Kimmiş Bu "Bilinen Bayan"?

Cumhuriyet Halk Partisi (CHP) İstanbul Milletvekili Melda Onur'un soru önergesini yanıtlayan İstanbul Valisi Hüseyin Avni Mutlu, polislerin kullandığı "Bilinen Bayan" teriminin açıklamasını yaptı: "Tabir, teşhircilik yaparak trafik güvenliğini tehlikeye düşüren bayanlar için kullanılmaktadır" dedi.

Onur, basında çıkan ve "Hüseyin Çapkın'ın İstanbul Emniyeti'nde 'Bonus' uygulaması başlattığı" yönündeki haberlerle ilgili olarak, İçişleri Bakanı İdris Naim Şahin'in yanıtlaması amacıyla soru önergesi vermişti. Bakan Şahin adına önergeyi, İstanbul Valisi Avni Mutlu yanıtladı.

Mutlu, "Bonus" uygulamasıyla ilgili, "Puanlama, bölgenin suç oranı ve çeşidine göre düzenlendi. Performansı iyi personel daha aktif, düşükler ise daha uygun birimlerde değerlendirildi. Puanlamayla ilgili herhangi bir keyfilik söz konusu değildir" dedi.

Vali Mutlu, "Balyoz, Devrimci Karargâh, Ergenekon ve KCK" gibi soruşturmalarda görevli personel için "Bonus" uygulaması olmadığını belirtti. Hürriyet'in haberine göre Mutlu ayrıca, "Travesti ve transseksüellere, adli olaya karışmadıkları sürece cezai işlem uygulanmayıp, cinsel tercihlerinden dolayı bir sorgulama'' yapılmadığını söyledi ve "Otoyollar, trafik güvenliğini tehlikeye düşürme durumlarında travesti olup olmamalarına bakılmaksızın, şahıslar hakkında gerekli kanuni işlem yapılıyor" şeklinde bir açıklama yaptı.

Vali Mutlu, "Hedef kitle kimler" sorusuna da, "Çok sayıda suç işleyen (uyuşturucu, hırsızlık, kapkaç, gasp vb), olaylara karışmış ve aranması olan, üzerinde suç unsuru bulunan şahıs" karşılığını verdi.

Onur, Mutlu'nun cevaplarını eleştirdi. "Bilinen Bayan" tanımlamasının açıkça ataerkil ve muğlak olduğunu söyleyen Onur, "Teşhirciliğin sınırı nedir? Kanunlarda cinsel organlar olarak tanımlansa da kısa etek, göğüs dekoltesi gibi maço erkek anlayışının tacizlerine konu olan kıyafetleri giyen tüm kadınlar bilinen bayan mıdır? Örneğin kaldırımda duran bir 'trans' trafiği nasıl engellemektedir?" diye sordu.

Ne olmuştu?

CHP İstanbul Milletvekili Melda Onur, İçişleri Bakanı İdris Naim Şahin'in yanıtlaması istemiyle 18 Şubat 2012'de bir soru önergesi vermişti. Önergede, "Polisler, Kürdistan Topluluklar Birliği (KCK), OdaTV, Ergenekon operasyonları için ne kadar 'bonus' aldı?" diye sormuştu.

Onur, Bakanlığın getirdiği "Önleyici Hizmetler Büro Amirlikleri Puan Cetveli" yöntemiyle,  failler gözaltına alındığında, polise verilmesi öngörülen bir çeşit ödüllendirme puanları uygulaması getirildiğini hatırlatmıştı.

Uygulamayla ilgili de önce "Polis-haber" adlı haber sitesinde 21 Haziran 2010'da yayınlanan şu haber örnek gösterilmişti:

"Hüseyin Çapkın'ın İstanbul Emniyet Müdürlüğü'ne gelmesiyle Önleyici Hizmetler ve Güven Timleri'nde uygulanan bonus sistemiyle, etkileyici performans göstererek yüksek bonus toplayan 670 polisin tayinleri operasyonel şubelere çıkarılırken, düşük bonus alan 300 polis de sürgün yerleri olarak nitelendirilen nöbet noktalarına çekildi."

Onur, "Polis haber" sitesindeki habere göre, "suç adı" "puanı" ve "tutuklanırsa" başlıklı üç sütunda cinayet, hırsızlık gibi çeşitli suçlar yer aldığını belirtti ve "Örneğin cinayet için 1000, yankesicilik için 50 puan öngörülüyor" dedi.

Ayrıca, belgede "Travesti", "Bilinen Bayan", "Kabahatler Kanunu", "Memura Mukavemet" (Hedef Kitle) gibi belirsiz tanımlamalar yapıldığının altını çizdi.

"Böyle bir uygulamanın polis teşkilatının, yurttaşlara güvenlik sağlamak yerine suç ve suçlu yaratmaya yol açabileceği uygulamalara yöneleceği ve hatta polisin keyfi gözaltı uygulamalarına yol açabileceği endişesi sıkça dile getiriliyor."

"Ayrıca 'suç' sayılan fiillerin yanına eklenen 'travesti' ibaresi transseksüellerin var oluşlarını bir suç olarak tanımlıyor. "Bilinen Bayan", "Kabahatler Kanunu", "Memura Mukavemet (Hedef Kitle)" ibareleri ise belirsizlikleri ile kolluk güçlerine geniş bir keyfiyet alanı verebileceği endişesi oluşturuyor."

Onur, bu gerekçeleri sıraladıktan sonra, Şahin'e şu soruları yöneltmişti:

* Bu puan cetveli uygulanmaktaysa, puanlama sistemi nasıl işliyor? Toplanan puanlar ne şekilde değerlendiriliyor?

* Tutuklama olmayan gözaltı işlemlerinin de puanlandığı bir sistemle keyfi gözaltı sorunu nasıl önlenecek/önleniyor? Serbest bırakma ile sonuçlanan gözaltı işleminin puanı nasıl değerlendiriliyor?

* Düşük bonus alan memurların bunu yükseltme yönünde göstermek isteyecekleri performansın keyfi uygulamalara dönüşmemesi için bir önlem alınıyor mu?

"Travestiliği nasıl 'suç' olarak tanımladınız?"

* Türkiye Cumhuriyeti yasalarına ve uluslararası sözleşmelere göre travesti/transseksüel olmak suç değil. Bakanlığınız hangi mevzuata dayanarak "Travesti" diye bir suç tanımladı?

* Puan cetvelinde geçen "Bilinen Bayan" teriminin gerçek anlamı nedir? "Kabahatler Kanunu" uygulamalarının kapsamı nedir? Mahkeme yoluyla iptal durumunda puanlar ne oluyor? "Memura Mukavemet (Hedef Kitle)" ibaresindeki "Hedef Kitle" kimlerden oluşuyor ve neye göre belirleniyorlar?

* Yoğun gözaltı ve tutuklamaların yaşandığı Balyoz, Devrimci Karargah, Ergenekon, Hopa, KCK, Oda TV gibi davaların operasyonları sürecinde de bu bonus puanlar geçerli oldu mu? Bu gözaltı ve tutuklamalarda görevli memurlar ne kadar bonus puan topladılar? (IC)