* Grafikler ve interaktif harita: Ceyda Ulukaya.
7 Haziran seçimlerinden bu yana başta Diyarbakır olmak üzere sık sık ilan edilen sokağa çıkma yasakları ve ardından gelen operasyonlarda onlarca sivil öldü, birçok ev ve işyeri bombalar ve mermiler nedeniyle kullanılamaz duruma geldi ya da ağır hasar gördü.
Günler süren yasaklar boyunca birçok ilçede su ve elektrik kesilirken, ilçe sakinleri gıda gibi temel ihtiyaçlarını karşılayamadı. Yine birçok ilçede operasyonlar süresince telefonlar çalışmadı.
Halkların Demokratik Partisi (HDP) Diyarbakır Milletvekili İdris Baluken, sokağa çıkma yasakları süresince 78 sivilin hayatını kaybettiğini açıkladı. İnsan Hakları Derneği (İHD) ve Türkiye İnsan Hakları Vakfı (TİHV) Dokümantasyon Merkezleri’nin verilerine göre de 1 Ocak - 5 Aralık 2015 tarihleri arasında çatışmalar nedeniyle 171’i asker, polis, korucu, 195’i militan, 157’si sivil olmak üzere toplam 523 kişi yaşamını yitirdi.
7 Haziran seçimlerinden bugüne dek sokağa çıkma yasaklarının kaç gün sürdüğünü, hangi ilçelerin daha çok etkilendiğini, hangi ilçe sakinlerinin en uzun süreyle “evlere kapatıldığını” derledik.
6 kent, 17 ilçe, en az 163 gün yasak
Son altı ayda altı kentin 17 ilçesinde toplam (en az) 163 gün sokağa çıkma yasağı ilan edildi.
En çok yasak olan il Diyarbakır oldu. Diyarbakır’ın ilçelerinde aralıklarla toplam (en az) 102 gün sokağa çıkma yasağı ilan edildi.
En çok yasağın hüküm sürdüğü ilçeler, Nusaybin, Silvan, Cizre ve Derik. Nusaybin’de 14 gün, Silvan’da 12 gün, Cizre ve Derik’te 9’ar gün aralıksız sokağa çıkma yasağı ilan edildi.
Toplam en fazla sokağa çıkma yasağı ilan edilen ilçe, üç kez yasak ilan edilen ve dördüncüsü halen süren, toplam 29 günle Nusaybin oldu.
En fazla sokağa çıkma yasağı ilan edilen ilçe de yedi ayrı yasakla Silvan oldu.
Silvan'da 20, Cizre'de 30 sivil |
HDP’nin açıklamasına göre, 7 Haziran seçimlerinden 23 Kasım’a kadar 143 sivil yurttaş yaşamını yitirdi, yüzlerce kişi yaralandı. “DEVLET GELDİ”: SİLVAN'DAKİ DUVAR YAZILARI ÜZERİNE Sadece Silvan’da 7 kez sokağa çıkma yasağı ilan edildi ve 20 sivil hayatını kaybetti. Cizre’de de yasaklar süresince ve öncesinde 30 sivil hayatını kaybetti. DİYARBAKIR'DAKİ GAZETECİLER ANLATTI: SOKAĞA ÇIKMA YASAĞI ALTINDA HABERCİLİK ZOR İnsan Hakları Derneği (İHD) de çatışmaların yaşandığı 24 Temmuz - 8 Ekim tarihleri arasında 113 sivilin hayatını kaybettiğini açıkladı. Avrupa Konseyi İnsan Hakları Komiseri Nils Muižnieks, sokağa çıkma yasakları ve polis operasyonlarıyla ilgili açıklama yaptı, bu yöntemle en temel insan haklarının sınırlandırıldığını söyledi. |
Hangi il ve ilçede kaç gün?
Diyarbakır’ın ilçelerinde toplam: (en az) 94 gün
Lice: Toplam 15 gün
Silvan: Toplam 27 gün
Sur: Toplam 20 gün
Bismil: Toplam 10 gün
Hani: Toplam 12 gün
Dicle: Toplam 5 gün
Bağlar: Toplam 2 gün
Kayapınar: Toplam 2 gün
Yenişehir: Toplam 2 gün
Kocaköy: Toplam 3 gün
Hazro: Toplam 4 gün
Mardin ilçelerinde: Toplam (en az) 38 gün
Nusaybin: Toplam 29 gün
Derik: Toplam 9 gün
Şırnak, Cizre: Toplam (en az) 13 gün
Hakkari, Yüksekova: Toplam 5 gün
Elazığ, Arıcak: 3 gün
Muş, Varto: 2 gün
Gün gün yasaklar
16 - 17 Ağustos: Muş, Varto’da iki gün sokağa çıkmak yasaklandı.
17 - 19 Ağustos: Diyarbakır’ın Lice ve Silvan ilçesinde üç sokağa çıkma yasağı ilan edilirken, dört ilçenin de 15 gün süreyle özel güvenlik bölgesi olması kararlaştırıldı.
24 Ağustos: Diyarbakır’ın Silvan ilçesinin Tekel, Konak ve Mescit mahallelerinde bir günlük sokağa çıkma yasağı ilan edildi.
6 Eylül: Diyarbakır’ın Sur ilçesinde polis operasyonu sürerken gerçekleşen roketli saldırıda iki polis hayatını kaybetti. Valilik ilçede bir günlük sokağa çıkma yasağı ilan etti.
Cizre'de dokuz gün yasak |
4 - 12 Eylül: Şırnak’ın Cizre ilçesindeki sokağa çıkma yasağı dokuz gün sürdü. Halkların Demokratik Partisi (HDP) Eş Genel Başkanı Selahattin Demirtaş ve vekiller ablukanın kaldırılması ve operasyonunu son bulması için ilçeye girmek istedi ancak polis yollarını kesti. HDP'Lİ VEKİLLERİN CİZRE'YE GİRİŞİNE ENGEL HDP heyeti, Cizre'de iki günde altı kişinin hayatını kaybettiğini, bazı mahallelerde elektrik ve su olmadığını, hastanede sadece bir doktor olduğunu açıkladı. Cizre’den bir ilkokul öğretmeni şunları anlattı: “Burada cephane yok, sivil insanlar öldürülüyor. Barikat kuranlar doksanlı yıllarda doğan gençler, kendilerini korumaya çalışıyorlar. Tamamen düşman bir nesil yetişiyor." Diyarbakır Baro Başkanı Tahir Elçi’nin, Cizre’de sokağa çıkma yasağının kaldırılması ile ilgili Anayasa Mahkemesi’ne (AYM) bireysel başvurusu reddedildi. 28 Kasım’da Sur ilçesinde öldürülen Elçi, AYM’nin ret kararının ardından Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi’ne (AİHM) başvurmuştu. SEZGİN TANRIKULU: CİZRE'DE HİÇBİR YETKİLİYE ULAŞAMADIK NUSAYBİN-CİZRE "KAPISI"NDA KİLOMETRELERCE KUYRUK VAR ŞIRNAK VALİSİNDEN 5 GÜNDÜR AYNI AÇIKLAMA: VATANDAŞLARIN GÜVENLİĞİ İÇİN İÇİŞLERİ BAKANI: HDP HEYETİNİN CİZRE'YE GİTMESİNE MÜSAADE ETMEYECEĞİZ AB BAKANI KONCA ANLATTI: CİZRE'YE YÜRÜYEN HDP'Lİ VEKİLLER İDİL'E DÖNÜYOR YÜKSEL GENÇ CİZRE YOLUNDAN YAZDI |
13 - 14 Eylül: Diyarbakır’ın Sur ilçesinde ilan edilen yasak iki gün sonra kaldırıldı.
SUR'DA SOKAĞA ÇIKMA YASAĞI, DEMİRTAŞ İLÇEYE GİDİYOR
8 - 9 Eylül: Diyarbakır, Bismil’de sokağa çıkma yasağı iki gün sürdü.
13 - 14 Eylül: Şırnak’ın Cizre ilçesinde iki gün sokağa çıkmak yasaklandı.
HDP İzmir Milletvekili Ertuğrul Kürkçü, İçişleri Bakanına Cizre Kaymakamı'nın "Sivilleri PKK öldürdü" sözünü ve ölümlerle ilgili yasal/idari süreci sordu.
13 Eylül: Diyarbakır, Silvan’daki yasak bir gün sürdü.
27 - 28 Eylül: Diyarbakır’ın Bismil ilçesinde dört mahallede ikinci bir duyuruya kadar sokağa çıkma yasağı ilan edildi. Yasak iki gün sonra kaldırıldı.
28-29 Eylül: Yine Diyarbakır, Bismil’de iki günlüğüne yasak ilan edildi.
28 - 29 Eylül: Diyarbakır’a bağlı Hani ilçesinin dokuz mahallesinde sürdürülen askeri operasyonlar sona erene kadar sokağa çıkma yasağı ilan edildi. Yasak iki gün sürdü.
29 Eylül: Diyarbakır, Bismil’deki yasak bir gün sürdü.
1 - 6 Ekim: Mardin Valiliği, Nusaybin ilçesinde Girmeli, Eskihisar, Tepeüstü ve Kayadibi mahallelerinde sokağa çıkma yasağı ilan etti. Yasak altı gün sürdü.
MİLLETVEKİLİ MİTHAT SANCAR: NUSAYBİNLİYİM AMA KENTİME GİDEMİYORUM.
2 - 5 Ekim: Diyarbakır, Silvan’daki yasak dört gün sürdü.
POLİSİN KAFASINA SİLAH DAYADIĞI GAZETECİ SERHAT YÜCE ANLATIYOR.
6 Ekim: Diyarbakır, Bismil’deki yasak bir gün sürdü.
BİSMİL’DE DÖRT KİŞİ ÖLDÜRÜLDÜ.
9 - 10 Ekim: Diyarbakır’ın Sur, Bağlar, Kayapınar, Yenişehir, Silvan, Bismil, Lice, Dicle ve Hani ilçelerinde iki günlüğüne sokağa çıkma yasağı ilan edildi.
10 - 13 Ekim: Diyarbakır, Sur’da dört gün sokağa çıkmak yasaklandı.
SOKAĞA ÇIKMA YASAĞININ ARDINDAN FOTOĞRAFLARLA SURUÇ
16 - 18 Ekim: Diyarbakır’da Lice, Hani ve Kocaköy ilçelerinde sokağa çıkma yasağı ilan edildi. Yasak üç gün sürdü.
18 - 21 Ekim: Diyarbakır, Silvan’daki yasak dört gün sürdü.
Silvan'da 12 gün sokağa çıkma yasağı |
3 - 14 Kasım: Yine Silvan’da sokağa çıkma yasağı ilan edildi. Yasak bu kez 12 gün sürdü. HDP, yasağın 9. gününde şu açıklamayı yaptı: “İlçede altıncı kez sokağa çıkma yasağı ilan edildi. Ölü ve yaralılar hakkında sağlıklı bilgi alınamıyor. Yüzlerce ev ve işyeri kullanılamaz hale getirildi. Birçok mahallede ekmek, elektrik ve su yok. İlçede internet ve cep telefonu erişimi sağlanamıyor. Gökyüzünde helikopterler ve insansız hava araçları tur atıyor. Özel harekat, jandarma ve asker tanklarla, zırhlı araçlarla, toplarla, keskin nişancılarla ilçede operasyon yapıyor. İlçenin tepelerine yerleştirilen tanklardan mahallelere top atışı sürüyor.” HDP’Lİ BERK SİLVAN’DA YAŞANANLARI ANLATIYOR DEMİRTAŞ: SİLVAN’DA ORDUNUN DAHİL OLDUĞU ŞEHİR SAVAŞI VAR SİLVAN’DA POLİS SALDIRISINA UĞRAYAN KÜRKÇÜ: BURADA HALKA SAVAŞ AÇILMIŞ |
4 - 5 Kasım: Diyarbakır’ın Hani ve Lice ilçelerinde iki günlüğüne sokağa çıkılamadı.
5 – 7 Kasım: Elâzığ’ın Arıcak ilçesinde üç gün boyunca sokağa çıkmak yasaklandı.
5 - 7 Kasım: Diyarbakır’ın Dicle ilçesindeki yasak üç gün sürdü.
Nusaybin'de yasak 14 gün sürdü |
13 - 26 Kasım: Mardin’in Nusaybin ilçesinde 14 gün sokağa çıkılamadı. HDP Mardin Milletvekili Gülser Yıldırım, ilçede olanları “Burada abluka var, katliam girişimi var. Elektrik de yok su da yok. Bakkala gitmeyi bırakın kapısının önüne çıkamıyor insanlar. Zaten dükkanlar da kapalı” diye anlattı. İlçe sakinlerinin yaşamsal ihtiyaçlarına karşılaması için yasağa bir gün ara verildi. Yasak süresince dokuz kişi hayatını kaybetti. SELAMET YEŞİLMEN’İN OTOPSİ RAPORU: ŞARAPNEL ÖLDÜRDÜ NUSAYBİN SOKAKLARINDA SİVİLLER VURULUYOR NUSAYBİN’DE 4 VEKİL SOKAĞA ÇIKMA YASAĞINA KARŞI AÇLIK GREVİNDE NUSAYBİN BELEDİYESİNDEN YARDIM ÇAĞRISI |
20 - 22 Kasım: Diyarbakır’ın Hani ve Lice ilçelerindeki yasak üç gün sürdü.
21 - 23 Kasım: Hakkari’nin Yüksekova ilçesinde üç günlüğüne sokağa çıkılamadı. İki kişi hayatını kaybetti, polis cenaze törenine de müdahale etti.
24 - 25 Kasım: Şırnak, Cizre’nin Yafes ve Sur mahallelerinde iki günlüğüne sokağa çıkma yasağı ilan edildi. Bu, ilçedeki beşinci sokağa çıkma yasağı oldu.
26 Kasım - 4 Aralık: Mardin, Derik’te dokuz günlüğüne sokağa çıkmak yasaklandı.
28 - 30 Kasım: Diyarbakır, Sur’da sokağa çıkmak üç günlüğüne yasaklandı.
SUR’DA SOKAĞA ÇIKMA YASAĞI PROTESTO EDİLDİ, DEMİRTAŞ ÇİFT TARAFLI ATEŞKES İSTEDİ
29 Kasım - 3 Aralık: Mardin, Nusaybin’de sokağa çıkma yasağı beş gün sürdü.
4 - 5 Aralık: Diyarbakır’ın Hazro ilçesinde yasak iki gün sürdü.
5 - 6 Aralık: Diyarbakır’ın Hazro ve Lice ilçelerinde iki günlüğüne sokağa çıkmak yasaklandı.
7 - 8 Aralık: Hakkari’nin Yüksekova ilçesinde iki günlüğüne sokağa çıkmak yasaklandı.
Diyarbakır’ın Sur ilçesinde 2 Aralık’ta ilan edilen sokağa çıkma yasağı devam ediyor.
Mardin’in Nusaybin ilçesinde 6 Aralık'ta ilan edilen yasak da 9 Ekim akşamı kaldırıldı.
NUSAYBİN’DE ÖLÜ SAYISI ÜÇE YÜKSELDİ
DİYARBAKIR SUR'DA ÇATIŞMA, 1 POLİS ÖLDÜRÜLDÜ
(AS)
* Fotoğraflar: Anadolu Ajansı.
