Cumartesi Anneleri/İnsanları, Galatasaray Meydanı’ndaki 422. buluşmalarında 24 Nisan 1915'te gözaltına alındıktan sonra kaybedilen 220 Ermeni aydını andı, hükümete "24 Nisan hakikatini açıklayın" çağrısı yaptı.
Her hafta düzenlenen oturma eyleminde Cumartesi İnsanları'nın önüne serilen "Failleri Belli, Kayıplar Nerede?" pankartının üzerine 1915'te kaybedilen Ermeni aydınların fotoğrafları ve karanfiller konuldu.
"Emri Mehmet Talay Bey verdi"
İnsan Hakları İstanbul Şubesi Gözaltında Kayıplar Komisyonu'nun çıklamasında İstanbullu Ermeni aydınların kayboluş hikayesini şöyle özetledi:
"24 Nisan 1915 gecesi İstanbul'da Emniyet Müdürü Bedri Bey'in yürüttüğü operasyon sonucu 220 Ermeni aydın evlerinden gözaltına alındı. Operasyon emrini İttihat ve Terakki hükümetinin İçişleri Bakanı Mehmet Talay Bey verdi.
"Gözaltına alınanlar Haydarpaşa Garı'ndan özel bir trenle Ankara'ya doğru yola çıkarıldı. Sincanköy'de trenden indirilen aydınlar, iki gruba ayrıldı. At arabalarıyla bir grup Çankırı'ya, diğer grup Ayaş'a sevkedildi.
"Ayaş'a gönderilenlerin neredeyse tamamı, Çankırı'ya gönderilenlerin çoğunluğu bir daha geri dönemedi; yargılanmadan, arkalarında mezar taşı bile bırakılmadan katledildi. Kayıtlarda ya firar ettikleri ya da serbest bırakıldıkları yazıldı.”
"Kaybedilenler Ermeni toplumunun kanaat önderleriydi"
1993'te kaybedilen Hüseyin Taşkaya'nın kızı Serpil Taşkaya'nın okuduğu açıklamada 24 Nisan'da tutuklananların çoğunun aralarında milletvekilleri, yazarlar, müzikologlar ve bilim insanlarının da bulunduğu Ermeni toplumunun kanaat önderleri olduğunu belirtti.
"Onları tutuklamaları, Ermeni varlığına devlet eliyle son verme politikasını hayata geçirmek içindi. O yüzden önce kamuoyu oluşturabilecek, itiraz edebilecek Ermeni entellektüelleri susturma operasyonunu gerçekleştirdikler."
Açıklama, yakın ya da uzak geçmişte yaşanmış insanlık suçlarının varlığını kabul etmeden ve bu suçların arkasındaki zihniyeti sorgulamadan özgür bir gelecek inşa edilemeyeceğine değindi.
"İttihat ve Terakki" zihniyeti
Cumartesi Anneleri'nden Hanife Yıldız, 1915'te Ermenileri "kaybeden" İtihat ve Terakki zihniyetiyle yüzleşilmediği için oğlunun şu an kayıp olduğunu belirtti.
"Alevi ve Ermenileri öldürmeyi cennetle ödüllendiren, Kürtleri öldürmeyi kahraman ilan eden bir zihniyet bu."
Eylemde Osmanlı Ermenisi besteci, müzikolog ve koro şefi Gomidas Vardapet'in "Hov Arek Sarer" adlı eseri çalındı. Gomidas'ın da 24 Nisan 1915'te gözaltına alındığı hatırlatılarak, daha sonra aralarında Halide Edip Adıvar'ın da bulunduğu bir grup Osmanlı aydınının kampanya başlatarak kendisini kurtardığı söylendi.
Cumartesi İnsanları adına konuşan bir eylemci,Gomidas'ın serbest bırakıldıktan sonra bir daha hiç konuşamadığını, müziği bırakarak akıl sağlığını yitirdiğini ekledi. (BM/EKN)
