorumlarda net olarak gözlenebiliyor.
Yazılı, görsel basın ve internet gazetelerinin büyük çoğunluğuna sahip olan medya patronlarının, aynı zamanda pazarlama, sigorta, inşaat, turizm ve enerji alanlarında onlarca şirketi ve bankaları bulunuyor.
Bunlardan başlıcaları;
Doğan Holding (Aydın Doğan),
Bilgin Holding (Dinç Bilgin),
Rumeli Holding (Cem Uzan),
Avrupa ve Amerika Holding (Erol Aksoy),
İhlas Finans (Enver Ören),
Çukurova Grubu (Mehmet Emin Karamehmet),
Doğuş Grubu (Ayhan Şahenk).
Medyada Doğan imparatorluğuna doğru
Sahibi olduğu Etibank'ın fona devredilmesinden sonra Sabah gazetesinden ayrılan Dinç Bilgin, daha sonra bütünüyle açıklığa kavuşmayan gelişmeler sonucu geri döndü. Basın çevrelerinde bu dönüşün, Aydın Doğan'ın desteğiyle gerçekleştiği konuşuldu.
Bugünlerde ise Sabah gazetesine yakın kaynaklardan, Sabah'ın maaş ve gazete kağıdı ödemelerinin Doğan grubu tarafından yapıldığı ve Sabah gazetesi merkezinin Milliyet gazetesi binasına taşınacağı haberleri geliyor.
Gazeteci-Yazar Mustafa Sönmez holding-medya ilişkilerini ve holdinglerin medyalarını nasıl kullandığını şöyle anlatıyor:
"Holdingler, ellerinin altındaki medyayı; arka plandaki ekonomik faaliyetlerini kolaylaştırmak için sıkça kullanır.
"Örneğin, Milliyet bugün AKTAŞ'ın devleti dolandırdığını sıkça yazıyorsa, bunun nedeni AKTAŞ'ın sözleşmesinin iptal edilmek üzere olması ve Aydın Doğan'ın elektrik dağıtımı işine talip olmasıdır.
"Sabah gazetesinin, Başbakan Bülent Ecevit ile Cumhurbaşkanı Necdet Ahmet Sezer arasındaki gerginlikte açıkça Ecevit'in yanında yer almasının nedenini şurada arayabilirsiniz: Halkbank'ın Egebank'a kredi vermesinde Hüsamettin Özkan'ın aracı olması.
"Egebank batmadan önce Sabah gazetesinin ekonomi haberlerinde "Egebank Karlarını Katlıyor" başlıklı haberler görmek mümkündü. Egebank'tan o günlerde hisse satın alanların hisse senetleri ellerinde kaldı.
"Medya kendi başına kârlı bir sektör değil . Medyaya kâr amaçlı olarak yatırım yapılırsa sonunda Dinç Bilgin'in durumuna düşülür.
"Medya bugün holdinglerin askeri gücü gibi. Birilerine saldırmak, caydırmak ya da saldırıları göğüslemek için bir silahtır. Holdingler ellerinin altındaki medyayı, ekonomik alandaki karlılığı artırmak için kullanırlar. Hükümet üzerinde baskı kurar, hükümet destekler, hükümet köstekler, ihaleler alırlar. Baskı grubuna sahip oldukları için hükümet nezdinde herhangi bir işadamından daha güçlüdürler .
"Sadece medya sektöründen kâr sağlayan tek istisna olarak Dünya grubu gösterilebilir.
"Medya tek başına yatırım alanı olarak kâr sağlayan bir sektör olmaktan çıktı. Medya, yatay ve dikey başka bağlantıları olan holdinglerin, yan kuruluşları halinde çalışıyor. Bundan dolayı bir dizi sermaye grubu, basın kurumlarına sahip olmak istedi."
Medya- Bankacılık- Enerji: Doğan Grubu
Asil Nadir, Erol Aksoy, Uzanlar 1990'lı yılların başında, Mehmet Emin Karamehmet, 2000'lere doğru medyaya yöneldiler. Aydın Doğan ise 1977'den beri basın kurumlarının sahibi.
Aydın Doğan'ın gelişme modelinde; holding-medya ilişkisinin güçlü ipuçlarını yakalamak mümkün. Söz yine Mustafa Sönmez'in:
"Bu model, medya-bankacılık-enerji sektörüne (üretim, dağıtım, benzin istasyonları) dayanır. Üçü de nakit imkanı sağlayan sektörler. Avantajı da açık: Holdingler, paraya sıkışık olan devlete yüksek faizle para verip, paradan para kazandılar. Holdingler, bankalara da aynı şartlarda nakit verilebiliyor. Bu üçlüye son zamanlarda hiper marketçilik de eklenebilir.
Basın Patronu: Benzin pompasının başında
"Aydın Doğan, İş Bankası'yla birlikte Petrol Ofisi ihalesini kazandı. Şimdi benzin istasyonlarına hem banka paramatikleri koyulacak, hem gazete satışı yapılacak. Doğan, diğer kurumlarını da güçlendirerek her açıdan kârlı çıkacak.
"Doğan grubunun Bilgin'in basın kurumlarına talip olduğu tahmin ediliyor. Daha önce basın kurumları, öteki holdingin firmalarıyla ilgili olumsuzlukları sınırlı da olsa haber yapabiliyordu. Ancak basında tekelleşme, daha öncekinden de olumsuz bir tablo yaratacak."
Basın kurumları bulunan holdinglerin, sahip olduğu başlıca firmalar ve basın kurumları şöyle sıralanabilir:
Doğan Holding A.Ş (Aydın Doğan)
Doğan Yayın Holding
Doğan-Raks
DİTAŞ
Dış.Tic.Fact.
La Monegasgue Susan
T.Dış. Tic. Bankası
Doğan Otomobilcilik
Milta
Yatırım Sağlık
Milpa
Ray Sigorta
Otokar
Ticaret Sigorta
Doğan Finansal Kiralama
Doğan Bilgi Teknolojileri
Zigana Elektrik
Çelik Halat, Tel. San.
İSEDAŞ
Petrol Ofisi
Doğan Yayın Holding
Hürriyet Gazetecilik
Hürgüç
AD Yayıncılık
Rekpa
Doğan Ofset
Yaysat
DYG ilan
Doğan-Raks
Doğan-Egmont
Simge
HHA
Mesiur
Doğan Prod.
AD Kitap
Doğan Grubu Basın
Hürriyet
Milliyet
Radikal
Kanal D
CNN Türk
Posta
Fanatik
Ekonomist
Tempo haftalık Dergi
Atlas, Elele!nin içinde yer aldığı aylık dergiler
YAYSAT Dağıtım Şirketi
Bilgin Holding (Dinç Bilgin)
Medya Holding
1 Numara Yayıncılık
ATV Televizyonculuk
Sabah Yayıncılık
Sabah Pazarlama
Sabah Haber Ajansı
Securecart Güvenlik
Gazete ve Matbacılık A.Ş
Gelişim Sabah Yayıncılık
Medya Sigorta Aracılık Hizmetleri A.Ş
Medya-İpek Holding A.Ş
Kiss FM, Radio Sport, Şık FM
Pixel Park
Bilgin Grubu basın
Sabah
Takvim
Bugün
Fotomaç
Aktüel Dergisi
Birleşik Basın Dağıtım
Rumeli Holding (Cem Uzan)
İmar Bankası
Adabank
Çukurova Elektrik
Rumeli Çimento
Trabzon Çimento
Ladik Çimento
Şanlı Urfa Çimento
Bantın Çimento
Telsim
Gazi Antep Çimento
Çestaş A.Ş
Eltem-Tek. A.Ş
Standart İnşaat
Yapı Ticaret
Tunceli Pamuk İplik
İstanbulspor A.Ş
Van Çimento
Adanaspor A.Ş
Rumeli Grubu basın
Star gazetesi
Star TV
Kral TV
Avrupa ve ABD holdingleri (Erol Aksoy)
Fransa ve Amerika Birleşik Devletleri'nde 2 Banka
İktisat Bankası
Factofinans Alacak Alımı
İktisat Finansal Kiralama
Atlas Finansal Kiralama
Emek Sigorta
Emek Hayat Sigorta
Uzman Hayat Sigorta Aracılık
M.S.M Mali Sistemler ve Müşavirlik
Showpa Televizyonla Pazarlama
Edatur Turizm
AKS TV, Filmcilik ve Reklamcılık
CİNE 5 Filmcilik ve Yapımcılık AKS Radyo ve Yayıncılık San.
Alo-Show İletişim San.
Eksen Yayıncılık ve Dağıtım
MEPAŞ Medya Pazarlama
Üniversal Yayıncılık
Uluslararası Moda ve Yayıncılık
Erol Aksoy Kültür, Eğitim, Spor ve Sağlık Vakfı
AVRUPA ve AMERİKA HOLDİNG GRUBUNDAKİ BASIN KURUMLARI
Cine 5
Show Radyo
Alo Show
Show Basın
İhlas Grubu (Enver Ören)
İhlas Ev Aletleri
İhlas Pazarlama
Kristal Sıvı İçecek
İhlas Tekstil
İhlas Yapı
İhlas Medikal
Haifawi Medikal
İhlas Fuarcılık
İhlas Gıda
Yay-Sat
İhlas Otamativ
İhlas Gazetecilik
İhlas Dış Ticaret
İhlas Hayat
İhlas Poliklinik
London Video
İhlas İnşaat
İhlas Grubu basın
Türkiye gazetesi
TGRT TV
TGRT FM
İhlas Haber Ajansı
Çukurova Grubu (Mehmet Emin Karamehmet)
Yapı Kredi
Pamukbank
Turkcell
Superonline
Çukurova İnşaat
Çukurova Makine
Halk Sigorta
Çukurova Çelik
Çukurova Grubu basın
Show TV
Akşam
Dergiler
Doğuş Grubu (Ayhan Şahenk)
Doğuş İnşaat
Garanti Bankası
Osmanlı Bankası
Körfezbank
Filiz Gıda
Ana Yatırım ve 20'yi aşkın şirket
Doğuş Grubu basın
NTV
Kanal E
Diğerleri
BRT -Bayındır Holding
HBB-Has Ailesi
Flash TV-Göktüğ Grubu
TV 8-MNG Holding
CTV-Ceylan Grubu
STV-Asya Finans (YV)
