Recep Tayyip Erdoğan 315 gündür cumhurbaşkanı, öncesinde de başbakan. Erdoğan'ın BİA Medya Gözlem Raporu 2015 Nisan-Mayıs-Haziran döneminde Başbakanlık döneminde açtığı hakaret davaları (TCK 125) sonuçlanıyor. Aynı dönemde Cumhurbaşkanı olarak açtığı hakaret davalarıda (TCK 299) yekün tutmaya başladı.
11. Cumhurbaşkanı Abdullah Gül'ün yedi yıllık görev süresinde 299'dan açması için izin verilen dava sayısının beşte birine Erdoğan yedi ayda ulaştı.
Başbakanlık dönemi
BİA Nisan-Haziran 2015 Medya Gözlem Raporu'na göre 8 gazeteci, 2 gazete ve 1 hukukçu eski Başbakan "Erdoğan'a hakaret" (TCK, madde 125/3) iddiasıyla 2 yıl 7 ayı ertelemeli olmak üzere toplam 4 yıl 6 ay 10 gün hapis, 31 bin 860 TL adli para cezası ve 35 bin TL de tazminat cezasına mahkum oldu:
125/3 maddesinden yargılanan gazetecilerden Yaşar Elma 1 yıl 11 ay 10 gün hapis, Bülent Keneş ertelemeli 21 ay hapis, Mehmet Baransu ertelemeli 10 ay hapis, Barış İnce 10 bin 620 TL, Merdan Yanardağ, Hakan Gülseven ve köşe yazarı Barış Atay ise 7 bin 80'er TL adli para cezasına mahkum edildi. Bu maddeden yargılanan Halk TV'den Müşerref Seçkin ve Zaman gazetesinden Mümtazer Türköne beraat etti, gazeteci Aytekin Gezici halen yargılanıyor.
2014'ün aynı döneminde mahkum gazeteci bulunmuyordu. Ancak 38 kişi "Başbakan'a hakaret"ten toplam 2 ay 15 gün hapis ve 277 bin 400 TL para cezasına mahkum edilmişti. 2014'ün tamamındaysa, aynı gerekçeyle 2 gazeteci toplam 11 ay 20 gün ertelemeli hapse ve 7 bin TL para cezasına; 61 kişi de, toplam 31 yıl 2 ay 15 gün hapis ve 332 bin 660 TL para cezasına mahkum edilmişti.
6 ayda 7 gazeteciye "299" davası
Medya Gözlem Raporu'na göre Nisan-Haziran döneminde beş gazeteciye "Cumhurbaşkanına hakaret" suçlamasına dair TCK'nın 299. Maddesi uyarınca yeni davalar açıldı. Bu gazeteciler, Özgür Mumcu, Bekir Coşkun, Barış Pehlivan, Gökçe Fırat Çulhaoğlu ve Cüneyt Arat.
2015'in Ocak, Şubat ve Mart aylarında da gazeteci Barış İnce ve Ender İmrek'e 299'dan dava açılmıştı. Böylece, yılbaşından bu yana bu maddeden en az 7 gazeteciye dava açılmış oldu.
Medyaya Gül cezaları
Bianet haberlerinde, 11. Cumhurbaşkanı Abdullah Gül'ün "Cumhurbaşkanı'na hakaret"ten açtığı son dava Nisan 2013'e rastlıyor. soL gazetesi dış haberler editörü Ali Örnek, itusözlük.com'da Gül hakkında yorum yapınca ertelemeli 1 yıl 2 ay hapse mahkum ediliyordu. Eylül 2012'de emekli yurttaş Ali Cemal Ağırman'a aynı suçlamayla Zonguldak'ta ertelemeli 1 yıl 3 ay hapis cezası veriliyordu. 2010'da haberinyeri.net sitesi yayın yönetmeni Cem Büyükçakır Gül'ün Ermeni bir aileden geldiğini ima eden okur yorumu nedeniyle 11 ay hapse mahkum edilmişti. Gül'ü eleştiren okur yorumundan hapis istemiyle yargılanan Gerçek Gündem haber sitesi yetkilisi Barış Yarkadaş 9 Haziran 2010'da beraat etmişti.
299: Gül'ün 7 yılı, Erdoğan'ın 7 ayı
CHP İstanbul milletvekili Melda Onur'un "Cumhurbaşkanı'na hakaret" davalarına dair bilgi edinme başvurusunu yanıtlayan Adalet Bakanlığı, eski Cumhurbaşkanı Abdullah Gül'ün yedi yıllık görev sürecinde 1359 dava izni talebi geldiği; 545'inin kabul edildiğini ancak tutuklama yaşanmadığını, buna karşılık Recep Tayyip Erdoğan'ın yedi aylık Cumhurbaşkanlık döneminde 236 dava izni talebi geldiğini, 105'ine izin verildiğini, 8 kişinin de tutuklandığını bildirdi.
Üç ayda 299'dan dava/soruşturma
Tanış’a soruşturma: Hürriyet gazetesi Washington muhabiri Tolga Tanış hakkında, “POTUS ve Beyefendi” kitabında “Cumhurbaşkanına hakaret edip iftira attığı” iddiasıyla soruşturma açıldı (20 Haziran).
Pehlivan'a Erdoğan davası: Odatv yayın yönetmeni Barış Pehlivan, "Şaşırtıcı Benzerlik" başlıklı haberde Cumhurbaşkanı Erdoğan'a hakaret edildiği iddiasıyla 20 Ekim'de hakim karşısına çıkacak (19 Haziran).
Çulhaoğlu’na dava: Türk Solu gazetesi başyazarı ve Ulusal Parti Genel Başkanı Gökçe Fırat Çulhaoğlu hakkında, Youtube'a 25 Nisan’da yüklenen bir videoda Cumhurbaşkanı Erdoğan'a hakaret ettiği iddiasıyla ve 6 yıl 8 aya kadar hapis istemiyle dava açıldı (19 Haziran).
Twitter mesajlarına soruşturma: Twitter’da Cumhurbaşkanı Erdoğan’ın adı vermeden “Hırsız”, “Uzun” ve “Başkan olamayacaksın” gibi göndermelerde bulunduğu gerekçesiyle “retiredactivist” kullanıcı adıyla bilinen bir aktivist fotoğrafçı hakkında “Cumhurbaşkanına hakaret” şüphesiyle soruşturma başlatıldı (19 Haziran).
Görme engelli haberciye dava: Cumhurbaşkanı Erdoğan, Twitter hesabından Cumhurbaşkanı Erdoğan'ı kul hakkı yemekle eleştiren Adana’daki görme engelli gazeteci Cüneyt Arat’a Adana Asliye Ceza Mahkemesi'nde dava açtı (13 Haziran).
Şahan'a beraat: İstanbul Anadolu 2. Asliye Ceza Mahkemesi, “Kaçak Sarayda Kaçık Sultan” başlıklı haber nedeniyle Cumhurbaşkanı Erdoğan’a hakaret iddiasıyla yargıladığı İleri gazetesi yazı işleri müdürü Hanife Şahan’ı ilk duruşmada beraat ettirdi (11 Haziran).
Coşkun’a Erdoğan davası: Sözcü gazetesi yazarı Bekir Coşkun, “Saray Var Vezir Eder, Saray Var Rezil Eder” başlıklı yazısında Cumhurbaşkanı Erdoğan’a hakaret ettiği iddiasıyla Küçükçekmece 2. Asliye Ceza Mahkemesi'nde yargılanıyor. Gazetecinin Ankara 2. Asliye Ceza Mahkemesi'nde talimatla ifadesi alındı. Avukatları, Fransa’nın Sarkozy’nin “Defol git, zavallı aptal” sözleri nedeniyle AİHM’de mahkum olduğu kararı emsal gösterdi. (4 Haziran).
Mumcu’ya dava: Cumhuriyet gazetesi yazarı Özgür Mumcu hakkında, 18 Mart tarihli “Zalim ve Korkak” yazısında Cumhurbaşkanı Erdoğan’a hakaret ettiği iddiasıyla (TCK, 125) ceza davası açıldı. Yazar, “O yıkılmış, aşağılanmış, yuhalatılmış annelerin ayaklarının altında ezilip yitmekten korkuyor. Bilinen eski kural. Zalimler korkak olur” diye yazdı.(4 Haziran).
İmrek’e 299’dan dava: Evrensel gazetesi yazarı Ender İmrek, TBMM Yolsuzluk Soruşturma Komisyonu’na yayın yasağı getirilmesini “Yolsuzluk, hırsızlık, rüşvet gizlenebilir mi?” diye eleştirdiği için “Cumhurbaşkanı’na hakaret”ten yargılanmaya başladı. İstanbul 2. Asliye Ceza Mahkemesi, davayı 20 Ekim’e bıraktı. İmrek’in dört yıl hapsi isteniyor (2 Haziran).
İnce’nin davası başladı: İstanbul 2. Asliye Ceza Mahkemesi, Başbakan’a hakaretten yargılandığı davada akrostişli savunma metni yoluyla “Cumhurbaşkanı’na hakaret” ettiği iddiasıyla BirGün gazetesi yayın yönetmeni Barış İnce’yi yargılamaya başladı.İnce duruşmada “TCK 299. Maddesi artık 301. Maddeye dönüştü. Biz Cumhurbaşkanlığı makamına hakaret etmiyoruz. Cumhurbaşkanına hakaret eden o makamda oturup makamla alakası olmayan işler yapan kişidir” dedi. Dava 22 Ekim’e kaldı (2 Haziran).
Erdoğan’a hakaret davası: Facebook'ta Özgecan Arslan’ın ölümü sonrasında "Neden yas ilan etmiyorsun lan!" yazdığı için tutuklanan ve 20 Şubat’ta tahliye edilen ÖDP Tokat Merkez İlçe Başkanı Önder Konuk, “Cumhurbaşkanına zincirleme hakaret”ten 7 yıla kadar hapis istemiyle yargılanmaya başladı. Dava 11 Eylül’e kaldı (2 Haziran).
İki gazeteciye soruşturma: Cumhuriyet gazetesi yayın yönetmeni Can Dündar, HDP Mersin Milletvekili adayı Dengir Mir Mehmet Fırat’ın yolsuzluğa dair sözlerini yayınladığı için, gazete yazarı Özgür Mumcu da, 18 Mart ve 7 Mayıs’taki yazılarında Cumhurbaşkanı’na hakaret edildiği iddiasıyla ifade verdi (26 Mayıs).
Taraf'a soruşturma: Taraf Gazetesine, Cumhurbaşkanı Erdoğan’ın damadı Berat Albayrak'ın “ekonominin başına geçirileceğini”, “muhalif sermayeye de el konacağını” savunan haber nedeniyle Cumhurbaşkanı’na hakaretten soruşturma başlatıldı (20 Mayıs).
Erdoğan davası: Tokat'ta TKP İl Başkanı Cem Kılınç hakkında Facebook'ta, "Hırsız, katil Erdoğan" diye yazdığı için TCK'nın 299. maddesi gereğince "Cumhurbaşkanına hakaret" suçundan dört yıla kadar hapis cezası istemiyle dava açıldı (13 Mayıs).
Yazar için yakalama kararı: CNN Türk'teki "Burada Laf Çok" programındaki ifadeleri nedeniyle hakkında Cumhurbaşkanı Erdoğan ve oğlu Bilal Erdoğan'a hakaretten dava açılan yazar Emrah Serbes hakkında zorla getirilme kararı çıkarıldı (12 Mayıs).
İki gazeteciye soruşturma: İstanbul Başsavcılığı, Cumhurbaşkanının şikâyetiyle “Cumhuriyet” yazarları Cüneyt Arcayürek ve Meriç Velidedeoğlu hakkında soruşturma başlattı. Arcayürek “Üçlü cephe” yazısı, Velidedeoğlu ise “Allah’ın Gölgesinden ‘Allah’ın Elçisi’ne mi?” yazısından hakaretten suçlanıyor (17 Nisan).
“Başbakan’a hakaret” cezaları
Baransu’ya ceza: İstanbul Anadolu 2. Asliye Ceza Mahkemesi, Twitter mesajları yoluyla eski Başbakan Erdoğan’a hakaret ettiği gerekçesiyle gazeteci Mehmet Baransu’yu ertelemeli 10 ay hapse mahkum etti (30 Haziran).
Yanardağ ve Gülseven mahkum: İstanbul 2. Asliye Ceza Mahkemesi, “Sağlam irade müthiş pişkinlik” ve “Ucu Erdoğan'a dokunuyor” haberlerle ilgili “Erdoğan’a hakaret”den yargıladığı Yurt gazetesi yayın yönetmeni Merdan Yanardağ ve köşe yazarı Hakan Gülseven’i 7 bin 80 TL adli para cezasına mahkum etti (26 Haziran).
Heykeltıraşa dava: Verdiği bir röportajda "Davada kazandığınız parayla yeni heykeller yapacak mısınız?" sorusuna, "Haram parayı heykele yatırmam" şeklinde cevap vererek Cumhurbaşkanı Erdoğan'a hakaret ettiği gerekçesiyle heykeltıraş Mehmet Aksoy hakkında 4 yıl 8 aya kadar hapis istemiyle dava açıldı (22 Haziran).
Seçkin’e beraat: Ankara 30. Asliye Ceza Mahkemesi, Haziran 2013 Gezi eylemleri sırasında bir TOMA aracının üzerine yazılar Erdoğan’ı hedef alan sözleri ekrana taşıdığı gerekçesiyle yargıladığı Halk TV sorumlu müdürü Müşerref Seçkin’i beraat ettirdi (16 Haziran).
Erem’e soruşturma: Gazeteci Onur Erem hakkında, “Hırsız katil” ve “Hırsız katil AKP” aramalarında Google arama motorunun getirdiği sonuçları değerlendiren 7 Mayıs tarihli yazısından “Erdoğan’a hakaret” şüphesiyle soruşturma açıldı (5 Haziran).
Keneş’e 21 ay hapis: Ankara 14. Asliye Ceza Mahkemesi, isim verilmeden “rezil” nitelendirmesinin yer aldığı Twitter mesajlarıyla Cumhurbaşkanı Erdoğan’a hakaret ettiği iddiasıyla Today’s Zaman gazetesi yayın yönetmeni Bülent Keneş’i TCK’nın 125/3-a maddesinden ertelemeli 21 ay hapis cezasına mahkum etti (2 Haziran).
Barış Atay mahkum: İstanbul 2. Asliye Ceza Mahkemesi, BirGün gazetesine "Ey hükümetin başı" yazısında Ötekileştirmediğin tek bir kesim kalmadı. Büyük uğraşlar sonucunda bir nefret toplumu yarattın. Hiç kimse mutlu uyanmıyor artık bu ülkede. Rant sağlamadığın alan kalmamışken sürekli birilerini suçlamaya devam ettin” diye yazan oyuncu Barış Atay’ı Tayyip Erdoğan'a hakaretten 7 bin 80 lira adli para cezasına mahkum etti. Bilal Erdoğan ve Yasin El Kadı’ya hakaret suçlamasından beraat eden Atay, "Aile mahkemelerine dönüştü artık hakaret davaları. Bunun kabul edilebilir bir yanı yok” dedi (2 Haziran).
Gezici yargılandı: Ankara 29. Asliye Ceza Mahkemesi, Twitter üzerinden Cumhurbaşkanı Erdoğan, Başbakan Davutoğlu, Başbakan Yardımcısı Bülent Arınç ve eski Adalet Bakanı Bekir Bozdağ’a hakaret ettiği iddiasıyla gazeteci Aytekin Gezici’yi 16 yıl hapis istemiyle yargılamayı sürdürdü. Dosyanın yetkisizlikle Adana’ya gönderilmesi talebi reddedildi. Dava 17 Eylül’de (28 Mayıs).
Hürriyet mahkum: Ankara 5. Asliye Hukuk Mahkemesi, 25 Ağustos 2014 tarihli köşe yazısında Cumhurbaşkanı Erdoğan’ın kişilik haklarını çiğnediği gerekçesiyle Hürriyet gazetesi köşe yazarı Mehmet Yılmaz ve gazete sahibi Vuslat Doğan Sabancı’yı 20 bin TL tazminat ödemeye mahkum etti (21 Mayıs).
Beraat: İstanbul Asliye Ceza Mahkemesi, kaleme aldığı yazıyla eski Başbakan Erdoğan’a hakaret ettiği gerekçesiyle yargılanan Z.U. adlı kişiyi beraat ettirdi (14 Mayıs).
24 kişiye beraat: Didim 3. Asliye Ceza Mahkemesi, Soma’da 301 madencinin ölümünün protesto ederken “Katil Erdoğan!” ve “Soma’nın katili Recep Tayyip Erdoğan!” sloganları attıkları gerekçesiyle yargılanan 24 kişiyi akladı (11 Mayıs).
BirGün’e dört soruşturma: BirGün gazetesi muhabiri Burcu Cansu’nun 15 Nisan’da çıkan “Manşetlere tahammül edemediler” ve editör Uğur Koç'un 16 Nisan’da çıkan “Babaya da ‘Hırsız katil Erdoğan” haberlerine soruşturma açıldı. Yazar Bilge Seçkin Çetinkaya hakkında “Tuhaf zamanlar” yazısı da soruşturma konusu oldu. Köşe yazarı Kemal Uluser hakkında da, zorla getirme kararı verildi (7 Mayıs).
Türköne mahkemeye çıktı: Bakırköy 2. Asliye Ceza Mahkemesi, 16 Mart 2014 tarihli “Mecbur olmasa bu kadar kötü olur mu?” yazısından eski Başbakan Erdoğan’a hakaret etmekle suçlanan Zaman gazetesi yazarı Mümtazer Türköne’yi TCK 125/3 maddeden yargılamaya başladı (28 Nisan).
Dündar’ın “Erdoğan” davası: İstanbul 2. Asliye Ceza Mahkemesi, “Fezlekeleri Okumak Hakkımız” ve “Arkadaşın Babası” başlıklı köşe yazısı ve yazı dizisinde eski Başbakan Erdoğan’a hakaret ettiği iddiasıyla Cumhuriyet gazetesi yayın yönetmeni Can Dündar’ı 11 yıl 4 ay hapis istemiyle yargılamaya devam etti. Dosyaya 25 Aralık polis fezlekesi de dahil edildi. İki ceza davası 17 Eylül’de sürecek (28 Nisan).
Üç kişiye afiş beraati: İzmir’de Halkın Türkiye Komünist Partisi üyesi Erkan Altuner, Aytaç Örtücü ve Zeki Çetin hakkında Ağustos 2014’te “Diren Türkiye” afişleri astıkları ve Erdoğan’ı Hitler bıyığıyla yansıttıkları iddiasıyla açılan dava beraatla bitti (20 Nisan).
Serkan Ö’ye ceza: İzmir 27. Asliye Ceza Mahkemesi, 2014’teki Berkin Elvan eyleminde Cumhurbaşkanı Erdoğan’a hakaretten yargıladığı Sercan Ö.’yü ertelemeli 7 bin 80 TL adli para cezasına çarptırdı; Yağmur G.’yi beraat ettirdi. İzmir 4. Çocuk Mahkemesi’ndeyse yaşları küçük 11 kişi aynı gerekçeyle yargılanıyor (17 Nisan).
İnce’ye ağır para cezası: İstanbul 2. Asliye Ceza Mahkemesi, 3 Mart 2014’te çıkan “Ceplerine duble yol yapmışlar” manşet haberinde dönemin Başbakanı Erdoğan ile oğlu Bilal Erdoğan'a hakaret ettiği gerekçesiyle BirGün gazetesi yazı işleri müdürü Barış İnce’yi, 10 bin 620 TL para cezasına mahkum etti (16 Nisan).
Erdoğan’a tazminat: İstanbul 14. Asliye Hukuk Mahkemesi, “Erdoğan’dan ‘dört dörtlük ibneyim, ibneliği sizden öğrenecek değiliz’ açıklaması bekliyorum. Öptüm. #Anayasada LGBT” Twitter mesajından adli para cezasına mahkum edilen LGBTİ aktivisti ve avukat Levent Pişkin’i bir de 10 bin TL manevi tazminata mahkum etti (16 Nisan).
Savcı Öz’ün davaları birleşti: Eski Başbakan Erdoğan'a Twitter yoluyla hakaret ettiği iddiasıyla Bolu Cumhuriyet Savcısı Zekeriya Öz hakkında İstanbul’da açılan iki dava birleştirildi. Davalar 28 Mayıs’a kaldı (7 Nisan).
Sözcü mahkum: Ankara 23. Asliye Hukuk Mahkemesi, “İşte Urla Villaları” haberinde Cumhurbaşkanı Erdoğan hakkında asılsız haber yayınladığı gerekçesiyle Sözcü gazetesini 5 bin TL tazminat ödemeye mahkum etti (7 Nisan).
Facebook’ta paylaşmaya hapis: Gaziantep 19. Asliye Ceza Mahkemesi, eski Başbakan Erdoğan’a ait olduğu öne sürülen diploma ile altındaki metni Facebook’ta paylaşan gazeteci Yaşar Elma’yı hakaretten 1 yıl 11 ay 10 gün hapse mahkum etti, hükmü erteledi (3 Nisan). (EÖ/BA)
* Fotoğraf: Kayhan Özer - Ankara/AA
