Türkiye'de Olay Var: İşkence

9 Şubat 1986 tarihli Nokta dergisinde yer alan "İşkenceci polisin itirafları - 2" dosyası içinde, bir önceki hafta ilk bölümü yayınlanan dosyaya gelen tepkileri 25 yıl sonra bianet'te yeniden yayınlıyoruz.

Bir telefonla başlayan öy­kü, yine bir tele­fonla noktalandı.

Bundan birkaç hafta önce Nokta Yazı işleri Müdürünü arayan ses, 31 Ocak Cuma günü Barolar Birliği Genel Başkanı Teoman Evren'i arıyor ve "Teslim olmak istiyorum, aracılık edin" diyordu, sesin sahibi, son yılların en büyük olayının baş kişisi itirafçı polis Sedat Caner'di.

Caner'in teslim olmadan önce Barolar Birliği Genel Merkezi'nde yaptığı basın toplantısında söyle­dikleri, bir hafta boyunca başbakanve yetkililer tarafından öne sürülen çeşitli iddiaları bir bir çökertiyordu.

Dev-Yol'cu olduğu iddia edilmişti Dev-Yol'cu değilim. Bugüne kadar hiçbir yasadışı siyasi örgütle işim olmadı. Polislikten önce  Adalet Partisi Bakırköy İlçe Gençlik üyesiydim" diyordu, Adalet Bakanının koruması değildi denmişti: Evet, küçük bir yanlışlık söz konusuydu. "Adalet Ba­şkanı değil, Adalet Bakanlığının korumasıydım" diyordu... İşkence aleti şemaları hayal mahsülü denmişti. "Nokta'da yayınlanan işkence aletleri her emniyet ör­gütünde bulunur" diyordu.

Ve ekliyordu: "Can güvenliğim yok. Polise değil, savcıya teslim olacağım. Savcılığa, işkence yapı­lan kişiler ile yapan ve emir veren­lerin isimlerini vereceğim."

Karanlıklardan gelen polis me­muru Sedat Caner, gerilimli serü­venini, cezasını çekmek için girdi­ği cezaevinde bitirirken; ardında, tartışmalarla, suçlamalarla, yetki­liler tarafından yapılan çelişik açık­lamalarla yüklü bir hafta bırakıyor­du.

Kim ne demiş, kim ne yapmıştı bu bir hafta boyunca? Türk bası­nının bu en önemli olayı hakkında yetkililer ve basın ne tutum almıştı?

İlk ses Güneş'ten. İşkence itiraf­larına ilişkin ilk ses, Güneş Gaze­tesi Genel Yayın Yönetmeni Güneri Cıvaoğlu'ndan geldi. Cıvaoğlu, Nokta'nın yayınlandığı 26 Ocak günü, Başbakana şu soruyu sordu:

"İşkenceci polisin tüyler ürper­ten itirafları... daha doğrusu id­dialarına yanıtınız nedir?"

Özal telefonla verdiği cevapta: "Bizim zamanımızda o yazdığınız çeşit hiçbir şey olmamıştır" derken, Emniyet Genel Müdürü Bedük de ertesi günkü gazetelere aynı doğrul­tuda bir açıklama yaparak, "Poli­sin uzun süreden beri insani sorgu­lama yaptığını" söylüyor, "Böyle bir şey varsa o polisi mahkemeye vereceklerini" belirtiyordu.

27 Ocak günü İstanbul'a gelen Özal, artık farklı bir ağızla konu­şuyordu:

"İtiraflar kasıtlıdır... İsmi geçen polis memuru, 1983 yılı Kasım ayında 1402'ye göre meslekten atıl­mış... Ondan evvel de kötü mua­meleden davası görülüyormuş. Meslekten atılma sebebi olarak şu ana kadar benim aldığım bilgiler­de, bazı sol örgütlerle ilişkili oldu­ğu konusunda bilgiler alınmış ve o sebepten atılmış."

Peki ya itiraf ettikleri? Onlar doğru muydu?

Başbakanın bu soruyu yanıtlar­ken, olayın özüne ilişkin açıklama­dan kaçındığı ve tartışmayı Nokta' da yayınlanan temsili resimlerin de­taylarına çekmeye çalıştığı gözleni­yordu.

"Adamın söylediklerini bilmem. Adam kötü muameleden zaten mahkûm olmuş; meseleyi öyle de­ğil de, oradaki şemaların doğru ol­madığını söylemek lazım. Bizim bildiğimiz onların doğru olmadığı­dır.

Akbulut devreye giriyor. Nokta'nın çıkışının 3. günü haber artık bütün gazetelerde geniş yer alıyor ve olay tüm basının malı oluyordu. İşte İçişleri Bakanı Yıldırım Akbulut, bu noktada bir basın toplantı­sı düzenleme zorunluluğunu duya­cak ve Özal'in "Dev-Yol'cu" iddi­asının peşine bir de "ruh hastası" iddiası takacaktı.

Gerçi, Akbulut'un elinde Sedat Caner'in "ruh hastası" olduğunu gösteren herhangi bir belge ya da rapor yoktu ama, olsun zaten ken­disi "doktor değildi ki!.."

İçişleri Bakanı, Caner'in Dev-Yol'la ilişkisine yönelik soruları da şöyle yanıtlıyordu:

Soru: Devlet bu Caner'in Dev-Yol'culuğu konusunda yasal mua­mele yapmadı mı?

Akbulut: Yaptı.

Soru: Bir yasa dışı örgüte üye ol­mak suçtur, mahkemeye verilmedi mi?

Akbulut: Şimdi yasa dışı örgüte üye olmuş, hakkında takibat ya­pılmış, gözaltına alın­mış. Mahkemeye veri­lecek şekilde, cezalan­dırılacak şekilde bir de­lil tesbit edilememiş. Ancak idari takibat ya­pılarak görevine son verilmiş.

Soru: O halde bu adam için Dev-Yol mi­litanı ya da sempatizanı diyemeyiz, delil bulunamamış...

Akbulut: Hayır efendim. Hu­kukta böyle bir şey yok. Hukukta deliller tesbit edilirse insan cezalan­dırılır. Cezalandırılmamış olması her olayda onun bu fiili işlemediği manasına gelmez.

Cevap Mumcu'dan geliyor. Se­dat Caner, delillerle saptanamasa bile Başbakanla İçişleri Bakanının dediği gibi gerçekten eğilim olarak Dev-Yol'cu muydu? Bu sorunun yanıtını, Caner'in itiraflarına "çok sınırlı bir ilgi" gösteren Cumhuri­yet gazetesinden yazar Uğur Mum­cu veriyordu. Mumcu, Emniyet Genel Müdürlüğü Ankara İl Polis Disiplin Kurulu'nun 29.9.1983 gün ve 83/1484 sayılı kararından alıntı yaparak yazdığı yazısında, Caner'­in THKP-C Dev-Yol örgütü ile iliş­kisini şöyle açıklıyordu: "Sanık sa­vunmasında, ideolojik faaliyetleri bulunan memurları izlemekle gö­revlendirildiğini, bu çalışmaları sı­rasında "yetkili amirlerine rapor verdiğini" bu yüzden ideolojik fa­aliyeti bulunan polis memurları ta­rafından olayların içine çekilmek is­tendiğini ileri sürmüş, ilgili kurum­ca, bu savunma yerinde görüldü­ğünden sanık hakkında ceza terti­bine mahal olmadığına oy birliğiy­le karar verilmiştir..."

Mumcu, aynı yazıda bir iddiaya daha yanıt veriyordu. O da, Ca­ner'in Dev-Yol'culuk iddiasıyla gö­revden alınma konusuydu. Çünkü Adana Sıkıyönetim Mahkemesi Caner'i Şubat 1984'te işkence su­çundan mahkûm ederken Caner'in sıfatı şöyle tanımlı "Ankara Emniyet Müdürlüğü Anafartalar Emniyet Amir Polis Memuru."

Sedat Caner yeniden Yıldırım Akbulut'un basını suçlayan ve yayınların maksatlı nu ileri süren açıklamasının telerde yer aldığı gün, Sedat Caner yeniden basında boy gösteriyordu Güneş gazetesi, itirafçı polisi bulmuş ve konuşmuştu.

Muhalefetin tepkisi. Basında sorun enine boyuna tartışılırken SHP Genel Başkanı Aydın Güven Gürkan işkence konusunda düzenlediği basın toplantısında şöyle diyordu: "Özal'ın itirafçı işkenceci polis olayındaki yaklaşımı adeta teşvikkârdır. 'Evet vardır. Devlet bunun üzerine ciddiyetle gitmektedir ortadan kaldırmak için çaba  harcayacaktır' demek yerine solcudur'deyip olayı küçümşememektedir. Türkiye'de bu zihniyetler  iktidar olduğu müddetçe siz ne savaş  erirseniz verin, bu insanlık suçunu önlemek mümkün değildir Gürkan'ın "işkenceyi araştırsın" yolundaki teklifine ANAP adına Keçeciler tarafından verilen yanıt ise herkesin üstünde soğuk duş etkisi yapıyordu! İşkence Meclis'in işi değil!"

Bu arada Bülent Ecevit de Nokta'ya verdiği özel demeçte haftanın olayına katılıyor; hükümeti işkenceyi önlemek üzere çaba gösterdiği  iddiasını ciddiye almanın olanaksız olduğunu belirttikten sonra devam ediyordu: "Eğer hükümet, bu konuda samimi olsa idi, Demokratik Sol Parti Milletvekili  Sayın Nuri Korkmaz'ın yasa önerisini kabul ederdi. Bu yasa önerisinde, sorgulama sırasında sanıklara avukat bulundurma hakkının tanınması öngörülüyordu... Nitekim,Sayın İçişlerileri Bakanı da Sayın Nuri Korkmaz'ın bu yasa önerisini yerinde bulmuştur. Ama hükümet ve Ana­vatan Partisi çoğunluğu Meclis'te bu yapıcı ve iyiniyetli yasa önerisi­ni reddetmiştir. Bu durumda bun­dan sonra karşılaşabilecek işkence olaylarının tüm sorumluluğunu Anavatan Partisi üstlenmiş olmak­tadır."

Eski Başbakanlardan Süleyman Demirel ise aylık Bilim ve Sanat dergisinde yer alan söyleşisinde iş­kence olayını lanetleyerek şöyle di­yordu: "İşkence kadar iğrenç bir iş tasavvur edemiyorum. Bir kişiye iş­kence yapılmasıyla, bin kişiye iş­kence yapılması arasında bir fark yoktur. Bir kişiye yapılmış diye ge­çiştirdiğiniz yerde, bin kişiye yapılmasının yolunu açarsınız."

Sedat Caner olayı üzerine tepki gösteren ve hükümetten ciddi bir tutum isteyenlerden biri de eski İçişleri Bakanlarından Orhan Öztrak'tı. "Bu konudaki iddiaları tah­kikat yapmadan inkâr etmenin so­rumlu kimselerin yapabileceği bir şey olmadığını" söyleyen Öztrak, "Nokta gibi ciddi bir yayın organı birşey yazmışsa, doğru ya da yanlış diye açıklama yapmak önemli değildir. Önemli olan bunu araştırmak ve üzerine gitmektir." diyordu.

Ölmekten de beter, "Ölmedim ama işkence gördüm "... Cuma gü­nü Hürriyet gazetesinin manşetten verdiği bu cümle, işkence olayına yeni bir boyut katıyordu. Konuşan, Sedat Caner'in Güneş'te çıkan açıklamalarında adı geçen Şükrü Bağ adlı bir yurttaştı. Caner, Şük­rü Bağ'ın işkence sırasında öldüğü­nü ve gizlice gömüldüğünü duydu­ğunu belirtmiş, ertesi günü adını açıklamayan bir emniyet yetkilisi de, Şükrü Bağ'ın sağ olduğunu ve yakında basına gösterileceğini söy­lemişti.

Evet, Şükrü Bağ yaşıyordu ve Hürriyet'le konuşmuştu. Ama an­lattıkları, ölümden de beterdi... Po­liste 20 gün boyunca sürekli işken­ce gördüğünü söyleyen Şükrü Bağ'­ın anlattıkları, günlerdir yalanlan­maya çalışılan Sedat Caner'in iti­rafları ile aynı doğrultudaydı.

Bundan sonra olaylar yıldırım hı­zıyla gelişecek, Şükrü Bağ'ın yap­tığı açıklamanın şoku henüz atlatılamamışken, gazete büroları, ajans telekslerinden geçen haberle yeni­den karışacaktı:

"Flaş... Flaş... Flaş... Sedat Ca­ner teslim oldu."