Demokratik Toplum Partisi (DTP) Van Milletvekili Fatma Kurtulan 19 Aralık 2000'de cezaevlerinde yürütülen ve onlarca kişinin ölümüyle sonuçlanan "Hayata Dönüş" operasyonlarını planlayanlar, yönetenler ve katılanlar hakkında Meclis araştırılması başlatılmasını istedi.
Anayasa’nın 98, Meclis İç Tüzüğü’nün 104 ve 105. maddelerine dayanarak bir komisyon kurulmasını isteyen Kurtulan, araştırma sonucunda sorumlular hakkında yargılama başlatılmasını talep etti.
Operasyonun sonucu
Kurtulan araştırmanın yapılması için verdiği gerekçe metninde "F tipi cezaevlerini hayata geçirmek için yapılan operasyonlar katliam derecesine varmıştı" diyor ve operasyonun boyutlarına ait verileri şöyle sıralıyor:
- Ümraniye cezaevinde yedi, Bayrampaşa cezaevinde 12, Bursa cezaevinde iki, Uşak cezaevinde iki, Çanakkale cezaevinde dört, Çankırı cezaevinde bir, Ceyhan cezaevinde bir, Sincan cezaevinde bir tutuklu ve hükümlü yaşamını yitirdi.
- Açlık grevlerinde 120 tutuklu daha hayatını kaybetti.
- Operasyon sırasında meydana gelen olaylardan daha çok tutuklu ve hükümlüler sorumlu tutulup haklarında açılan davalar kısa sürede neticelendirilerek cezalar verildi.
- Olaylar sırasında Uzman Çavuş Nurettin Kurt da hayatını kaybetmiş ve tutuklu ve hükümlülerce vurulduğu açıklanmıştı. Ancak Kurt’a yapılan otopside ölüme yol açan yaralanmaya “yüksek kinetik enerjili bir silahın” sebep olduğu belirlenmişti. Ayrıca rapora göre, Koğuşlardan ateş edilmemiş, öldürücü dozun üzerinde gaz bombası kullanılmıştı.
- Kadın tutuklularınsa güvenlik görevlilerinin kullandığı göz yaşartıcı ve gaz bombalarının çıkardığı yangında öldükleri belirlenmişti.
- Adli tıp uzmanlarının raporunda, yanarak ölen kadınların giysi parçaları ve ciltlerinde yanıcı olan solvent maddelerinin bulunduğunun tespit edildiği vurgulanmıştı.
Demokrasi için
Kurtulan gerekçesinde bu operasyon kapsamında, Bayrampaşa Cezaevinde "tutuklulara kötü muamele yaptıkları ve görevlerini kötüye kullandıkları" iddiasıyla 1460 kamu görevlisinin yargılandığı davayla ilgili, mahkeme 19 haziran 2008’de zamanaşımı tarihinin dolduğunu belirtmesi ve kamu davasının tüm sanıklarca ayrı ayrı düşürülmesi kararına da değiniyor.
"Geçmişimizle yüzleşmeden, toplumda büyük tahribatlar yaratan antidemokratik uygulamaların gerçek sorumlularını yargı önüne çıkarmadan, demokrasiyi geliştirme vaadiyle iktidar olan hükümetler, bunu bir iddia olmaktan öteye götürmeyecek. Gerçek faillerin yargılanmadığı, açılan davaların ise birer birer düşürülerek unutturulmaya çalışılan 'Hayata Dönüş Operasyonu' nun üzerine cesaretle ve kararlılıkla gidilmesi için bir araştırma komisyonu kurulması gereklidir."(EZÖ/EÜ)
