BİA İfade Özgürlüğü Masası, Temmuz-Ağustos-Eylül'ü kapsayan üç aylık "Medya Gözlem Raporu"nu yayınladı. Masa, 2000'den bu yana düzenli olarak medyaya, habercilere ve düşünceyi ifadeye yönelik hak ihlallerini izleyerek üçer aylık raporlarla kamuoyunu bilgilendiriyor. Medya Gözlem Raporları önde gelen uluslararası ifade özgürlüğü kuruluşları IFEX, RSF, CPJ, Article XIX'un yanısıra Avrupa Komisyonu ve AGİT için de bir başvuru kaynağı oluşturuyor.
İletişim özgürlüğünü kısıtlayan düzenlemelere, Terörle Mücadele Yasası (TMY), Türk Ceza Kanunu (TCK), Atatürk'ü Koruma Kanunu'nun arından 5651 Sayılı İnternet Suçları Kanunu da eklendi.
Küresel video paylaşım sitesi youtube.com barındırdığı "Atatürk aleyhindeki videolar"ı dünya veri tabanından çıkarmadığı gerekçesiyle, Türkiye'de altı aydır yasaklı. dailymotion sitesi de bir ay kapalı kaldı. geocities.com sitesi de sekiz aydır erişilmez durumda. gundemonline.com sitesi yargı kararıyla yasaklandı.
İnternet sansürü yaygın, yargı Oktar'ın izinde
"Yaratılışçılık" savunucusu Adnan Oktar'ın "kişiliğe hakaret" başvurusuyla mahkemeler Eğitim-Sen'in egitim-sen.org.tr sitesi, Turan Dursun'un turandursun.com sitesi ve anarsist.org sitelerine erişim yasağı getirildi. İnternet kullanıcıları, tek bir içeriği gerekçe göstererek bir sitenin tümüne erişmeye yasak getirilmesine karşı seslerini yükseltiyorlar.
BİA Medya Gözlem Masası'nın Temmuz-Ağustos-Eylül 2008 Medya Gözlem Raporu, 77'si gazeteci 116 kişinin görüşlerini ifade ettikleri, devlet odaklı hak ihlallerini haberleştirdikleri ya da kınadıkları için 73 ayrı davada yargılandığını saptıyor.
32 sayfalık raporun kaydettiğine göre, Yeni Şafak gazetesi silahlı saldırıya uğradı, Taraf muhabiri Turan Aktaş polislerce darp edildi, antenna.org ve ortakpayda.org siteleri hacklendi.
Birgün okuru Tutku Türkol gözaltına alınarak taciz edildi; gazeteciler Mustafa Balbay ve Ufuk Büyükçelebi "Ergenekon" Soruşturması kapsamında gözaltına alındı.
Yazar Murat Coşkun, Peri Yayınları'nca yayınlanan "Acının Dili Kadın" kitabında "kin ve düşmanlığa tahrik" suçunu işlediği gerekçesiyle gıyabında 1 yıl 15 güne mahkûm edildi ve hala hapiste. Yerel savcıyla ilgili eleştirel yayınlarından dolayı tutuklanarak 109 gün hapiste kalan Gergerli gazeteci Hacı Boğatekin, Musa Anter'in adının Tunceli'de bir caddeye verilmesini önerdiği için tutuklanan Kürt siyasetçi Mahmut Alınak ve Kevser Mızrak'ın anmasına katıldığı için tutuklanan sendikacı Meryem Özsöğüt tahliye edildiler.
Habercilere saldırılar cezasız, Dink Cinayeti 2. yılında
220 kişinin durumunu ele alan rapor ihlalleri "Saldırı ve tehdit", "Gözaltı ve tutuklamalar", "Dava ve girişimler", "Düzenleme ve hak aramalar", "Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi", "Sansüre tepkiler" ve "RTÜK uygulamaları" başlıklarıyla sunuyor.
Hrant Dink Cinayeti davasının gidişi, geçmişte de aydın ve gazetecilere karşı işlenen politik cinayetlerin siyasi irade olmadan sınırlı yargı gücüyle sonuçlandırılamayacağını gösteriyor.
1 Mayıs gösterilerinde Cumhuriyet'ten Ali Deniz Uslu'nun kolunu kıran, Esra Açıkgöz'ü coplayan polisler yargı önüne çıkarılmadı. Beytüşşebap'ta polisleri darptan şikayet eden DHA muhabiri Emin Bal "hakaret"ten mahkum oldu.
"Güvenlik" gerekçesiyle sansürün her türlüsü
Çatışma bölgelerindeki operasyonların sorgulanmasına alışık olmayan Genelkurmay, PKK örgütünün Dağlıca ve Aktütün baskınlarının sorgulanmasını yalnızca bir stratejik sorun olarak algılıyor.
Askeri Savcılık, "Dağlıca Baskını Biliniyordu" manşetini atan Taraf gazetesinden elindeki belgeleri istedi. Mahkeme, "PKK açıklamalarına yer verdiği" için gundemonline.com sitesini yasakladı; Alternatif gazetesinin yayını bir ay süreyle durdurdu.
Hayat Televizyonu, Roj TV'ye "Newroz kutlama görüntülerini sağladığı" iddiasıyla Türksat uydusundan çıkarıldı; kanal yetkililerinin girişimleriyle "hata" üç hafta sonra düzeltildi.
Emniyet, MİT ve Jandarmanın izleme yetkisini haberleştiren gazeteciler Gökçer Tahincioğlu ve Kemal Göktaş, "gizli belge yayımlamak" ve "hakimi hedef yapmak"tan yargılanıyor.
Medya ve mizah Başbakanın hedefinde...
Doğan Grubu başkanı Aydın Doğan'ı hedef alan Başbakan Erdoğan, hızını alamayıp basın özgürlüğünü savunan açıklamalarından Uluslararası Basın Enstitüsü'nü (IPI) ve Dünya Basın Konseyleri Birliği'ne (WAPC) de saldırdı.
Başbakanın şikâyetiyle, Milas Önder gazetesinden Melih Kaşkar bir fıkraya yer verdiği için hapisle, Leman dergisi de "Batının ilmini bilimini değil ahlaksızlığını aldık" kapağından, tazminatla yargılanıyor.
301. Maddeden 36 kişi yargılanıyor
301. maddeden açılan davalar "yargılama izni" için Adalet Bakanlığı'na gönderilirken, maddenin yürürlükte kalması yeni davalara kapı aralıyor: BBP yetkilileri, yazısında "Ermeni soykırımı"nı tanıdığı gerekçesiyle gazeteci Ahmet Altan ve Taraf gazetesi sorumlu müdürü Adnan Demir'i şikâyet etti. Emekli iş müfettişi Niyazi Uslay'ın asker eleştirisi mahkûm edildi.
Son üç ayda 301. maddeden 15'i gazeteci 36 kişi 18 davadan yargılandı. Adalet Bakanlığı, Hrant Dink'in "soykırımı tanıdığı için" katledildiğini söyleyen yazar Temel Demirer'in dosyasına yargılama izni verdi. Geçen yılın aynı döneminde 301'den 22 kişi, 15 dava çerçevesinde sanıktı.
Demeç, haber ve raporlarıyla "yargıyı etkilemek"le suçlanan 13 kişiye 5 dava açıldı; ikisi beraat etti. Mizgin Özbek'in öldüğü operasyonu eleştiren Batman'daki 6 gazetecinin hapsi isteniyor.
Vicdani ret ve savaş karşıtlığıyla ilgili düşüncelerini açıklamaktan Bülent Ersoy, Perihan Mağden, Gökhan Gençay, İbrahim Çeşmecioğlu, Birgül Özbarış ve Yasin Yetişgen yargılanıyor.
"Kin" davalarına 8 sanık
Sekiz kişi "kin ve düşmanlığa tahrik"ten açılan 5 davada yargılandı; davaların tamamı sürüyor. DİHA muhabirleri Oktay Candemir ve Ercan Öksüz, "Zilan Katliamı'nın Tanığı Konuştu" röportajından yargılanıyorlar. Geçen yıl aynı "suç"tan 12 kişi sanıktı.
"Hakaret" için 75 yıl hapis ve 1 milyon YTL tazminat tehdidi
Üç ayda 28'i gazeteci toplam 36 kişi, hakaret iddiasıyla açılan 23 davadan 75 yıl hapis ve 1 milyon 181 bin YTL tazminat istemiyle yargılandı. Siirt Mücadele gazetesi sahibi Cumhur Kılıççıoğlu iki öğretim üyesine 2 bin 500 YTL tazminat ve ertelemeli bin 519 YTL adli para cezası ödemeye mahkûm edildi.
Dink Cinayeti öncesinde Trabzon'da görevli istihbarat görevlisi Muhittin Zenit, bianet.org sitesine 25 bin YTL, NTV'ye de 90 bin YTL'lik tazminat davası açtı. Emniyetçi Feyzullah Aslan, yazar Fikret Otyam ve gazeteci İdris Özyol'dan 20 bin YTL istiyor.
Deniz Gezmiş'i anmak da "suç"
Deniz Gezmiş, Mahir Çayan ve İbrahim Kaypakkaya'yı anmak 35 yıl sonra hala suç: Atılım gazetesi sorumlu müdürü Sibel Bulut "suç ve suçluyu övmek"ten yargılanacak. TCK'nın 215. maddesi uyarınca 2'si gazeteci 10 kişi 7 davadan yargılandı; 6'sı beraat etti.
Kürt Sorunu haberciliğe yasaklandı
Mahkeme, Kandil Dağı'nda yaptığı röportajından "Hürriyet" muhabiri Sebati Karakurt ve sorumlu müdürler Hasan Kılıç'la Necdet Tatlıcan'ı "PKK açıklamasına yer vermek" ve "propagandasını yapmak"tan 100 bin YTL para cezasına mahkûm etti.
Gazeteci Cengiz Kapmaz, Orhan Doğan ile yaptığı röportajı nedeniyle "örgüt propagandası yaptığı" iddiasıyla 10 ay hapse ve 375 para cezasına mahkûm edildi.
Kürt siyasetçi Orhan Miroğlu, bağımsız milletvekili adayken kitlelere Kürtçe konuştuğu için cezalandırıldı ve beş yıl süreyle "otosansüre" mahkûm edildi.
Bir tek iyi haber...
Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi (AİHM), üç kişinin açtığı davada Türkiye'yi 6 bin 500 avro (yaklaşık 12 bin 200 YTL) tazminata mahkûm etti. Geçen yıl aynı dönemde 32 kişinin başvurusunda 14 bin 500 avroya (25 bin YTL) hükmedilmişti. (EÖ/EK)
_________________________________________
Raporun bütününe üç bölüm halinde ulaşabilirsiniz:
