Gazeteciler için 23 Nisan Kılavuzu

Gazeteciliğe yeni başlayanlar, "Çocukların hiç mi hiç umursanmadığı bir ülkede 23 Nisan için uygun bir başlık ne olabilir?" diye derin düşüncelere kapılabilirler.

Oysa bu zahmete hiç gerek yok. Derin düşüncelere girmek gazeteciler için meziyetten sayılmıyor. İşi çabuk ve gösterişli yapabilmek daha önemli. 23 Nisan için denenmiş, gayet gösterişli başlıklar bulunuyor.

"23 Nisan Ulusal Egemenlik ve Çocuk Bayramı'nı coşkuyla kutluyoruz" (örn., Türkiye başsayfa). Bu başlığın türevlerini kullanmak da bir çözüm: "23 Nisan Ulusal Egemenlik ve Çocuk Bayramı: 91. yıldönümünü ilk günkü coşku ve mutlulukla kutluyoruz" (örn., Sabah başsayfa).

Hesap karışık

Bu tür başlıklar biraz tehlikeli görünebilir. Doğru, hesap karışık: "23 Nisan Ulusal Egemenlik ve Çocuk Bayramı" adı 12 Eylül cuntasının bir armağanı. Yani 91 yıl önce böyle bir bayram yoktu. Çocuk Bayramı'nın başlangıcı ise 1927; 91 yıllık bir geçmişi yok. Ama merak etmeyin, hesabı tutan, soru soracak olan pek yok. Nasılsa başlıklar da, törenler de göstermelik.

İlk gün bir "coşku" ne kadar vardı o da belli değil ama bu önemli bir kalıp, kullanmak gerek. Önüne sıfat koyunca daha da şık olabilir: "Büyük coşku" (örn., Yeni Şafak başsayfa) gibi. Aslında coşku vurgusu içerikte falso varsa unutturmak için özellikle yararlı. Örneğin, "23 Nisan = Tüketim Bayramı" gibi bir sayfa hazırlıyorsanız, o zaman coşkunun dozunun yüksek tutulması gerekir (örn., Çocuk Bayramı çok coşkulu geçecek, Sabah Günaydın eki, s.11).

Fotoğraf?

Fotoğrafsız bir 23 Nisan haberinin yazı işlerinden geçmesi söz konusu olamaz. Fotoğraflar için denenmiş, sınanmış bir kalıp elbette var. Her zaman en revaçta olan, Atatürk ve çocuk teması (örn., Sabah, Radikal, Cumhuriyet, Posta başsayfaları). Yine pek tutulan kalıplardan biri, çocuk ve bayrak. Tek çocuk, tek bayrak yeterli olabilir (örn., Yeni Şafak başsayfa) ama bayrak sayısı gazetenin milliyetçilik dozuna uygun olarak arttırılmalıdır (örn., Cumhuriyet başsayfa).

İlk ve tek?

Bir 23 Nisan haberi hazırlarken mutlaka dikkat edilmesi gereken bir nokta, "ilk ve tek" vurgusu. Bu vurgu, "uzaya ilk çıkan bizdik" gibi bir övünme taşıdığı için çok önemlidir. Bir bayram için coşku ve mutluluk gerekiyorsa, bu elbette ki Türkiye'nin bebek ölümlerinde ne kadar önde olduğu, hastanelerde ölen bebek sayısındaki artış veya güvenlik güçleri tarafından öldürülen çocukların bolluğu ile sağlanamaz. Başka ülkelerde bulunan geleneksel veya çağdaş Çocuk Günü kutlamaları gibi bilgilerin ise sevinç ve coşku yaratmak veya haber değeri açısından önemli olmadığını vurgulamaya herhalde gerek yok...

Kalın çizgiler?

Bir gazeteci "23 Nisan Ulusal Egemenlik ve Çocuk Bayramı" hakkında haber yapacaksa, bazı çizgileri dikkate alması gerekir. Coşku dolu bir 23 Nisan haberinde tarihsel veya güncel sorgulamalara elbette yer olamaz. Böyle sorgulamalar yapan köşe yazarları olduysa bile bu kişilere kulak verilmediği ve belki de kulaklarının çekildiği rivayet olunur. Bu nedenle, bir 23 Nisan haberi hazırlarken eleştirel olmamak gerekir. Türkiye'de çocukların başlarına gelenlere değinmemek gerekir.

Çocuk hakları ihlalleri çizgilerin diğer tarafında kalmalıdır. Her sene çocukların koltuğa oturtulmasının çocukların ciddiye alınmaması anlamına geldiğine değinmemek gerekir. Her sene stadyumlarda düzenlenen törenlerin kitlesel çocuk hakları ihlalleri olduğu ancak akademik bir tartışma olabilir ve yeri gazete değildir. Gazetelerde görülen çocuk hakları ihlalleri gazeteleri ilgilendirir. Bir gazete başsayfaya 16 bebek fotoğrafı koyuyorsa, bunu sorun yapmak gerekmez. Unutmamak gerekir ki, kalın çizgiler gerekmesiydi baştan çizilmezdi.

Yakıt?

Gazeteler bir motor gibidir. Yakıtı biterse çalışmaz. Güneş enerjisi ile çalışan bir motordan söz etmiyoruz. Gazetenin motoru reklamlardır. Reklamlar 23 Nisan'da bollaşır. Size de reklam verebilirler. Yeter ki, siz isteyin ve emek verin. Yıllardır büyük gazeteler alışveriş merkezlerindeki 23 Nisan etkinliklerine (örn. Çocuk Bayramı çok coşkulu geçecek, Sabah Günaydın eki, s.11), 23 Nisan'da alınmasında büyük yarar olan ürünlerin reklamlarına yer veriyor. Şirketler memnun, çocuklar memnun, gazete patronları memnun. Bu sizi de memnun edecektir. Deneyin, göreceksiniz.

Daha nice basmakalıp ve göstermelik 23 Nisanlara... (SD/BB)