AIHM Korkusu Genelge Yayınlattı

Son dönemde güvenlik birimlerine yönelik olarak bu yönde yapılan eleştirilerin gerçekçi olmadığı ileri sürülmüştü.

Daha özenli olun

Demokrasinin en ideal yönetim biçimi olduğunun vurgulandığı genelgede, 1998 yılında yayınlanan "Yakalama, Gözaltına Alma ve İfade Alma Yönetmeliği"nim uygulanmasında daha özenli olunmasını istendi.

İçişleri Bakanı Rüştü Kazım Yücelen, yayınladığı genelgeyle asıl olarak bakanlığına bağlı güvenlik birimlerini, AİHM'in Türkiye'ye yönelik olarak verdiği cezalar nedeniyle işkence ve kötü muamele konusunda uyarmış oldu.

Asıl Amaç: Ülkenin itibarı

Genelgede, "Şu ana kadar AİHM'e ülkemiz aleyhine çok sayıda ferdi başvurunun yapıldığı ve aleyhimize sonuçlanan bazı başvurular nedeniyle çok yüksek miktarda tazminat ödeme yükümlülüğü altında kalmamızın yanı sıra, uluslararası

kamuoyundaki itibarımızın olumsuz yönde etkilendiği de bilinen bir

gerçektir" denildi ve genelgenin asıl amacının bir anlamda ülkemizin

"itibarı" olduğu vurgulandı.

Bakan Yücelen, bu genelgeye aykırı olarak haklarında işkence ve kötü

muamelede yaptıkları yolunda iddialar bulunan görevlilerle ilgili

olarak derhal yasal işlem yapılması ve soruşturmaların mümkün olan en

kısa sürede sonuçlandırılması gerektiğini de söyledi.

Doktorlara baskı

1998'de yayınlanan yönetmelikte gözaltına alınan kişilerin sağlık

durumunun tespiti amacıyla yapılan doktor muayenelerinde, daha

önceden yayınlanan ve yürürlükte olan bir başka genelgeye karşın

muayene yerinde kolluk görevlisi bulundurulmasına olanak tanınıyordu. Bu da gözaltındaki kişinin kendisine yapılan kötü muameleyi doktora anlatma

olanağını elinden alıyordu.

Bu genelge de söz konusu yönetmeliğe atıf yapıyor:

"Yönetmelik hükümlerine göre hareket edilmeli, kolluk

kuvvetlerince görevli doktora baskı yapıldığı iddialarına fırsat

verecek davranışlardan kaçınılmalıdır ."

"Doktor ile muayene edilenin yalnız kalması ilkesinden, ancak doktor veya şüpheli kişi açısından mutlak bir zorunluluk bulunduğu durumlarda sarfınazar edilmelidir.

Ne değişti?

Genelgede işkence ve kötü muamele iddialarını engellemek amacıyla şu hususlara dikkat edilmesi isteniyor:

* Gözaltına alınan herkesin mutlaka ilgili deftere kaydedilmesi ,

* Kayıtlarda tarih ve sıra numaralarının takip etmesinin sağlanması,

* Gözaltı süresinin yakalama anında başlatılması ,

* Kolluk kuvvetlerinin yasal yetkilerini kullanmaları sırasında (özellikle zor kullanma yetkisi ) 'yetki aşımı veya gereksiz ve orantısız güç kullanımı'

tartışmalarına yol açabilecek eylem ve müdahalelerden mutlak suretle

kaçınması.

* Suçu ne olursa olsun, gözaltına alınan kişinin özgürlüğünün kısıtlandığı ilk saatlerden itibaren (yasalarda belirlenen istisnalar dışında) bir avukatla görüşebilmesinin sağlanması,

* Yakalanan kişinin, gözaltına alınmasını gerektirecek bir nedenin tespit edilmemesi veya yakalama sebebinin ortadan kalkması

halinde derhal serbest bırakılması

ÇERÇEVE-1

YAKALAMA, GÖZALTINA ALMA ve İFADE ALMA YÖNETMELİĞİ

Resmi Gazete: 01.10.1998 Sayı: 23480

Sağlık Kontrolü

Madde 10 - Yakalanan kişinin gözaltına alınacak olması veya zor

kullanılarak yakalanması hallerinde doktor kontrolünden geçirilerek

yakalanma anındaki sağlık durumu belirlenir.

Gözaltına alınan kişinin herhangi bir nedenle yerinin değiştirilmesi,

gözaltı süresinin uzatılması, serbest bırakılması ve adli mercilere

sevk edilmesi işlemlerinden önce de sağlık durumunun doktor raporu

ile tespiti sağlanır. Gözaltı süresinde herhangi bir nedenle sağlık

durumu bozulanlar ile sağlık durumundan şüphe edilenler derhal doktor

muayenesinden geçirilir. Devlet Güvenlik Mahkemelerinin görev alanına

giren suçlarda, gözaltı süresinin uzatılması halinde, iki kontrol

arasındaki sürenin 4 günü geçmemesi koşulu ile gözaltına alınan

kişinin sağlık durumu doktor raporu ile tespit ettirilir. Tıbbi

muayene, kontrol ve tedavi, adli tıp kurumu veya resmi sağlık

kuruluşları veya belediye tabiplerince ücretsiz yapılır. Doktor

raporu dört nüsha halinde düzenlenir. Bu nüshalardan birisi gözaltı

biriminde muhafaza olunur, ikincisi sanık gözaltı biriminden

çıkışında kendisine verilir, üçüncüsü soruşturma dosyasına eklenir,

dördüncüsü ise sağlık kuruluşunda saklanır.

Soruşturmanın selameti ile doktor veya şüpheli veya sanığın güvenliği

bakımından sakınca bulunmayan hallerde, doktor ile muayene edilen

şahsın yalnız kalması sağlanır.

(MS/NU)