Uyum Yasası Yürürlükte
Yasayla, Türk Ceza Kanunu'nun (TCK) "Anayasa Kuruluşlarını ve kamu şahsiyetlerini tahkir" başlıklı 159. maddesi metninde değişiklik yapılmadı, ancak cezalar düşürüldü. Maddede öngörülen ceza üst sınırı 6 yıldan 3 yıla indirildi, para cezaları tümüyle kaldırıldı.
TCK'nın "Suça Kapalı Tahrik" başlıklı 312. maddesinin 1. ve 2. fıkrası da değişti.
Birinci fıkradaki, "Bir cürümü alenen öven veya iyi gördüğünü söyleyen veya kişileri yasaya uymamaya tahrik eden..."ibaresindeki "Kişileri" yerine "Halkı" sözcüğü getirildi.
İkinci fıkradaki, "Sosyal sınıf, ırk, din, mezhep veya bölge farklılığın dayanarak halkı birbirine karşı kamu düzenini bozma olasılığını ortaya çıkaracak bir şekilde düşmanlığa veya kin beslemeye alenen tahrik eden..."ibaresinde yer alan "İnsanları" yerine, "Halkı"sözcüğü konuldu.
Ayrıca, "Kamu düzenini bozma olasılığını ortaya çıkaracak bir şekilde" ibaresi yerine "Kamu düzeni için tehlikeli olabilecek bir şekilde" ibaresi getirildi.
312. maddenin yeni metni şöyle:
"Bir cürümü alenen öven veya iyi gördüğünü söyleyen veya halkı kanuna uymamaya tahrik eden kimseye, altı aydan iki yıla kadar hapis cezası verilir. Sosyal sınır, ırk, din, mezhep veya bölge faklılığına dayanarak halkı birbirine karşı kamu düzeni için tehlikeli olabilecek bir şekilde düşmanlığa veya kin beslemeye alenen tahrik eden kimseye 1 yıldan 3 yıla kadar hapis cezası verilir. Halkın bir kısmını aşağılayıcı ve insan onurunu zedeleyecek bir şekilde tahkir eden kimseye de birinci fıkradaki ceza verilir. Yukarıdaki fıkradaki yazılı suçlar, 311. maddenin ikinci fıkrasında belirtilen araçlar (Kitle iletişim araçlarıyla) veya şekillerle işlendiğinde verilecek cezalar bir kat oranında arttırılır.
TMY'deki değişiklikler
Terörle Mücadele Yasası'nın (TMY) 7. maddesinin 2. fıkrasındaki değişikliğe göre ise, "Terör örgütü mensuplarına yardım edenlere veya terör yöntemlerine başvurmaya özendirecek şekilde örgütle ilgili propaganda yapanlara fiilleri başka bir suç oluştursa bile, ayrıca 1 yıldan 5 yıla kadar hapis ve 500 milyon liradan 1 milyar liraya kadar ağır para cezası"verilecek.
Önceki yasada yer alan hapis cezaları aynen korundu, ancak 50-100 milyon lira olan para cezası on kat artırıldı.
Yayın yoluyla işlenirse
TMY'nin, "Devletin Bölünmezliği Aleyhine Propaganda"başlıklı 8. maddesi de yeniden düzenlendi.
Buna göre, "Türkiye Cumhuriyeti Devletinin ülke ve milletiyle bölünmez bütünlüğünü bozmaya yönelik" propagandaya verilecek cezaların alt sınırı 2 yıldan 1 yıla, üst sınırı da 5 yıldan 3 yıla indirildi. Para cezalarında ise, alt sınır 20 kat artırılarak 1 milyar liraya, üst sınır 30 kat yükseltilerek3 milyar liraya çıkartıldı.
Önceki düzenlemedeki, "Hangi yöntem, maksat ve düşünceyle olursa olsun, Türkiye Cumhuriyeti Devletinin Ülkesi ve milletiyle bölünmez bütünlüğünü bozmayı hedefleyen..." ibaresi, "Türkiye Cumhuriyeti Devletinin Ülkesi ve milletiyle bölünmez bütünlüğünü bozmak amacıyla ...."şeklinde değişiyor.
Ayrıca, "Devletin bölünmez bütünlüğünü bozmayı hedefleyen yazılı ve sözlü propagandanın" basın yasasında belirtilen bir mevkute vasıtasıyla işlenmesi halinde mevkute sahibine verilecek para cezası düşürüldü.
Önceki yasa hükmünde mevkutenin, bir önceki aya ait ortalama satış fiyatının yüzde doksana kadar para cezası öngörülürken değişiklikle bu oran dörtte üçe çekildi.
Kapatma Cezası
Yasa, propaganda suçunu düzenleyen 8. maddeye bir fıkra ekliyor, suç sayılan propagandanın mevkuteler dışında basılı eser ve diğer kitle iletişim araçlarıyla işlenmesi halinde verilecek cezaları da düzenliyor. Buna göre, söz konusu araçlarla işlenecek propaganda suçlarında sorumlular ve kitle iletişim araçlarının sahiplerine 6 aydan 2 yıla kadar hapis ve 1 milyardan başlayan ve 3 milyar liraya kadar ağır para cezası verilmesi öngörülüyor.
Ayrıca, mahkeme ilgili radyo ve televizyon kuruluşunu bir günden 7 güne kadar men edebilecek. Devletin Ülkesi ve milletiyle bölünmez bütünlüğünü bozmaya yönelik propagandanın mevkute ve diğer kitle iletişim araçlarıyla işlenmesi durumunda verilecek ceza üçte bir oranında artırılacak.
Gözaltı Kısaldı
Devlet Güvenlik mahkemeleri (DGM) Yasası'nın 16. maddesindeki değişiklikle de üç veya daha fazla kişinin katılımıyla "Toplu olarak" işlenen suçlarda, Cumhuriyet savcısının istemi ve yargıç kararıyla 7 gün olarak uygulanan gözaltı süresi 4 güne indirildi.
Olağanüstü Hal ilan edilen bölgelerde, yakalanan veya tutuklanan kişiler hakkında belirlenen 4 günlük süre, Cumhuriyet savcısının istemi ve yargıç kararıyla 7 güne kadar uzatılabilecek. Önceki düzenlemede, 7 günlük sürenin 10 güne kadar uzatılabileceği hükmü yer alıyordu.
Yargıç, karar vermeden önce, yakalanan veya tutuklanan kişiyi dinleyecek. Tutuklu sanığın avukatıyla her zaman görüşebilmesine olanak da tanındı.
Cumhuriyet savcısı tarafından gözaltı süresinin uzatılmasına yazılı olarak emir verilmesinden sonra bulunan kişinin de bu haktan yararlanması hükme bağlandı.
Yakınlara Duyurma
Ceza Muhakemeleri Usul Kanunu'nun (CMUK) "sanığın tutuklanmasından haber verilecek kişileri" hükme bağlayan 107. maddesi de yeniden düzenlendi. Buna göre, tutuklamadan ve tutuklamanın uzatılmasına ilişkin her karardan tutuklunun bir yakınına veya belirlediği bir kişiye yargıcın kararıyla gecikmeksizin haber verilecek.
Ayrıca, soruşturmanın amacını tehlikeye düşürmemek kaydıyla tutuklunun, tutuklamayı bir yakınına veya belirlediği bir kişiye bizzat bildirmesi hakkı getirildi. (EÖ/NM)