Türkiye'de son üç ayda ifade özgürlüğü alanında ihlal ve baskılar arttı. Karikatürden, edebiyata, gazetecilikten, hitabete bütün ifade alanları ihlal ve baskılardan paylarına düşeni aldı. Türkiye'nin ifade özgürlüğü karnesindeki tek teselli notu AİHM başvurularının azalması sonucunda tazminat ödemelerinde yaşanan düşüşler.
BİA Medya Gözlem Masası'nın Nisan-Mayıs-Haziran 2008 Medya Gözlem Raporu, devletin işleyiş ve uygulamaları konusunda görüş ifade eden ve devlet odaklı hak ihlallerini kınayan 194 kişinin üç aylık dönem içinde yargıç karşısına çıkarıldığını saptıyor.
88 ayrı davada yargılananların 79'u gazeteci. Geçen yıl aynı dönemde 132 kişi yargılanıyordu. Bir yıllık karşılaştırma 2008'in aynı döneminde dava edilenlerin sayısında yüzde 60 artış olduğunu ortaya koyuyor.
Üç ayda 46 kişi 301'den sanıktı; Zarakolu mahkum
264 kişinin durumunu ele alan 33 sayfalık rapor ihlalleri "saldırı ve tehdit", "gözaltı ve tutuklamalar", "dava ve girişimler", "düzenleme ve hak aramalar", "Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi", "Sansüre tepkiler" ve "RTÜK uygulamaları" başlıkları altında sunuyor.
Terörle Mücadele Yasası (TMY), Türk Ceza Kanunu (TCK), Atatürk'ü Koruma Kanunu yoluyla ifade "suç" olmaya devam ediyor. 301'e getirilen "Adalet Bakanlığı izni" durumu değiştirmiyor. Belge Yayınları'ndan Ragıp Zarakolu ise "159'dan dava açılırken izin alındığı" gerekçesiyle değişiklik de uygulanmayarak bin 400 YTL cezaya mahkum edildi. Halen 9 dava da Adalet Bakanlığı izni bekliyor. Kocaeli'nde Y. Y., otobüsteki sohbetten 301'lik oldu.
19'u gazeteci 46 kişi 301'den 20 dava kapsamında yargılanıyor. Geçen yıl aynı dönemde 12 dava görülüyordu. "Kin ve düşmanlığa tahrik" başlıklı TCK 216'dan 9 davada 11 kişi yargılandı: Geçen yıl 5 dava vardı.
"Terör" suçlamasında yüzde 100'lük artış
14 kişi TMY 7/2 (terör örgütü propagandası yapmak) ve TMY 6/2'den (örgüt açıklamaları yayımlamak) açılan 8 davada hakim karşısına çıktı. Geçen yıl dava sayısı dörttü.
Adıyaman'daki Gerger Fırat gazetesi sahibi Hacı Boğatekin "PKK propagandası " iddiasıyla 18 aya mahkum oldu, halen hapiste. Geçen yıl aynı dönemde TMY'den 4 dava görülüyordu.
52'si Demokratik Toplum Partili 53 belediye başkanı Roj TV kapatılmasın diye Danimarka Başbakanına mektup yollayınca "suç ve suçluyu övmek"ten 1875'şer YTL ödeyecek.
Hak ihlallerini eleştirene dava
Hak ihlallerini kınamak ve haberleştirmekten yargılanan 9'u gazeteci 11 kişiden Agos'tan Aris Nalcı ve Serkis Seropyan ile Evrensel'den M. Sami Belek ve M. Uğraş Vatandaş beraat etti. Geçen yıl dava sayısı 4 idi.
"Hakaret"e hapis ve tazminat
"Basın yoluyla hakaret" iddiasıyla 22 kişi hapis, 13 kişi manevi tazminat istemiyle yargılandı. Emekli hakim Zekeriya Dilsizoğlu'nun "Her 10 bin cinayet davasının dokuz bininde kadın parmağı var" sözünü eleştiren Gaziantep Sabah Yayın Yönetmeni Nurgün Balcıoğlu'nu 20 bin YTL tazminat ödemeye mahkum oldu.
Emekli Oramiral Özden Örnek'e ait olduğu iddia edilen "darbe günlükleri"nden Nokta dergisi yayın yönetmeni Alper Görmüş beraat etti; Muş Haber 49 gazetesi sahibi Emrullah Özbey, "usulsüzlük" haberi yapmaktan 7 ay hapis ve 525 YTL adli para cezasına mahkum oldu.
"Vicdani ret" diyene "hapis" yolu
"Vicdani ret" hakkını savunan 8 kişi yedi davada "Halkı askerlikten soğutmak"tan yargılandı. Halil Savda beş ay hapse mahkum oldu, yazar Yıldırım Türker beraat etti; sanatçı Bülent Ersoy, Perihan Mağden, Gökhan Gençay, İbrahim Çeşmecioğlu, Yasin Yetişgen ve Birgül Özbarış halen yargılanıyor.
Yazar Tekin konuşamadı; gazeteciye polis ve cemaat saldırdı
Üç ayda 8 gazeteci ve bir medya organı saldırıya uğradı, ikisi gazeteci biri öğretim üyesi ve bir yazar tehdit edildi. 1 Mayıs gösterilerinde Cumhuriyet'ten Ali Deniz Uslu'nun kolu kırıldı; Esra Açıkgöz coplandı, polisin tazyikli suları kameraları kırdı.
Karabük'teki festivalde yazar Latife Tekin'in mikrofonu kapatıldı; Vatan'dan Alper Uruş, İlker Akgüngör ve Ahmet Şener'i İsmailağa Cemaati üyeleri hedef aldı; Yeni Şafak gazetesinin Bayrampaşa'daki merkezine silahlı saldırı düzenlendi.
Karikatüre de tahammülsüzlük sürüyor
Leman dergisi ve çizer Mehmet Çağçağ "Batının ilmini bilimini değil, ahlaksızlığını aldık" sözlerinden Başbakan Erdoğan'a, çizer Muhammet Şengöz Kocaeli Belediye Başkanına tazminat tehdidiyle karşı karşıya. AKP'yi hicveden çizer İbrahim Özdabak hapis talebiyle yargılanıyor. Cumhuriyet çizeri Turhan Selçuk "Türbanlı domuz" karikatüründen beraat etti.
Yayın yasağı yerelde, İhale Yasası kaygılandırıyor
15 Haziran 2007'de Ergenekon Soruşturmasına getirilen yayın yasağı sürüyor. Giresun'da PPK'nin jandarma ekibine saldırısıyla ilgili de yayın yasağı kondu. Youtube.com Türkiye'den iki aydır yasak. Geocities ve google Groups siteleri de geçici olarak erişilmez kılındı. DEM TV'nin yayını, yasal uyarısız ve gerekçe gösterilmeden kesildi.
RTÜK, İzmir Demokrat Radyo'ya Sabah'ın Ergenekon operasyonuyla ilgili haberini okumaktan "uyarı" cezası verdi. Haftalık YedinciGün gazetesi "PKK propagandası" iddiasıyla bir ay kapatıldı.
Bir çok kentte gazeteciler "Devlet İhale Kanunu'nda Değişiklik Yapılmasına Dair" tasarıyı kamu yatırımı ilan zorunluluğunu kaldırmasıyla yerel medyayı önemli bir gelir kaynağından edeceği için protesto etti.
İyi haberler de var...
Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi (AİHM), üç davada Türkiye'yi 8 bin avro (yaklaşık 16 bin YTL) tazminata mahkum etti. Geçen yıl aynı döneminde 25 kişi başvurmuş ve Türkiye 78 bin 250 avroya (140 bin 430 YTL) mahkum olmuştu.
TRT'nin bir kanalını Kürtçe ve diğer Türkçe dışı dillere ayrılması için yasal düzenleme yapıldı. Çağdaş Tuzla gazetesinden Halil Özen ve Kurtuluş Çelikparmak darpttan Tuzla Belediye yetkililerini mahkum ettirdi. (EÖ/EZÖ)
