Haberin İngilizcesi / Kürtçesi için tıklayın
ABD merkezli düşünce kuruluşu Freedom House'un yürüttüğü araştırma kapsamında 65 ülkede internet üzerindeki yasakları ve sınırlamalar incelendi.
Raporda, "32 ülkede internet özgürlüğü geçen yıla göre kötüye gitti. Ukrayna, Mısır ve Türkiye en büyük gerilemenin yaşandığı ülkeler oldu" ifadeleri yer aldı.
İnternet özgürlüğünün gerilediği ülkeler arasında Fransa, İngiltere ve Amerika Birleşik Devletleri de var. 13 ülkedeyse internet özgürlüğü ilerledi.
Rapora göre 'internetin özgür olmadığı' 21 ülke
İhlal akımları
Raporda internet özgürlüğünün kısıtlanmasında başlıca akım olarak şunlar sıralandı:
* Mobil faaliyetler devletler tarafından kısıtlandı,
* Daha çok hükümet canlı video yayınını engelledi,
* Medya kuruluşlarına, muhaliflere ve hak savunucularına yönelik teknik saldırılar arttı,
* VPN'lere yeni kısıtlamalar getirildi,
* Netdaşlara (Netizen - internet vatandaşı) ve internet gazetecilerine yönelik fiziksel saldırılarda dramatik artışlar yaşandı.
"Yalan haber" ve manipülasyon
Raporda "yalan haber" ve çevrimiçi manipülasyona geniş yer verildi.
"Manipülasyon ve dezenformasyon geçtiğimiz yılda 17 ülkedeki seçimlerde önemli rol oynadı, yurttaşların gerçek haber ve tartışmaları baz alarak kendi liderlerini seçme kabiliyetlerini zedeledi" değerlendirmesi yer alan raporda ABD, Venezuela, Türkiye ve Filipinler örnekleri verildi, "30 ülkede hükümetler görüşlerini yayacak, belirli gündemler yürütecek ve hükümeti eleştirenlere karşı duracak "fikir şekillendirici" ordular kurdu" ifadesi kullanıldı.
Buna göre rapora giren 65 ülkeden 33'ünde hükümet yanlısı medya, 30'unda paralı hükümet yanlısı yorumcular, 20'sinde siyasi botlar, 16'sında seçimlerle ilgili yalan haberler 10'undaysa ele geçirilen hesaplar manipülasyonda etkili oldu.
Raporda ABD'deki internet özgürlüğü gerilemesine de dikkat çekilerek, seçimlerde sosyal medyada yayılan yalan haberler ile eleştirel gazetecilere yönelik çevrimiçi tacizin arttığı vurgulandı.
Freedom House en az dokuz ülkede hükümet ya da yönetici parti ile ilişkili hackerların, sosyal medya hesaplarını ve internet sitelerini ele geçirerek dezenformasyon yaydığı belirtildi.
"Manipülasyon Orduları"
Freedom House "Manipülasyon Orduları" adını verdiği, dezenformasyon yayma ve siyasi tartışmalara yön verme adına hükümetlerce desteklenen gruplara ilişkin şu verileir paylaştı:
* Filipinlerdeki "klavye ordusu" üyeleri Başkan Rodrigo Duterte'yi övme karşılığında günde 10 dolar kazanıyor.
* Türkiye'de AKP tarafından oluşturulan 6 bin troll çevrimiçi tartışamaları manipüle ediyor.
* 2017'de Fransa seçimleri kapsmaında Facebook 30 bin hesabı kaldırdı.
* Meksika'da "Peñabot" adıyla bilinen 30 bin otomatik hesap Twitter'da muhalifleri bastırmak için kullanılıyor.
* Tayland'da 120 bin öğrenci ulusal güvenliği tehdit edici hareketlerde bulunanları gözlemlemek için "siber izci" olarak eğitildi.
* Rusya İnternet Araştırma Ajansı "troll çiftliği" için 400 bin dolarlık bütçe ayırdı.
Türkiye
Raporda Türkiye ile ilgili şu veriler yer aldı:
Raporda 'ByLock' detayı
Raporda 15 Temmuz darbe girişiminin ardından düzenlenen ByLock operasyonlarına dikkat çekilerek "Binlerce akıllı telefon kullanıcısı sadece kriptolu mesajlaşma uygulaması ByLock'u indirdikleri için gözaltına alındı. Uygulama Apple ve Google store'da kamuya açıktı ve isteyenin indirmesi mümkündü" ifadelerine yer verildi.
Mor, '"nternetin özgür olmadığı" ülkeleri, yeşil ise 'özgür olan ülkeleri temsil ediyor. Sarı ülkeler ise "kısmen özgür".
"WhatsApp yavaşlatıldı"
Erişimin kısıtlanması ya da bilinçli olarak yavaşlatılması konusunda da Türkiye'den örnekler raporda yer alıyor.
"Siyasi anlamda zorlu dönemlerde hükümet WhatsApp sohbet uygulamasına erişimi ya yavaşlattı, ya da tamamen uygulamayı ulaşılamaz hale getirdi" diyen Freedom House, VPN aracılığıyla sanal ağlardan erişim yollarının da hükümet tarafından tıkandığını söylüyor.
Raporun tamamına şuradan ulaşabilirsiniz. (PT/HK/EA)
