Kanada'yı Sarsan Eylemler

Birleşik Milletler İnsan Hakları Yüksek Komiseri Navi Pillay, 18 Haziran'da yapılan BM İnsan Hakları Konseyi'nde Québec'in toplanma özgürlüğünü kısıtlayan yasa çıkartmasını eleştirdi.

Pillay, "Dünyanın birçok yerinde toplanma özgürlüğünün kısıtlanması endişe verici," dedi. "Öğrenci gösterilerinin çerçevesinde, Quebec'te örgütlenme ve barışçıl toplanma özgürlüğü haklarını kısıtlayan yeni mevzuat hakkında hayal kırıklığı duyuyorum."

Québec'te hükümet, gösteri yapma hakkını kısıtlayan 78 Sayılı Yasa'yla, gösteri yapma kurallarına uymayanlar para cezasına çarptırılacak. Aynı yasayla artık Quebec'te yalnızca önceden izin alınan belirli noktalarda eylem düzenlenebiliyor. Ayrıca eğitim kurumlarına 50 metrelik alanda gösteri düzenlemek yasak.

Yasa protestolarda maske kullanmasını da yasaklıyor. 5.000 ile 125.000 Kanada Dolarlık cezalar yasadaki en yüksek para cezaları. Son haberlere göre gösteriler başladığından beri 2 bin 500 kişi tutuklandı ve para cezasına çarptırıldı.

Mevzuatın gerekçesi ise "öğrencilerin yüksek eğitimlerini almalarına olanak tanımak" Yani grevde olmayan öğrencilerinin sınıflarına protestocular tarafından engellenmeden gidebilmelerini sağlamak. Ama toplanma ve ifade etme özgürlüklerinin kısıtlanması Anayasa'ya uygun olup olmadığı Quebec avukatlar tarafından tartışılıyor.

Üniversite harçlarının zammına karşı başlayan, toplumun daha büyük kesimini de hareketlendiren, Quebec Liberal Partisinin politikasına karşı direniş dört ay aşkın süredir devam ediyor. Bugün Montreal şehir merkezinde yine şehir merkezinde düzenlenen büyük bir protestoyla devam edecek.

13 Şubat'ta başlayan "sınırsız genel grev" eylemine bazı dönemlerde katılan öğrenci sayısı 300 bine kadar ulaştı.

En radikal öğrenci federasyonlarından biri olan CLASSé sendikası sözcüsü Camille Robert, Montreal Gazette'e yaptığı açıklamada, "Hala burada olduğumuzu hükümete göstermek istiyoruz," dedi.

Quebec hükümeti yüksekokul öğrenim harçlarının yedi sene içinde yüzde 82 - senede 254 Kanada doları- arttırmayı öneriyor.  CLASSé ile birlikte FECQ (Québec Kolej Öğrencileri Federasyonu) ve FEUQ'nun (Québec Üniversite Öğrencileri Federasyonu) katıldığı hükümetle müzakere, 31 Mayıs itibariyle çözüm bulunmadan sona ermişti.

Öğrenciler grevde olduğu için kış sömestri Ağustos'ta tamamlanacak.

Eylül'de ise Quebec seçimlerin yapılması bekleniyor. Anketlere göre Quebec Liberal Başbakanı Jean Charest yüzde 33 destek ile önde görünüyor. Tarihsel olarak egemenlik politikasını takip eden Parti Quebec ise yüzde 32 destek görüyor.

Québec'teki öğrenci hareketinin tarihi

Aslen Québec'teki ücret yükselişlerine karşı direniş 1960'lara kadar, hatta öncelerine de uzanan bir tarihi var. "Quiet Revolution" (Sessiz Devrim) adını alan hareketin temel amaçlarından biri Quebec milletinin (Québecois) özerkliğini koruyan bir sosyal devlet kurmaktı.

1958'den beri Québec'teki öğrenciler evrensel eğitim haklarını kazanmak ve korumak için mücadele veriyorlar ve bu yüzden Kanada çapında en düşük üniversite ücretleri bu eyalette. Aynı zamanda da Québec vatandaşları en yüksek vergileri ödüyorlar. Ancak "sosyal devlet" giderek yozlaşmış ve şu anda kamuoyu Québec devletin hangi yönde ilerleyeceği konusunda bölünmüş durumda.

Kemer sıkma politikasına protesto

Navi Pillay konseyde yaptığı konuşmada: "Kemer sıkma politikaları keskin bütçe kesintilerine yol açtı ve bunlar engelliler gibi toplulukları özellikle ve orantısız biçimde etkiledi. Bu ekonomik ve mali krize yanıt ararken hükümetlerin bu hassas kesimleri korumaya öncelik tanımalı. Bu ciddi ekonomik ve finansal kriz sırasında, insan hakları üzerindeki olası olumsuz etkilere hepimiz çok duyarlı olmalıyız"" diyerek bu konuya da değindi.

Camille Robert ise ekonomik ve finansal krizin kendilerini de ilgilendirdiğini ve CLASSé'nin harç meselesinin yanında artık kamu hizmetlerinin özelleştirilmesine karşı daha iddialı savaş yürütmekte olduğunu söyledi.

Quebec Liberal hükümeti geçtiğimiz günlerde kişi başı yıllık 200 Kanada doları sağlık vergisi ya da "kullanım ücreti" ödeme zorunluluğu getirdi. Buna karşılık, öğrenci birlikleri aktif olarak işçi sendikaları ve diğer birlikleri toplayan, sosyal servislerin vergilenmesi ve özelleştirilmesine karşı olan bir koalisyonla ortak hareket etmeye başladı.

2012 öğrenci grevinin gelişimi

17 Mart 2011 Québec  Maliye Bakanı Raymond Bachand'ın açıkladığı bütçede üniversite harçları yedi sene içinde 1,788 Kanada doları artırılacağını açıkladı.

Kasım 2011 Quebec başbakan Jean Charest'in Montreal ofisine yapılan yürüyüşe 20 bin öğrenci katıldı.

13 Şubat 2012 Genel grev başladı. Québec hükümetine göre, 14 haftadır süren grevde ülkedeki öğrencilerin yüzde 30'u dersleri boykot ediyor, 48 üniversiteden 14'ünde dersler yapılmıyor.

7 Mart Loto-Québec Merkez Ofisi önündeki oturma eylemi sırasında polisin attığı bir ışık bombası (flash-bang) nedeniyle bir eylemci gözünü kaybetti.

14 May Öğrenci federasyonların reddettiği anlaşma sonucunda Eğitim Bakanı Line Beauchamp istifa etti.

18 Mayıs 78 Sayılı Yasa Quebec millet meclisinden geçiyor.

22 Mayıs Protestonun 100. gününde 518 kişi tutuklandı ve ceza aldı. Protestoyu düzenleyenlere göre 100. gün eylemi Kanada'da bugüne kadar yaşanan en büyük sivil itaatsizlik eylemi. Calgary, Vancouver, New York ve Paris gibi şehirlerde Montreal'deki eyleme destek gösterileri yapıldı. "Casseroles" adı verilen geceleri çanak, çömlekle ses çıkarılarak yapılan protestolar bugüne dek neredeyse her gece devam ediyor.

* Fotoğraf: Henry Gass