19 Aralık 2000’deki Hayata Dönüş Operasyonu sırasında kolundan ağır yaralanan ve kolunu kaybeden Vefa Serdar’ın Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi’ne (AİHM) yaptığı başvuru bugün sonuçlandı. AİHM Türkiye’yi Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi’nin yaşam hakkını düzenleyen 2. Maddesi uyarınca etkin soruşturma yapmamaktan suçlu buldu.
Türkiye Serdar’a 8 bin Euro manevi, 7 bin 500 Euro maddi tazminat ödeyecek.
Mahpuslara dava açıldı
Şimdi 46 yaşında olan Vefa Serdar, 19 Aralık 2000’de Çanakkale Cezaevi’ndeyken operasyona maruz kaldı. Operasyonda ağır yaralandı, önce acil servise götürüldü ancak kolu kurtarılamadı, kolunu omuz başından kaybetti. Serdar buradan Edirne F Tipi Cezaevine nakledildi.
Operasyonun ardından 154 mahpusa Türk Ceza Kanunu’nun 296/1 maddesi uyarınca “ayaklanma çıkarmaktan” dava açıldı. Aynı davada 563 jandarma da sanık oldu.
Jandarmalar üç tutukluyu, tutuklu ve hükümlüler ise “bir eri öldürmek, Fidan Kalşen’i intihara azmettirmek, ruhsatsız patlayıcı imal etmek ve silahlı isyanla” suçlandı. 2008’de biten yargılamada tutuklular hakkındaki dava zamanaşımından düştü.
Jandarmalar ise “bu suçları işlediklerine dair mahkûmiyetlerine yeter, kesin ve inandırıcı deliller elde edilemediği” için beraat etti. Yargıtay kararı bozdu, dava halen devam ediyor.
AİHM kararları
Operasyonda saldırıya uğrayan pek çok mahkum ve yaşamını yitirenlerin aileleri AİHM'de dava açtı.
Bayrampaşa’daki operasyonda vurulan ve sonrasında tedavi edilmeyen İsmail Altun, Cuma Şat adlı mahpusların açtığı davalarda AİHM, Türkiye'yi "yaşam hakkının ihlali" nedeniyle mahkum etti.
Operasyonda, "Tufan" adlı harekat planının uygulandığı ve altısı kadın 12 kişinin öldürüldüğü Bayrampaşa Cezaevi'nde bulunan ve AİHM başvurusu kabul edilen Erol Arıkan, Dinçer Otluçimen, Turhan Tarakçı ve Hacer Arıkan da tazminat almaya hak kazandı.
10 Aralık 2013’te de Çanakkale Hapishanesinde Hayata Dönüş Operasyonu’na maruz kalan 20 kadının Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi’ne yaptığı başvuruyla ilgili Türkiye mahkum oldu.
Operasyonunda yaralanan Leyla Alp, Gülay İncesu, Sakine Çakmak, Sakine Işık, Aysel Sürücü, Ayşe Cabadak, Meral Kıdır, Duriye Demir, Nazmiye Köle, Ünzile Karabük, Hülya Aydoğan, Meral Kaşoturacak, Birgül İbiş, Filiz Uyan, Fidan Yıldırım, Türkan İpek, Safiye Sel, Süreyya Bulut, Berna Ünsal, Elif Yaş AİHM’e başvurdu. AİHM bu davada da Türkiye’yi yaşam hakkını ihlal ettiği, işkence ve kötü muamele yasağına uymadığı ve etkin soruşturma yapmadığı gerekçesiyle mahkum etti. (AS)
