Savcı Mütalaasında Yedi Hak Savunucusunun Tahliyesini İstedi

Haberin İngilizcesi  / Kürtçesi  için tıklayın

Büyükada’da hak savunucularının güvenliği konulu bir toplantı nedeniyle haklarında dava açılan dokuzu tutuklu, toplam 11 hak savunucusunun yargılanmasına bugün İstanbul 35. Ağır Ceza Mahkemesi’nde başlandı. Hak savunucuları 113 gün sonra ilk kez hakim karşısına çıktı.

Saat 20.40 itibariyle mütalaasını veren savcı Selahattin Kanbur, Günal Kurşun, İlknur Üstün, İdil Eser, Nalan Erkem, Peter Steudtner, Özlem Dalkıran ve Ali Garawi'nin tahliyesini istedi. Veli Acu'nun ise tutukluluğunun devamını istedi.

Mütalaada Taner Kılıç hakkında İzmir 16. Ağır Ceza Mahkemesi'nde "terörizmin finansmanı ve casusluk" iddiasıyla açılan dosyanın, Kılıç'ın iddianamenin hazırlanmasıyla "şüpheli" olarak eklendiği Büyükada dosyasıyla birleştirilmesini de talep etti.

Mahkeme saat 23.00'da ara karar için duruşmaya ara verdi.

TIKLAYIN - Sekiz Hak Savunucusu Hakkında Tahliye Kararı

İddianameye itirazlar

Tüm hak savunucuları, ikincil travma ve stresle başetme yöntemlerinin savunucuların ruhsal bütünlüğü için önemli olduğunu; veri güvenliğinin de hak ihlaline uğrayanların güvenliği açısından hayati önem taşıdığını belirtti. 

Avukatların ve hak savunucularının dikkat çektiği bir diğer nokta ise, iddianamede hak savunucularının cep telefonu ve bilgisayar şifrelerini polise vermediği iddiası.

Hak savunucuları, savunmalarında iddianamede yer alan bu bilginin doğru olmadığını anlatırken, bazıları savcılık sorgu tutanağından şifrelerin verildiği bölümü okudu, bazıları ise telefonlarının zaten açık bir şekilde polisin elinde olduğunu ve şifreyi sormadıklarını aktardı.

Mahkeme heyeti tüm sanıklara etkin pişmanlıktan yararlanmak isteyip istemediklerini sordu; hak savunucuları ortada bir suç olmadığı için pişmanlık duymadıklarını, etkin pişmanlıktan faydalanmak istemediklerini belirtti.

Siyasetçiler, hak savunucuları ve yurtdışından gözlemciler adliyede

Yargılamaya Silivri 9 nolu F Tipi cezaevinde tutulan Özlem Dalkıran, Peter Steudtner, Ali Gharavi, Veli Acu, Günal Kurşun, İdil Eser ve Nalan Erkem ile denetimli serbestlik şartıyla tutuksuz yargılanan Nejat Taştan ve Şeyhmus Özbekli duruşma salonunda.

Sincan Kapalı Kadın Cezaevi’nde tutulan İlknur Üstün ve Haziran'dan bu yana tutuklu olan Uluslararası Af Örgütü Türkiye Şubesi Yönetim Kurulu Başkanı Taner Kılıç ise duruşmaya SEGBİS (video konferans sistemi) ile katıldı.

Yargılanan hak savunucularının aileleri, arkadaşları, büyükelçiliklerden duruşmayı izlemek için gelen delegasyonlar, Almanya İstanbul Başkonsolosu Georg Birgelen, Fransa İstanbul Başkonsolosu Bertrand Buchwalter, Almanya Yeşiller Partisi’nden Özcan Mutlu, AKP İstanbul milletvekili ve  TBMM İnsan Haklarını İnceleme Komisyonu Başkanı Mustafa Yeneroğlu, HDP İstanbul vekili Garo Paylan, CHP İstanbul vekilleri Selina Doğan, Barış Yarkadaş ve Sezgin Tanrıkulu, EMEP Genel Başkanı Selma Gürkan, AB Türkiye Delegasyonu'ndan Sema Kılıçer, Af Örgütü'nün İsveç, Almanya ve Avrupa Bölge Direktörleri, İHD Eş Genel Başkanı Eren Keskin, RSF Türkiye temsilcisi Erol Önderoğlu, Human Rights Watch'dan Emma Sinclair, Rakel Dink, siyasetçi Ufuk Uras ve çok sayıda gazeteci ve çok sayıda avukat duruşmayı takip ediyor.  

Duruşma 12 saat sürdü

Tutuklu sanıklar saat 10.45 civarında adliyeye getirildi. Saat 11.00'da avukatlar ve sanık yakınları duruşma salonuna alındı.

Hak savunucularının yakınları ve destek için gelen çok sayıda kişi duruşma salonuna giremedi. Bunun üzerine avukatlar mahkeme heyetinden dışarıdakilerin içeri alınması için talimat vermesini istedi. Mahkeme başkanı, 10 kişinin daha duruşma salonuna alınmasına izin verdi.

Duruşma, saat 11.30 civarında hak savunucuları hakkında hazırlanan 17 sayfalık iddianamenin özetlenerek okunmasıyla başladı. Havalandırması bozuk olan duruşma salonunda 9 sanık, onlara refakat eden jandarmalar, sivil polisler, 30'un üzerinde avukat, 100'e yakın izleyicinin katıldığı duruşma saat 23.00'a kadar sürdü. Duruşmaya üç kere 15 dakikalık ara verildi. Karar saat 23.40'ta açıklandı.

Mahkemeye fonlamanın ne olduğunu anlatılmaya çalışıldı

Savunmalar Özlem Dalkıran'la başladı. Dalkıran'ın savunmasının ardından saat 14.20'de ara verildi. Duruşma 14.40'ta devam etti.

Mahkeme heyeti, sanıklara toplantının finansmanını kimin yaptığını, otelin ve yol paralarının ödemesinin parasını kimin ödediğini sordu. Dalkıran, otelin ücretinin bildiği kadarıyla hala ödenmediğini, toplantının giderlerinin karşılanması için fon kuruluşuna toplantının gerçekleştiğine dair belgelerin sunulması gerektiğini, ancak toplantıya yapılan baskından bu yana tutuklu oldukları için bu sürecin gerçekleşemediğini söyledi. Heyetin soruları üzerine, avukatlar mahkemeye sivil toplum projelerinde fonlamanın ne demek olduğunu anlatmaya çalıştı.

Ardından Peter Steudtner'ın ifadesine geçildi. Mahkeme heyetinden Ayhan Arduç, Steudtner'a Türkiye'ye gelmeden önce CHP'nin Adalet Yürüyüşü'nden haberi olup olmadığını sordu. Steudtner haberi olmadığını söyledi.

Bu sırada İlknur Üstün’ün avukatı, Sincan Cezaevi yönetiminin saat 17.00’dan sonra SEGBİS’i kullanmasına izin vermediğini, mahkemenin cezaeviyle görüşmesi gerektiğini söyledi. 

Saat 16.15 itibarıyla İlknur Üstün SEGBİS ile ifade vermeye başladı. Üstün'ün ardından İdil Eser, Ali Garawi, Günal Kurşun, Nalan Erkem ve Veli Acu savunma yaptı.

Mahkeme, ilk duruşmada sadece tutuklu sanıkların savunma yapmasına karar verdi. Taner Kılıç'ın tutukluluğu bu dosyadan kaynaklanmadığı için, sekiz tutuklu hak savunucusu savunma yaptı.

Taner Kılıç'ın dosyasının ayrılmasını talep ettiler

Avukatlar, Taner Kılıç’ın bu dosyadan ayrılmasını talep etti. “İzmir 16. Ağır Ceza’da açılmış bir dava varken, aynı suçlamayla bir dava daha açılamaz. Eğer bu şekilde iddianame hazırlanıp kabul edililiyorsa, bu adil ve dürüst yargılamaya aykırıdır. Bugün ifadesinin alınıp, kararın daha sonra verilmesi de hukuki bir ihlal gerçekleşmesi anlamına gelir” denildi.

Mahkeme başkanı: Uygar devletlerde tüm duruşmalar kayıt mı ediliyor?

Avukat Meriç Eyüboğlu, duruşmanın sesli olarak kayıt altına alınmasını talep etmesi üzerine, mahkeme başkanı “uygar devletlerde tüm duruşmalar kayıt altına mı alınıyor avukat hanım” diye cevap verdi.

Duruşmanın başlamasından birkaç saat sonra mahkeme ses kaydı alınmasına karar verdi.

Özlem Dalkıran: Suçlamalar hayatımı üzerine inşa ettiğim değerlerle ters

Hak savunucularından Özlem Dalkıran ilk savunmayı yaptı. 

“Söyleyeceğim her şeyin başka bir şekilde anlaşılmasından çekiniyorum, iddianamede öyle olduğunu gördüm” diyen Dalkıran, savunmasını yazılı okuyacağını belirtti.

Dalkıran, “Hakların herkes için olduğunu savundum. Şiddete karşı oldum. Bu yüzden hakkındaki suçlamayı reddediyorum, bu suçlama hayatımı inşa ettiğim değerlere taban tabana zıt” dedi; mahkemeye hak savunucularının, hak ihlalleriyle yüzyüze kalan kişilerle çalışan savunucuların hakları ihlal edenlerin hedefi olduğunu ve bu nedenle kendi dijital güvenliklerini ve ruhsal bütünlüklerini de korumakla yükümlü olduklarını anlattı.

"3 aydan fazla süredir özgürlüğümden mahrum bırakıldım. neden bilmiyorum. stres ile nasıl baş edebileceğimizi öğrenmek için bir araya gelmiştik. 100 günü aşkın süredir stres altındayız..."

"Hak savunucuları bilgiyi gizlemez, ifşa eder"

İddianamede, hak savunucularının "telefon ve bilgisayarlarındaki belgelerin polisin eline geçmesinden endişe ettiklerine dair bölüme değinen Dalkıran, şöyle konuştu:

"Savunucular bilgi gizlemez. Aksine bizim görevimiz bilgiyi ifşa etmek, kamuoyuyla paylaşmaktır. Hak savunucuları olarak iletişimimizi internetten sağlıyoruz. Bizim çalışmalarımızdan hoşlanmayanlar siber saldırı düzenliyor. Bunlar her gün yaşanan güvenlik zaafları. Geçtiğimiz günlerde bir bakan katıldığı toplantıda siber saldırıların ekonomiye verdiği zararlardan bahsetti.

"Bizim durumumuzda ise bunun maliyeti insan hayatını tehdit ediyor. Hak ihlaline uğrayanlara dair bilgiler ve belgeler, mülki amirlerle paylaşılmaya hazır edilinceye kadar özenle korunmalıdır. Bu bilgilerin gizlenememesi, kötü niyetli insanların eline geçmesine ve en nihayetinde gerçeğin ortaya çıkmamasına sebep olacaktır. Herkesin veri güvenliğini sağlama hakkı vardır."

Dalkıran daha sonra iddianamede kendisine yöneltilen suçlamaları tek tek değerlendirdi. 1990'lı yıllardan beri tanıdığı İştar Tarhanlı ile telefonda konuşmakla suçlandığını, iddianamede yer verilen WhatsApp mesajlarının suçla nasıl bağlantılandırıldığının anlatılmadığını belirtti.

İstanbul Hayır Meclisleri'nin toplantı notlarına iddianamede önemli bir yer ayrıldığını hatırlatan Dalkıran, "Binlerce kişinin ulaşabildiği bir belgenin aleyhimize delil olarak gösterilmesi, ciddi bir tehdit unsuruna dönüşebilir" dedi. 

Dalkıran, yaptığı bireysel bağışların da iddanamede yer aldığını belirtirken, derneklerin bağış tarihinden iki yıl sonra KHK ile kapandığını, "Vatandaşları bireysel bağış yapmaktan korkar hale getirmek, korkunç bir şey" dedi.

Polislere telefon şifresini vermediğine dair suçlamayı da değerlendiren Dalkıran, şöyle konuştu: "Bana şifre sordular ama cep telefonumun şifresi yok. Telefonumun PIN kodu var tabii. PIN kodumu hatırlamadığımı ama bana bir telefon verirse, numaraların olduğu paneli gördüğümde hatırlayabileceğimi söyledim. Önemli değil, dediler. Savcı ise hatırlamamanın hayatın olağan akışına aykırı olduğunu söylemiş. Doğrudur, fakat bana bu soru sorulduğunda hayatım olağan akşında devam etmiyordu. Zaten telefonum sürekli açık olduğu için çok az kullandığım PIN kodumu hatırlamamak, benim o anki olağan akışıma uygundu. Bilgi gizleme çabasında olmadım. Ki bu da bir tutuklama nedeni olmamalı." 

Toplantının finansmanı

Mahkeme heyeti toplantıyı kimin fnanse ettiğini, otel paralarını kimin karşıladığına dair sorular yöneltti. Dalkıran, toplantı bitmeden gözaltına alındıkları için otelin ödemesini yapamadıklarını; toplantının yapılması halinde HIVOS'un toplantı giderlerini fonlamasının planlandığını anlattı.

"İddiaların hiçbiri benim yasadışı bir şey yaptığımı söylemiyor. 30 yıllık bir hak savunucusu olarak bunu asla kabul etmiyorum. Hakkımdaki iddialar asılsızdır. Beraatimi talep ediyorum…”

Peter Steudtner: İfadem polis karakolunda tehditkar bir şekilde alındı

Peter Steudtner, savunmasında eğitmen ve kolaylaştırıcı olarak kim olduğunu, ne tür derneklerle, hangi yaklaşımla çalıştığını ve kendisine yöneltilen suçlamalara cevap verdi.

“Şimdiye kadar Mozambik, Angola, Kenya, Filistin, Nepal, Myanmar’da çalıştım. Mozambik’te çocuk askerlerin ailelerine tekrar entegre konusunda edilmesi çalışmalar yürüttüm. Almanya’da hala zorunlu askeri hizmet varken, bunun yerine bir hastanede sosyal hizmet görevinde çalıştım.

"Türkiye’deki derneklerle daha önce hiç çalışmamıştım. Çalıştığım tüm dernekler ülkelerin yasal çerçevelerinde örgütlenen, insan hakları konusunda çalışan derneklerdir. Devletler bireylerin insan haklarını korumakla yükümlüler, sivil toplum da onlara bu yükümlülüklerini hatırlatır.

“Türkiye’de hak savunucuları için veri güvenliği ve ruhsal bütünlük konulu atölye için geldim. Veri bütünlüğü çalışmalarıyla çok hassas veriler korunuyor; yeni bir ürünle ilgili bilgiler ya da tecavüze uğrayan bir kadının bilgileri olabilir. Hepimiz dijital virüsleri, hacklemeleri biliyoruz. Herkes cep telefonunu, bilgisayarını kaybetmekten korkar ve herkesin kendilerine göre nedenleri vardır.

“Özlem’in anlattığı gibi, hak ihlallerine maruz kalan kişilerle çalışan savunucular ikincil travma yaşıyor. Bu nedenle ruhsal bütünlük konusunu veri bütünlüğü konusuyla biraraya getirdik.

“Gözaltına alınma nedenini bilmiyorum ama polisler baskın sırasında benim nerede olduğumu bilmek istiyorlardı. O sırada kimse bana Almanca ya da İngilizce konuşmadı, yaşananlarla ilgili yasal bilgi verilmedi, susma hakkım olduğu söylendiğinde Büyükada polis karakolunda tehditkar bir şekilde zaten ifadem alınmıştı.

"Üç polis memurundan biri Almanca konuşuyordu ve beni her türlü suçla suçladı. Farklı terör  örgütlerine üyelikle de suçladı. Bilgi işlem uzmanı olarak çok fazla bilgiye sahip olduğumu ve Türkiye’deki planımın çok daha farklı bir şey olması gerektiğini ve kesinlikle ajan olduğumu söyledi. Bunların hepsi çok tehditkar bir şekilde gerçekleşti, herhangi bir kayıt tutulmadı.

“Adalete erişim hakkım engellendi. Tutuklanma, iletişim kısıtlaması ve üç günlük tecritle karşılaştık. Ailem Türkiye’ye gelemiyor. İki haftada bir 10 dakika ailemle konuşabiliyorum. İki küçük çocuğum var ve onlarla ilgilenmem lazım.

"Örgütlerin ismini duymamıştım"

“Terör örgütüne destek, çok ciddi bir suçtur. Sıralanan terör örgütlerinden sadece ikisinin ismini Türkiye’ye gelmeden önce biliyordum FETÖ ve PKK isimlerini haberlerde duymuştum, diğer örgütler ise hapishaneye götürülmeden önce hiç duymadığım örgütler. Ve benim uzmanlık alanımı terör örgütlerine nasıl bağlandığını, delillerin kaynaklarını anlamıyorum.”

Steudtner, toplantıyı ihbar eden çevirmen ile hak savunucuları aleyhine ifade veren çevirmen Ahmet T.’nin anlatımlarının gerçeği yansıtmadığını da detaylı anlattı. 

İlknur Üstün: Bugüne kadar verdiğim hak mücadelesinin arkasındayım

Kadın Koalisyonu’ndan İlknur Üstün, ifadesinde kadın hakları alanında yaptığı çalışmalarından bahsetti ve bu çalışmalarla ilgili verilerin korunmasının önemine dikkat çekti.

İddianameye “toplumsal cinsiyet eşitliği, politika yapım süreçlerine katılım ve raporlama çalışmalarında çeşitli giderlerin oluştuğu ve bu giderlerin karşılanması istendiği” gibi ifadelerin girdiğini hatırlatan Üstün, “Bugüne kadar verdiğim insan hakları mücadelesinin arkasındayım, bunun suç olmadığını düşünüyorum. İddianamenin kendisi, tutukluluğumun yersiz ve haksız olduğunu gösteriyor. İddianame insan hakları ve kadın hakları mücadelesine yapılan bir suçlamadır” dedi.

İdil Eser: Pişman olacak bir şey yapmadım, yapmam gerekenleri yaptım

İdil Eser Uluslararası Af Örgütü’nün tarihçesinden ve hedeflerinden bahsetti. Suçlamalara delil gösterilen açıklamaların derneğin uluslarası sekreteryanın yaptığı yasal açıklamalar olduğunu belirtti. “Bu açıklamaların bir kısmı farklı bakanlıklarca okunmuş, hatta cevap verilmiş açıklamalardır” dedi.

Hak savunucuları için ikincil travma tedavisinin yaygın bir uygulama olduğunu nedenleriyle anlatan Eser, Af Örgütü’nün bölge direktörü olarak bilgisayarındaki verilerinin güvenliğine de önem verdiğinden bahsetti.

Eser, “Kore bize gaz verme” kampanyasının kendisi işe başlamadan çok önce gerçekleştiğini, bununla birlikte insan hakları açısından çok doğru bir kampanya olduğunu ifade etti.

Herhangi bir toplatının sosyal medyadan duyurulmamasının, bu toplantının gizli olduğu anlamına gelmediğini belirtti.

Taner Kılıç’la yaptığı görüşmelerin de ByLock kullanıcıyla iletişim olarak suç delili olarak gösterildiğini ifade eden Eser, Kılıç’ın aynı derneğin yönetim kurulunda olduğunu hatırlattı. İddianamede yer alan bir diğer ByLock görüşmesinin de, ev ararken konuştuğu emlakçı olduğunu belirtti.

PKK doktoru olduğunu söyleyen bir kişinin Af Örgütü’ne üye olmak istediğine dair iddianamede yer alan başvuruya dair de şunları anlattı:

“Af Örgütü’ne üye olmak istediğini söylemesi üzerine, sosyal medya görevlimiz kendisine bir link göndermiş. Linkte üyelik koşulları var ve daha önce şiddet geçmişi olan kişiler üye olamıyor. Bunun üzerine kendisi PKK doktoru olduğunu yazmış. Biz buna anlam verememiştik ve troll olduğunu düşünmüştük.”

Mahkeme heyetinin etkin pişmanlıktan yararlanmak isteyip istemediğini sorması üzerine, Eser "Pişman olacak bir şey yapmadım, yapmam gerekenleri yaptım" dedi.

Ali Garawi: Dil haritası manipüle edildi

Ali Garawi, medyada hedef gösteren haberlerde yer verilen ve iddianamede yer alan haritanın büyük bir kartona basılmış versiyonunu gösterdi ve bunun bir dil haritası olduğunu ifade etti:

“Bu duruşma için teşekkür ederim, kendimi karanlıkta hissediyordum ve şu anda karşımda beni dinleyecek birileri var. Üç gün önceye kadar tam olarak neyle karşı karşıya olduğumu bilmiyordum. PKK’yı haberlerden duymuştum ama diğer örgütlerin ismini duymadım.

“Türkiye’de dili bilmiyorum ve özür dileyerek söylüyorum, tarihini de bilmiyorum. Daha önce 2004’te uluslarası bir insan hakları konferansı vardı ve sponsoru Türkiye’ydi. Helsinki Yurttaşlar Derneği tarafından desteklenmişti. Yapılan sunumların bilgi teknolojilerinden sorumluydum. Başbakan Erdoğan da önemli bir sempozyum olduğunu ifade etmişti.

“Suçlamalarla ilgili en rahatsız edici olan şu, ben bu terör örgütlerini duymamıştım bile. 10 yıl önce lise öğretmenlerinin ABD’de bir sempozyuma davet edilmiştim, İran asıllı olduğum için İran hakkında genel bilgi vermemi istemişlerdi. İranlıların, insanların nereye göç ettiğini, etnik grupları, ülke coğrafyasını vs sordular.

"Bu coğrafyada yaşayan herkesin Arap olduğunu ve Arapça konuştuğunu düşünüyorlardı. Ben de bir dil haritası buldum. İşte bu harita, o harita. O sırada İran hakkında konuştuğum için Türkiye ile ilgili kısmı çok detaylı değil. Rahatsız edici olan bu haritanın bir kısmına odaklanılması. Gazetelerde buradaki dillerin isimlerini bulanıklaştırıyorlar. Geopolitik anlamını da yok ederek yansıtıyorlar.

“Polisten bilgilerimizi gizlemeye çalıştığımıza dair iddialara gelince, bence bu bir tercüme hatasıydı çünkü polis kelimesi sadece tercümanın ağzından çıktı.

"İddianamede bahsedilenin aksine telefon şifremi sormadılar, zaten telefonum polislerin elindeydi ve telefonu karıştırıyorlardı."

Günal Kurşun: Savcı delil toplamamakla kalmamış, delil karartmış

Suçlamalar

Büyükada’da gözaltına alınan 10 hak savunucusu “Örgüte üye olmamakla birlikte örgüt adına suç işlemek" (TCK 220/6), "silahlı terör örgütüne üyelik" (314/2 ve 314/3) suçlamalarıyla; Kılıç ise "silahlı terör örgütüne üyelik” (314/2) suçlamasıyla yargılanıyor. İddianamede hak savunucularının üye oldukları iddia edilen örgütler “FETÖ/PDY, PKK/KCK ve DHKP/C” olarak sıralanıyor.

TIKLAYIN - Büyükada İddianamesinde Hangi "Deliller" Yer Aldı?

(ÇT)