Kader Değil Denetimsizlik, Eğitimsizlik ve İşletme Hataları

z

Genel Maden İş Sendikası'nın Mart 2010'da tamamladığı "Türkiye Taşkömürü ve Zonguldak Kömür Havzası'nda İşçi Sağlığı ve İş Güvenliği Raporu"na göre, Türkiye Taşkömürü Kurumu İşletmeleri'nde (TTK) meydana gelen kazaların çoğunluğu önlenebilirdi.

Raporda, kazaların temel nedenleri işletmecilik hataları, denetim ve eğitim yetersizliği olarak sıralanıyor; Türkiye'nin ILO'nun "Madenlerde Güvenlik ve Sağlık Sözleşmesi"ni kabul etmediği belirtilerek, sözleşmenin en kısa sürede hayata geçirilmesi isteniyor.

Yeni işçilerle üretim de kazalar da artıyor

Rapora göre, TTK işletmelerinde 2000-2009 arasında 25 bin 655 kaza yaşandı; 63'ü ölümle sonuçlandı.

10 bin ton tüvönan üretime isabet eden kaza adedi 2008'de 8.2 iken 2009'un ilk 11 ayında 12.1'e çıkıyor. Kuruma 2009 başında 3 bin yeni işçi alındığı, tüvönan üretimin günlük 7 bin 400 tona çıktığı görülüyor. Raporda, "Yeni işçilerin alınması, üretimde artış getirirken kazaların da artmasına neden olmuştur" deniliyor.

Kaçak ocaklarda ölümler TTK'nın 3.5 katı

Zonguldak kömür havzasında toplam 29 sahada rödövans usulü işletme faaliyeti sürdürülüyor. Ayrıca kaçak ocak faaliyetleri de sürüyor. Özel ocaklarda 100 bin ton üretime düşen ölüm oranının 2009'da TTK'nın 2.46 kat daha fazla olduğu görülüyor.

Meslek hastalığı artacak

Zonguldak kömür havzasında en sık görülen meslek hastalığı, kömür ocaklarında üretim sırasında çıkan tozların solunarak akciğerde birikmesi sonucu meydana gelen Pnömokonyoz. Raporda, TTK'da tozla mücadele yöntemlerinin yeterince uygulanmadığı belirtiliyor, önümüzdeki yıllarda hasta sayısının artacağı öngörülüyor.

Alınması gereken önlemler

Raporda, kazaların ve meslek hastalıklarının önlenmesi için alınması gereken tedbirler şöyle sıralanıyor:

- Yer altı kömür işletmeciliğinde ana kurallardan vazgeçilmemeli.

- Denetim elemanları artırılmalı.

- TTK güçlendirilmeli.

-  Teknik nezaretçi ücret yönünden işletme sahibine bağlı. Ücret işletme sahibinden alınmalı ve teknik nezaretçiye devlet tarafından verilmeli.

-  Her vardiyada daimi nezaretçi bulundurulmalı.

- Kayıt dışı istihdam kayıt içine alınıp kaçak ocaklarla etkin mücadele yapılmalı.

- Çalışanlar risklere karşı eğitilmeli; sigortalı, sendikalı iş güvencesine kavuşturulmalı.

TTK işletmelerinde meydana gelen büyük kazalar

Grizu patlaması nedeniyle Armutçuk'ta 7 Mart 1983'te 103; Amasra'da 31 Ocak 1990'ta 5, Yozgat - Sorgun - Madsan'da 26 Mart 1995'te 37, Karaman Ermenek'te 22 Kasım 2003'te 10, Çorum Bayat'ta 9 Ağustos 2004'te 3, Kütahya Gediz'te 21 Nisan 2005'te 18, Balıkesir Dursunbey'de 2 Haziran 2006'da 17, Bursa Mustafa Kemalpaşa'da 10 Aralık 2009'da 19, Balıkesir Dursunbey'de 23 Şubat 2010'da 14 madenci yaşamını yitirdi.

TTK Kozlu işletmelerinde 10 Nisan 1983'te grizu patlamasında 10, 31 Ocak 1987'de göçükte 8 işçi yaşamını yitirdi. 3 Mart 1992'te grizu patlamasında ise 263 işçi öldü.

Ayrıca Erzurum Aşkale'de 8Ağustos 2003'te göçükte 8, Kastamonu Küre'de 8 Eylül 2004'te yanma sonucu 19 madenci hayatını kaybetti. (BB)