Yeni Medyada Multimedya Öğeleri ve Hikaye Anlatıcılığı

IPS İletişim Vakfı’nın düzenlediği ve Büyükada’da gerçekleşen Okuldan Haber Odasına (OHO) 2017’nin ikinci günü araştırmacı Leyla Bektaş Ata ve IPS İletişim Vakfı’ndan Füsun Özbilgen’in ortak oturumuyla devam etti.

Oturumda Ata, “Yeni Medya” başlığıyla gazeteci adaylarına haberin içeriğini zenginleştirecek multimedya öğelere ilişkin sunum yaptı. Özbilgen ise “Hikaye Anlatıcılığı” başlığını öğrencilerin katılımıyla anlattı.

OHO’ya Türkiye ve Kuzey Kıbrıs’tan çeşitli üniversitelerin iletişim fakültelerinden 68 gazeteci adayı katılıyor. Geçtiğimiz yıl ülke koşulları nedeniyle gerçekleştirilemeyen programa seçilen 35 gazeteci adayı da bu yılki programda yer alıyor.

Ata: Toplumsal hareketlerde sosyal medya sadece araç

Sunumunda haberi geliştirecek teknolojik araçların kullanımının aktarımını yapan Ata, toplumsal hareketleri sosyal medya üzerinden okumanın yanlış olduğunu söyledi. Teknolojinin bu denli gelişiminin arkasında yatanın ülkelerin kendi savunma sistemlerini geliştirmeye yönelik düşüncenin olduğunu belirtti:

“İnternet teknolojilerini kullanırken determinist bir çerçeveden bakılmamalı. Toplumsal hareketlerde sosyal medya sadece önemli işlevi olan bir araç. Ama bu kazanım veya örgütlenme biçimi olarak görülemez. Çünkü bu ortamların arkasında çok büyük sermaye yapıları var.”

Sosyal mecralarda “filtre balonu” denilen araçla girilen sitelerdeki reklamlar veya beğenilen sayfalara göre kişiye önerilen sayfalar, sosyal medya hesabında görülen reklamlar belirleniyor. Ata, Amerika Birleşik Devletleri (ABD) seçimlerini filtre balonu örneği olarak sunuyor:

“Seçim sürecinde sosyal medya hesabında insanlar hep kendi partilerinin sayfalarını beğendiği için sayfaları homojenleşiyor. Oraya baktıkları zaman ‘İyi durumdayız’ diye düşünüyorlar. Oysa o, kişilere özelleştirilmiş bir sayfa.”

Haberde doğrulama

Ata sunumunda bilgi kirliliğini yaratan bir diğer etkenin ise “post-trouth (hakikat ötesi)” olduğunu söyledi. Post-trouth yalan haberin, haberin kendisi haline gelmesi olarak tanımlanıyor. Yani yalan haber üzerine tartışılırken asıl mevzudan uzaklaşma.

Amerika’nın Rusya seçimlerine müdahalesini bu başlıkta örnek veren Ata, teyit.org, dogrulukpayi.com gibi siteler aracılığıyla haberlerin doğrulanabileceğini belirtti.

Multimedya öğeler

Yakınsama: Farklı işlevlerle bir araya gelen farklı teknolojilerin tek bir ortamda bir araya getirilmesi. Sektörel yansıması: Hürriyet Gazetesi internet sitesi.

Sosyal-Mobil Video: 1 veya 2 dakikalık olabilen bu videolarda enformatik bilgiden ziyade habere konu olan olayın duygusu da veriliyor. Örnek olarak Al Jazeere Türkçe İnsan Hikayeleri’ne bakılabilir.

İnteraktifler: Hareketli grafikler veya uygulamalar. Metinsel bir hikayenin yanına farklı sunumlar eklenebiliyor.

İnografikler: Verilerin görselleştirilmesi yoluyla haberin paylaşımı. İnografik kullanımının yaygınlığının nedeni zamanın kısıtlılığı ve sayısal verilerin anlaşılırlığı.

Zaman Çizelgeleri: Belli meseleleri zaman akışı içinde veriyi görselleştirerek gösterme.

Harita, test, gif, çizelge, ses desteği, haber oyunları, sanal gerçeklik ise diğer öğeler arasında yer alıyor.

Özbilgen: Multimedya ve transmedya üzerine

Özbilgen, multimedya ve transmedya konusunda öğrencilere bilgilendirme yaptı. Ardından öykü konusu vererek öğrencilerin bu konuyu “Hikaye anlatıcılığı” çerçevesinde transmedyaya uyarlamalarını istedi.

"Önceden webde var olmak için ya bir web sitesi ya da bloğa ihtiyaç vardı. Şimdi webde değil multimedyada var olmak olarak değişmiş bir süreçteyiz. Çünkü artık kendi Facebook sayfanızı web sayfası olarak kullanabiliyorsunuz. Herkes istediği sitede çeşitli kaynaklarla var olabiliyor. Fakat burada her yerden gelen bilgilerin fazlalığıyla büyük kafa karışıklığı olabiliyor.

"Transmedyada webin getirdiği bütün olanakları platform üzerinde kullanabiliyoruz. Ama burada önce ne yapacağımızı sonra da yapacağımız şeye dair sunacaklarımızı bilmemiz lazım.

“Bu işi yapan insanlar haber öyküsünü multimedya ve transmedya üzerinden çeşitli platformlara bölerek, kullanım biçimlerini uygun hale getirerek sunuyorlar. Buna multimedya zihniyeti deniliyor. Bütün iletişimcilerin dünyası bunun üzerinden gelişiyor.

"Düşündüğümüz öyküleri o platformlarda nasıl dağıtabiliriz? İnsan haklarıyla, hak haberciliğiyle, barışla ilgili istek ve düşüncelerimizi haber haline getirip, konuya ilişkin haberleri bölüştürüp multimedyaya nasıl yerleştiririz? Fakat önce elimizde iyi bir haberimizin olması lazım. Fotoğraf, video, harita, grafik gibi öğeler bu habere eklenecek. Sonrasında bunları hangi mecralarda nasıl yaygınlaştıracağımızı belirleyeceğiz.”