Rusya'da Hatırlanması Gereken 10 Hak İhlali

Rusya’nın ev sahipliği yaptığı, 22. Kış Olimpiyatları öncesinde Avrupa Gazeteciler Federasyonu (EFJ) ülkedeki ifade özgürlüğü ve gazeteci cinayetlerine dikkat çekti.

EFJ yarın Soçi’de başlayacak olan Olimpiyatlar öncesinde hatırlanması gereken 10 elzem konuyu şöyle sıraladı:

1- Gazetecilere yönelik şiddet

Rusya Gazeteciler Sendikası’nın (RUJ) verilerine göre 1991’den beri en az 124 gazeteci mesleki faaliyetleri sebebiyle öldürüldü. 1995-2008 arasındaki cinayetlerden sadece 10’u soruşturuldu, beşinde ceza verilirken diğerleri beraatle sonuçlandı. 1991’den bu yana en az 349 medya çalışanı kaybedildi, kayboldu ya da öldürüldü.

2007’de tanınmış savaş muhabiri Anna Politkovskaya’nın öldürülmesi ülkedeki cezasızlığın simgesi oldu. Uluslararası kamuoyunun tepkisi üzerine Rusya katileri bulup cezalandırmaya yemin etmişti. Ancak hala sorumlular hala bulunamadı. Cinayetle ilgili üç şüpheli de 2009 Şubat’ında beraat etmişti.

2013’te üç gazeteci, Ahmednabi Ahmednabiyev (Akhmednabi Akmednabiyev), Mikhail Beketov ve Nikolai Potapov mesleki faaliyetleri sebebiyle hayatını kaybetti.

2- İnternette muhalif içeriklere engel

Duma Parlementosu 17 Aralık 2013’de, Başsavcı ve vekillerine “aşırı eylemlere çağrı”, “hükümetin düzenlemelerini ihlal eden kamusal eylemlere katılım” gibi gerekçelerle internet sitelerini erişimi englelleme yetkisi veren maddeler Bilgi Teknolojileri ve Bilginin Korunmasına İlişkin Kanun’a eklendi.

3- Homofobik yasa

Haziran 2013’te Rusya tartışmalı eşcinsellik karşıtı yasayı yürürlüğe koydu. Başkan Vladimir Putin her ne kadar “Eşcinseller de Soçi’de rahat olsun” açıklaması yapsa da ülkede eşcinselliğe yönelik bilgi verilmesi, gökkuşağı bayrakların kullanılması gibi şeyler propoganda sayılarak cezalandırılıyor.

4- Basın ve ifade özgürlüğüne yönelik kısıtlamalar

Eşcinsellik karşıtı yazılı basın, televizyoni radyo, internet ve uluslararası basını da kapsıyor.

5- Medya üzerindeki siyasi kontrol

10 Aralık 2013’te Putin RIA Novotipress haber ajansının yerine, yeni bir ajans olan Russian Today’in geçeceğini duyurarak bu ajansın başına da Dmitry Kiselev’in geleceğini açıklamıştı. Bu değişiklik uluslararası gazeteci örgütlerinden tepki görmüştü.

6- Uluslararası basın mensuplarına yönelik taciz

Baskı sadece yerel basınına yönelik değil. Kasım 2013’te Norveç kanalı TV2’den gazeteciler Kış Olimpiyatları’nın yapılacak olduğu Soçi’de altı defa durduruldu, üç defa gözaltına alındı. İki gazeteci ise Kış Olimpiyatları hakkında eleştirel haber yapacakları düşünüldüğü için sorgulandı, tehdit edildi.

7- Uluslararası STK’ları kısıtlayıcı yasal düzenlemeler

“Yabacı ajanlar“ olarak görülen Sivil Toplum Örgütleri 2012’de yürürlüğe giren kanunla taciz ediliyor. Rusya dışından ödenek alan ve “siyasi” olarak adlandırılabilecek faaliyetleri olan STK’ların casuslukla ilişkilendirilen “yabancı ajan” muamelesi görüyor.

8- Gazetecilerin mesleki faaliyetlerinin gözetlenmesi

Başbakan Dmitry Medvedev’un 8 Kasım 2013’te imzaladığı kararnameye göre hükümet Kış Olimpiyatları’nın organizatörlerinin, sporcuların, özel durumlarda gazetecilerin telefon ve internet verilerini saklayabiliyor.

9- Vize ve giriş yasağı

Son birkaç ayda uluslararası basınan bazı gazetecilerin mesleki amaçla Rusya’ya gitmek üzere vize başvuruları reddedildi. Amerikalı gazeteci David Setter’in, kuzey Kafkasya’da beş yıldır çalışan Hollandalı gazeteci Rob Hornstra’nın ve Radikal Dış Haberler Müdürü Fehim Taştekin'in Soçi Havaalananı'na giderken Rusya'ya girişi engellenmişti.

10- Sosyal Medyanın kullanımı

Uluslararası Olimpiyat Komitesi’nin resmi sosyal medya politikalarına göre “akredite basın iyi niyetli haber amacıyla sosyal medya platformlarını ve internet sitelerini özgürce kullanabilecek.” Ancak katılımcılar ve akredite olmayanların oyunlara ilişkin internette video ya da ses paylaşması yasak.

22. Kış Olimpiyatları'nın Soçi'de yapılmasına yönelik protestolar sürüyor. Türkiye'de Reyhanlılı Çerkesler Soçi'nin Çerkesya'nın tarhi başkenti olduğunu belirterek Rusya'nın 21 Mayıs 1864 Çerkes Soykırımı'nın üstünü kapatmaya çalıştığını söylemişti. LGBTİ aktivistleri, Ulusal Olimpiyat Komitelerini 2014 Soçi Olimpiyatlarında Pride House etkinlikleri düzenlemeye çağırmış, Sınır Tanımayan Gazeteciler (RSF) örgütü bir yıldır yürüttükleri kampanyayla ülkedeki gazeteci cinayetleri ve cezasızlığa dikkat çekmişti. (EA)