"İfade Özgürlüğü" Yasal Kuşatma Altında

Türkiye, Yargı kararı olmadan genel denetim ve bilgi toplama yetkisi verilen MİT Yasası ve "dört saat içinde internet sitesi kapama” ve İnternet trafik bilgilerini toplama yetkisi alan TİB Kanunuyla özel yaşam ve basın özgürlüğü açısından güvencesiz bırakıldı.

Yasadışı telefon dinlemeleri, Gezi’de polis şiddetine cezasızlık, Erdoğan'ın Cumhurbaşkanı seçildikten sonra süren medyaya karşı sözlü saldırıları, davaları ve medya sahipliğine müdahaleleri hiç olmadığı kadar hukuk devletine olan ihtiyacı ortaya koyuyor.

BİA Temmuz-Eylül 2014 Medya Gözlem Raporu'na göre 19 gazeteci Ekim 2014’e hapiste girdi. 21 haberci, bir yerel gazete matbaası, iki internet sitesi fiili saldırıya uğradı; iki siteye polis baskın düzenledi. Son üç ayda 35 gazeteci işten çıkarıldı veya buna zorlandı; Enver Aysever’in CNN Türk’teki programına son verildi.

Twitter ve TouTube sansürüne son veren kararlarından sonra Anayasa Mahkemesi’nin rolü arttı: Bekir Coşkun ve Hacı Boğatekin, mahkumiyet kararlarını, akademisyenler Kerem Altıparmak ve Yaman Akdeniz ile CHP, TİB Kanunu’nu AYM’ye taşıdılar.

Adalet Bakanlığı, TCK’nın 301. maddesinden soruşturma izni için 2013’te giden 271 başvurudan 46’sına olumlu yanıt verirken, 2014’ün sekiz ayında 373 başvuru gitti; 79 olumlu yanıt verildi.

Medya Gözlem’den başlıklar

BİA Medya Gözlem raporu Temmuz-Ağustos-Eylül dönemini  “öldürülen gazeteciler”, “hapisteki gazeteciler”, “gözaltılar”, “saldırı, tehdit ve engellemeler”, “soruşturmalar, açılan-süren davalar, kararlar”, “hakaret, kişilik hakları ve tazminat davaları”, “yasaklamalar, kapatmalar, toplatmalar”, “Habercilik”, “AİHM” ve “RTÜK” başlıklarıyla sunuyor.

19 mahpustan 12’si Kürt medyasından

19 gazeteci ve 16 dağıtımcı Ekim 2014’e cezaevinde girdi. Gazetecilerin 12’si ve dağıtımcıların tamamı Kürt medyasını temsil ediyor ve TMK ile TCK kapsamında “örgüt” bağlantılı olarak hapiste bulunuyor. Geçen yıl aynı dönemde, 66 gazeteci ve 27 dağıtımcı hapisteydi. 

19 gazeteciden 12’si 'Kürdistan Topluluklar Birliği-Türkiye' (KCK), 'PKK' ve 'DYG'; 2’si 'Marksist Leninist Komünist Partisi' (MLKP); 1’i 'Devrimci Halk Kurtuluş Partisi-Cephesi' (DHKP-C); 1’i 'Direniş Hareketi', 1’i ‘Türkiye Komünist Emek Partisi/Leninist’ (TKEP/L) davalarından hapiste. Biri de üç örgüte birden üye olmaktan (Ergenekon Örgütü Mersin Teşkilatı, Türk İntikam Birliği Teşkilatı ve İç Örgüt) yargılandı. Bir gazeteci de “casusluk” iddiasıyla hapiste. 19 gazeteciden 15’i hükümlü, 4’ünün davası sürüyor.  

TMK tehdidi 157 yıl, TCK'nınki 44 yıl

Temmuz-Eylül döneminde beş gazeteci TMK uyarınca 157 yıl 6 ay hapis istemiyle yargılandı. Bu dönemde, beş gazetecinin de TCK uyarınca 44 yıl hapsi istendi.

Özgür Gündem gazetesi sorumlu yazı işleri müdürü Reyhan Çapan ve haftalık Demokratik Ulus gazetesi sorumlu yazı işleri müdürü Arafat Dayan hakkında, TMK’nın 6/2 veya 7/2 maddelerine muhalefetten yeni açılan 18 dava kapsamında mahkemeye çıkacaklar. Gazeteci-yazar Temel Demirer’in THKP/C lideri Mahir Çayan’ı andığı için “terör örgütü propagandası yapmak”tan hapsi istendi. Son üç ayda çeşitli savcılıklar, HDP milletvekilleri ve bağımsız vekiller hakkında toplam 12 fezleke düzenledi.

21 haberciye saldırı, 8’ine gözaltı

Üç ayda 21 gazeteci, bir yerel gazete matbaası saldırıya uğradı, iki haber sitesi hacklendi, iki haber sitesine polis baskını yapıldı. 4 gazeteci sözlü saldırıya uğradı; Aydın Engin ve Murat Belge dahil üç gazeteci ve iki gazete de tehdit edildi. Sekiz gazeteci de haber peşinde koşarken gözaltına alındı.

Gezi direnişinin etkisini sürdürdüğü geçen yılın aynı döneminde, 48 gazeteci saldırıya uğramış, 11’i de gözaltına alınmıştı.

Erdoğan cezaları: 11 ay 20 gün hapis, 28 bin TL

Son üç ayda iki köşe yazarı çeşitli yetkililerin kişilik haklarını ihlal etmekten toplam 8 bin 740 TL ödemeye mahkum oldu. Geçen yılın aynı döneminde iki gazeteciye toplam 11 ay 20 gün hapis ve 2 bin 100 TL de para cezası verilmişti.   

Temmuz-Eylül döneminde 1’i gazeteci beş kişi, Cumhurbaşkanı seçilen eski Başbakan Erdoğan’a hakaretten toplam 11 ay 20 gün hapis, 14 bin 100 TL’si ertelenmeli olmak üzere toplam 28 bin 260 TL adli para cezasına mahkum edildi. Geçen yılın aynı döneminde iki gazeteci 11 ay 20 gün hapse ve 5 bin TL de para cezasına mahkum edilmişti.

Akreditasyon ve yayın yasakları

Cumhurbaşkanı ve hükümetin akreditasyon uygulamaları, ister sol, ister Kürt, ister laik, isterse muhafazakar, eleştirel tüm medya grupları ve kamuoyunun bir bölümünü toplumsal tartışmalardan dışlıyor.

Yayın yasakları, MİT’e ait TIR’ları durdurmasıyla ilgili 13 jandarmanın yargılandığı davada ve Musul Konsolosluğu’ndaki 49 rehineyle birlikte, Türkiye’nin gerçeği olmayı sürdürdü. Cumhuriyet, Taraf ve Birgün tekzip baskısı gördü.

Kapatmalar, toplatmalar!

Bu dönemde 5 site ve site haberine, 1 film, bir konsere yasak geldi. 2 genel yayın yasağı kararı sürdürüldü. Cezaevlerinde 2 haberleşme yasağı oldu.

Örneğin, TİB, issuu.com sitesini erişime kapattı, yargı Sendika.org’un “AKP Van’ı parsellemiş” haberini yasakladı. Facebook, İMC TV’nin ve Tutuklu Gazetecilerle Dayanışma Platformu’nun sayfasını kapattı. Musa Anter’in torununun adında “w” olduğu için ceza kesildi. Vimeo, Meral Candan’ın Erdoğan’ın kadınlara yönelik muamelesini eleştiren videosunu kaldırdı.

Akreditasyon ayrımcılığı, AKP’nin 1. Olağanüstü Kongresi’nde ve Erdoğan’ın Cumhurbaşkanlığı’nı açıkladığı toplantıda bir kez daha yaşandı. Yeryüzü Aşkın Yüzü Oluncaya Dek filmi Altın Portakal Festivali’nden çıkarıldı, Erkan Oğur konseyi iptal edildi, cezaevlerinde İMC TV, Hayat TV, Halk TV yasağına dair şikayetler geldi.

AİHM’den 87 bin TL ceza

Üç ayda Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi (AİHM), Türkiye’yi Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi’nin ifade özgürlüğü hakkını düzenleyen 10. maddesini ihlal ve bu dosyalarda adil yargılama yapmadığı tespitiyle iki gazeteciye toplam 30 bin avro (yaklaşık 87 bin TL) maddi ve manevi tazminat ödemeye mahkum etti.

Geçen yılın aynı döneminde bir vicdani ret, bir inanç özgürlüğü ve ifade özgürlüğü dosyalarından AİHM cezalarının toplamı 17 bin 911 avro (42 bin 037 TL) idi,

RTÜK: TV’lere 22 para cezası

Radyo Televizyon Üst Kurulu (RTÜK), Temmuz-Eylül 2014 döneminde haber ve program yayınlarından dolayı TV kuruluşlarına 17 uyarı, 22 para cezası; radyo kuruluşlarına da 2 uyarı, 1 de para cezası verdi. Radyo ve TV'lere toplam para cezası 1 milyon 909 bin 743 TL oldu.

Seçim yayınlarına cezalar

Yüksek Seçim Kurulu, Cumhurbaşkanlığı seçim döneminde seçimleri etkileyecek yayın yaptıkları gerekçesiyle 5 TV'ye (A Haber, Halk TV, TRT Türk) toplam 23 program durdurma cezası verdi. Ayrıca, 360, AHaber, ATV, Habertürk, Kanal 24, Kanal7, NTV, TGRT Haber, TRT1, TRT Haber, TRT-1, TRT Haber ve TRT Avaz şikayet edildi (EÖ).