AİHM’den Ragıp Zarakolu kararı

AİHM, KCK İstanbul Ana Davası’nda yargılanan yazar Ragıp Zarakolu’nun güvenlik ve özgürlük hakkı ile ifade özgürlüğünün ihlal edildiğine hükmetti.

Ayça Söylemez

Haberin İngilizcesi / Kürtçesi için tıklayın

Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi (AİHM) yazar ve yayıncı Ragıp Zarakolu’nun başvurusunda hak ihlali gerçekleştiğine karar verdi.

Kararda, Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi’nin (AİHS) “güvenlik ve özgürlük hakkı”nın düzenlendiği 5. Maddesi ile ifade özgürlüğünü güvence altına alan 10. Maddesinin ihlal edildiğine hükmedildi.

KCK adı altındaki davada yaklaşık 5 ay tutuklu yargılanmış olan Zarakolu’na 6 bin 500 Euro manevi tazminat ödenecek.

Ne olmuştu?

PEN International onursal üyesi de olan Zarakolu, 27 Ekim 2011’de, İstanbul Cumhuriyet Başsavcılığınca dönemin Barış ve Demokrasi Partisi’nin siyaset akademisine yönelik yürütülen soruşturma kapsamında gözaltına alınan 60 kişi içerisindeydi. “KCK üyeliğiyle” suçlanarak tutuklandı.

19 Mart 2012 tarihli iddianameyle 183 kişiye “KCK İstanbul Ana Davası” açıldı, Zarakolu da aynı suçlamayla davanın sanığı oldu.

Hakkındaki ana suçlama, BDP siyaset akademisinde ders vermekti.

10 Nisan 2012’de tahliye edildi. Dava halen İstanbul 3. Ağır Ceza Mahkemesinde sürüyor.

İstanbul 3. Ağır Ceza Mahkemesi, dava kapsamında ifadesinin alınmadığını gerekçe göstererek, Zarakolu hakkında yakalama emri çıkardı.

Adalet Bakanlığı da Ekim 2018’de, 3. Ağır Ceza Mahkemesi’nin İnterpol kararını işleme koydu. Türkiye, Zarakolu’nun yaşadığı İsveç Hükümetinden iadesi için talepte bulundu. 2019 Eylül ayında İsveç Savcılık makamı, Türkiye’nin Zarakolu’nun iade olunması talebini kabul edilmez buldu ve reddini istedi. 18 Aralık 2019 tarihinde İsveç Yüksek Mahkemesi nihai kararını vererek, Türkiye’nin iade talebini reddetti.

Ragıp Zarakolu tutuklu kalmasıyla ilgili somut delil veya makul şüphe bulunmadığı gerekçesiyle AİHM’e başvurmuştu. Ayrıca yargı kararlarında gerekçe gösterilmediğini belirtti. Başvurusunda, tutuklamaya karşı etkin başvuru hakkını kullanamadığını da ekledi.

AİHM başvurusunda, tutuklu kaldığı sürede ifade özgürlüğünün ihlal edildiğini de öne sürmüştü.

Mahkeme Zarakolu’nu AİHS’in özgürlük ve güvenlik hakkını düzenleyen 5/1 ve 5/4 maddeleri ile 10. Maddelerindeki haklarının ihlal edildiği sonucuna vardı.

AİHS madde 5/4: Yakalama veya tutulma yoluyla özgürlüğünden yoksun kılınan herkes, tutulma işleminin yasaya uygunluğu hakkında kısa bir süre içinde karar verilmesi ve eğer tutulma yasaya aykırı ise, serbest bırakılması için bir mahkemeye başvurma hakkına sahiptir.

Ragıp Zarakolu hakkında

1948'de İstanbul Büyükada'da doğdu. 1977 yılında eşi Ayşe Nur Zarakolu ile birlikte Belge, Alternatif ve Alan yayınlarını kurdu.

"Türkiye'de farklı düşünce ve kültürlere saygının Türkiye'de yaygınlaşması" mücadelesini, baskılara, kitaplarına el konmasına, imha edilmesine, ağır para cezaları ve cezaevine girmesine rağmen hiçbir zaman terk etmedi.

Bir süre Türkiye Yayıncılar Birliği (TYB) Yayımlama Özgürlüğü Komitesi Başkanlığı görevini de yürüten Zarakolu, Kürt sorunu ve Türkiye'deki azınlıkların durumu ile ilgili çalıştı.

Türkiye PEN Merkezi Hapisteki Yazarlar Komitesi, Türkiye Yayıncılar Birliği (TYB) Yayımlama Özgürlüğü Komitesi başkanlıklarında bulundu. Kürt sorunu ve Türkiye'deki azınlık hakları ile ilgilendi.

İlk kez 1971 yılında Uluslararası Af Örgütü Amnesty International ile "gizli bağlantıları olduğu" iddiasıyla, Vedat Günyol, Tilda Gökçeli, Magdelena Rufer, Sebahattin Eyüboğlu, Çetin Özek, Azra Erhat, Harun Karadeniz, Faruk Pekin, Aydın Engin, Seçkin Selvi ve diğer birçok aydınla birlikte tutuklandı.

1982'de Emil Galip Sandalcı, Arslan Başer Kafaoğlu ile birlikte Demokrat gazetesini yayınladıkları gerekçesi ile gözaltına alındı.

Zarakolu en son 2011'de oğlu Deniz Zarakolu ile birlikte KCK davası kapsamında tutuklandı. Nisan 2012'ye kadar cezaevinde kaldı. Ayşe Nur Zarakolu ile birlikte yayınladıkları kitaplar, makaleler ve konferansları nedeni ile haklarında 50'nin üzerinde dava açıldı.

Ragıp Zarakolu, 2005'te Norveç Yazarlar Birliği'nin Norveç Kültür Bakanlığı'yla birlikte verdiği "İfade Özgürlüğü Ödülü"ne, 2007'de TGC Basın Özgürlüğü ve TYB Düşünce ve İfade Özgürlüğü Ödülü'ne ve Uluslararası Soykırım Araştırmacıları Birliği Ödülü'ne 2008'de Uluslararası Yayıncılar Birliği Yayınlama Özgürlüğü Ödülü'ne, 2011'de Hagop Meghabart Yaşam Boyu Onur Madalyası'na, 2012'de PEN Jeri Laber Uluslararası Yayınlama Özgürlüğü Ödülü, Asur Kültür Ödülü ve Ayrımcılığa Karşı İLEF Evrim Alataş Ödülü'ne layık görüldü.

(AS)

ifade özgürlüğü AİHM Ragıp Zarakolu kck ana dava kck istanbul davası güvenlik ve özgürlük hakkı

Ayça Söylemez

[email protected]

tüm yazıları

Boğaziçi Üniversitesi Felsefe Bölümü mezunu. Mimar Sinan Güzel Sanatlar Üniversitesi Sosyoloji bölümünde yüksek lisans yaptı. Marmara Üniversitesi İletişim Bilimleri’nde doktora yapıyor. Vatan, Akşam, HaberTürk ve Hürriyet gazetelerinin yazıişleri ve dış haberler bölümünde çalıştı. Güncel Hukuk dergisinde yazıları yayınlandı. BirGün’de Anonim adlı köşeyi yazıyor. 2011’den bu yana bianet’te İnsan Hakları Editörü.