Başbakan Recep Tayyip Erdoğan bugün bedelli askerlik açıklamasını yaparken "Askerlik bu millet için en kutsal vazife olarak kabul edilmiştir" dedi ve vicdani reddin hükümetin gündeminde olmadığını söyledi.
Ancak Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi (AİHM) aynı gün Ankara'yı vicdani retten ilk defa mahkûm etti.
"Türkiye 9. maddeyi ihlal etti"
AİHM, Yehova şahidi Yunus Erçep'in vicdani ret hakkını reddettiği gerekçesiyle Türkiye'nin Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi'nin (AİHS) düşünce, vicdan ve inanç hürriyetini düzenleyen 9. maddesini ihlal ettiğine karar verdi.
Erçep'in 2004 yılından beri süren davasında AİHM, Erçep'e 10 bin Euro (yaklaşık 25 bin TL) manevi tazminat ve 5 bin Euro (yaklaşık 13 bin TL) mahkeme masrafı ödenmesine hükmetti.
Mahkeme ayrıca, Erçep'in askerliğini yapmadığı için askeri mahkeme tarafından yargılanmış olmasını da adil yargılanma hakkını düzenleyen 6. maddeye aykırı buldu.
AİHM, "vicdani ret haktır" dedi
Erçep'in avukatı Tülin Alsancak bianet'e, "Avrupa mahkemesi net ve açık bir karar verdi. Bu kararla Türkiye'ye, vicdani reddin bir hak olduğunu söyledi" dedi.
* AİHM gerekçesini açıklıyor: Türkiye'deki askeri hizmet sisteminin vicdani retçiler açısından sorunlu olduğunu, adil olmadığını belirtiyor.
* Yunus Erçep'e verilen cezalar, demokratik bir topluma uygun bulunmuyor.
Türkiye kendini yine, din ve vicdan özgürlüğünün vicdani ret konusunda uygulanamayacağını söyleyerek savundu. Ancak AİHM, Ermenistan'ı da mahkum ettiği 9. maddenin yeni içtihadı olduğunu söyleyerek, toplumsal ihtiyaçların artık farklı gereklilikleri olduğunun altını çizdi.
Önce Ermenistan'a, şimdi Türkiye'ye
Düşünce, vicdan ve inanç hürriyetini düzenleyen 9. madde'den ilk defa Ermenistan mahkûm edilmişti.
Temmuz 2011'de, Vahan Bayatyan'ın vicdani ve dini sebeplerle askeri hizmette bulunmayı reddetmesi üzerine uğradığı mağduriyet nedeniyle Ermenistan'ın tazminat ödemesine karar verilmişti.
Bu karar "tarihi" olarak değerlendirilmiş; hukukçular tarafından "yeni içtihat olacak" şeklinde yorumlanmıştı.
Hukukçular, Ermenistan'a verilen 9. madde kararının, Türkiye için de emsal teşkil edeceğini, bu kararla AİHM'in, vicdani redde bakış açısını belirttiğini söylemişti.
Türkiye'nin 2006'da, işkence yasağını düzenleyen 3. maddeden mahkûm olmasına neden olan vicdani retçi Osman Murat Ülke'nin avukatı Hülya Üçpınar bianet'e, Avrupa Konseyi Bakanlar Komitesi'nin de AİHM'le aynı görüşte olduğunu, süregelen tutumunun Türkiye'yi zor durumda bırakacağını söyledi.
*Türkiye hemen olmasa da, gelecekte vicdani reddin bir hak olduğunu kabul etmek durumunda olacak. 9.madde çerçevesinde 'vicdani ret, vicdan özgürlüğü kapsamındadır' dendi.
* Er ya da geç, Türkiye'nin vicdani ret konusunda anayasal düzenleme yapması gerekecek. Çünkü bunu yapmamış tek ülke.
* Avrupa Konseyi Bakanlar Komitesi, Türkiye'yi bu konuda sıkıştırıyor. "Bunun sonu Komite'den atılmaya kadar varabilir" deniyor.
Yunus Erçep kim?
* 1969 doğumlu, 1982 yılındaki vaftizinin ardından Yehova Şahidi oldu. Dünyada yedi milyon kişinin paylaştığı inanca göre, Yehova Şahitleri askerlik yapmaz, savaşa katılmaz, siyasete karışmaz ve kan nakli yaptırmazlar.
* Askerliğini yapmadığı gerekçesiyle 1998 yılından bu yana hakkında 25 dava açıldı. "Akli dengesinin yerinde olup olmadığının anlaşılması amacıyla" psikiyatrik muayene kararı alındı. Erçep'in "sağlıklı" olduğu kanıtlandı.
* Erçep, askerliğini yapmadığı gerekçesiyle çeşitli hapis cezalarına mahkûm edildi, askeri mahkemede yargılandı. (IC)
