Fotoğraf: Tigris Haber
Haberin İngilizcesi için tıklayın
Diyarbakır Ticaret ve Sanayi Odası ve Diyarbakır Organize Sanayi Bölgesi, 11-22 Mayıs tarihleri arasında Diyarbakır Organize Sanayi Bölgesi’nde faaliyet gösteren 152 işletme yaptığı saha araştırmasının sonucunu açıkladı.
Araştırma kapsamında işletmelere pandemi sürecinde üretimlerinin nasıl etkilendiği ve açıklanan istihdam ve finansal tedbirlerden ne düzeyde yararlandıkları soruldu.
Araştırmanın sonuçlarına göre; Diyarbakır’daki işletmelerin yüzde 82,3’ü pandemi sürecinden etkilendi.
152 firmada çalışan toplam 7 bin 976 çalışanın sadece yüzde 42’si kısa çalışma ödeneği için başvuru yaptı ancak başvuru yapan çalışanların 1880’i yararlanabildi.
İşletmelerin yüzde 61,2’sinin bankalara kısa, orta ve uzun vadede kredi borçları bulunuyor. İşletmelerin yüzde 84’ü pandemi döneminde açıklanan desteklerin yetersiz olduğunu belirtiyor.
TIKLAYIN-Diyarbakır, Elazığ, Van, Batman ve Antep Ekonomisini Pandemi Nasıl Etkiledi?
Kaya: Destekten yararlanma oranı çok düşük
Araştırmanın sonucunu bianet’e değerlendiren Diyarbakır Ticaret ve Sanayi Odası (DTSO) Başkanı Mehmet Kaya, hükümetin bölge illeri için yeniden bir ekonomik paket hazırlaması gerektiğini belirtti. Kaya, araştırmaya ilişkin şu tespitlerde bulundu:
“İktidarın pandemi sürecinde işverenlere yönelik açıkladığı destek paketinin içeriği çok dolu. Vergilerin, kredi borçlarının, SGK borçlarının ertelenmesi gibi birçok şey var. Ancak bu kadar destek açıklanmasına rağmen bölge illerindeki memnuniyet çok düşük. Bu araştırmayı bu nedenini anlamak adına yaptık.
Bölge illerinin ekonomik destek paketinden yararlanma oranı çok düşük. Kredi çekemiyor, çünkü sicili kötü. Pandemiden bağımsız olarak çatışmalı süreçler bölge halkının ekonomisini olumsuz etkiledi ve bu nedenle kredi çekme ya da erteleme durumları söz konusu olmuyor. Kısa çalışma ödeneğinden yararlanan çok az çünkü işe gir-çık durumu çok oluyor.
"Her yere aynı formül tutmuyor"
Yapılan araştırmalarda bu kriz sürecinden en çok Güneydoğu ve Doğu Anadolu Bölgesindeki illerin etkilendiği gösteriyor. O zaman bu bölgeye farklı bir paket hazırlamanız gerekiyor. Her yere aynı formül tutmuyor. Destekler doğru ama bölgesel dağılımlarında sorunlar var. Bir an önce bölgenin yararlanabileceği bütün koşulları göz önünde bulunduran yeni bir paket açıklanmalı.”
Araştırmaya katılan görüşmecilere yöneltilen sorular şöyle:
Araştırmada katılımcılara, “Koronavirüs Salgının Türkiye’de İlan Edildiği 11 Mart Tarihinden Bu Yana Faaliyetlerinizi Ne Şekilde Sürdürdünüz?” sorusu yöneltildi. Görüşmecilerin, yüzde 31,6’sı “İş ve İşçi Güvenliğini Sağlayarak Eski Rutinimizde Üretime Devam Ettik”, yüzde 23’ü “Yarı Zamanlı Üretime Geçtik”, yüzde 15,1’i “Hiçbir Değişikliğe Gitmeden Eskisi Gibi Devam Ettik”, yüzde 11,2’si ise “Satışlar Düştüğü İçin Üretimi Durdurduk” yanıtını verdi.
Verilen cevaplara göre üreticilerin yüzde 82,3’ü üretim sürecinde herhangi bir şekilde pandemi sürecinden etkilendiklerini belirtti.
Birden fazla yanıtın alındığı “Korona virüse Yakalanmamak İçin İş Yerinizde Ne Tür Tedbirler Aldınız?” sorusuna ise katılımcıların, yüzde 29,50’si “Temizlik-Dezenfektan-Koruyucu Malzemelerin Tümünü Aldık, Kullanıyoruz”, yüzde 24,90’ı “Üretim Alanındaki İşçilerin Aralarında Gerekli Sosyal Mesafeyi bırakarak çalışmalarını sağladık” yüzde 21,90’ı ise “Servis-Yemekhane Gibi Hizmetlerimizi Sosyal Mesafe ve Dezenfekte İşlemleri ile Sürdürmeye Başladık” cevabını verdi.
Katılımcılar, “Fabrikanızda Virüse Yakalanan Çalışanlarınız Oldu Mu?” sorusuna ise, yüzde 99,3 oranında “Hayır” ve yüzde 0,7 oranında “Evet” yanıt verdi. Fabrikasında virüse yakalanan işletmelerin nasıl etkilendiklerine dair soruya ise “Belirli bir süre üretimi durdurduk/İşletmeyi geçici kapadık” şeklinde cevap verildi.
Görüşmecilere yine birden fazla yanıtın alındığı “Koronavirüs Nedeni İle Ortaya Çıkan Karantina Ve Tedbir Uygulamalarından Üretici Olarak Nasıl Etkileniyorsunuz?” sorusu yöneltildi. Bu soruya sadece yüzde 6,70’lik bir kesim “etkilenmediğini”belirtti. İşletmelerin yüzde 23,90’ı “Çalışma Kapasitesi ve Olanağımda Düşüşler Oldu”, yüzde 20,50’si “Kira, Fatura, Vergi, Sigorta Gibi Giderlerimi Karşılamakta Güçlük Çekmeye Başladım” ve yüzde 19,80’i “İşçi/Çalışan Maaşlarını Ödemekte Zorlanmaya Başladım” yanıtlarını verdi.
Görüşmeciler, “Kısa Çalışma Ödeneği İçin İşkur’a Başvuru Yaptınız Mı? “ sorusuna da yüzde 53,9 oranında “Evet”, yüzde 46,1 oranında “Hayır” cevabını verdi.
Kısa çalışma ödeneğinden yararlanmadığını belirten katılımcılara “Hayır ise neden” sorusu yöneltildi. Görüşmecilerin, yüzde 25,70’i “Faaliyet Durmadı”, yüzde 21,40’ı “İhtiyaç Duymadık” yüzde 11,40’ı ise “Koşullar Uygun Değildi” dedi.
“Kısa Çalışma Ödeneği İçin İşkur’a Başvuru Yaptınız Mı? “ sorusuna “Evet” yanıtını veren görüşmecilere ise ; “İşletmenizde Kısa Çalışma Ödeneğine Başvuran İşçi Sayısı Kaçtır?” sorusu yöneltildi. Bu soruya da yüzde 72’si “1-24 İşçi”, yüzde 12,20’si “25-49 İşçi” ve yüzde 6,10’u “50-74 İşçi” cevabını verdi.
“Kısa Çalışma Ödeneği Alamadıysanız Nedenini Açıklar Mısınız?” sorusuna ise yüzde 85,5’i “450 günü dolmadığı için alamadı”, yüzde 9,1’i “Başvuru yapıldı ama bilgi alınamadı”, yüzde 5,5’i ise “Sonuç bekliyoruz” şeklinde cevapladı.
"Firmanızın Banka Kredilerine İlişkin Durumu Ne Düzeydedir?" sorusuna ise, yöneltilmiştir. Yüzde 36,2'si "Kredi Vade Durumum Bulunmamakta", yüzde 22,4'ü "Orta Vadeli Kredilerim Bulunmakta" yüzde21,1'i de "Uzun Vadeli Kredilerim Bulunmakta" dedi.
"Bu süreçte Kredi Talebiniz Oldu Mu?" sorusuna da yüzde 57'si "Evet", yüzde 43'ü "Hayır" yanıtını verdi.
"Salgın Sonrası Aşağıdaki Desteklerin Hangilerinden Yararlandınız?" sorusu yöneltilen görüşmecilerin yüzde 29'u "Kısa Çalıma Ödeneği", yüzde 25,30'u "Hiçbir Destekten Faydalanmadım" ve yüzde 18,40'ı "SGK ve Vergi Borç Öteleme" cevabını verdi.
Kısa Çalışma Ödeneğine başvurunun bu oranda kalmasının ana nedeni; Kısa Çalışma Ödeneğinden alınacak paranın işçilerin işsizlik maaşından düşecek olmasından kaynaklandığı belirtildi. Olası bir ikinci 3 aylık peiyot da uygulanacak Kısa Çalışma Ödeneği uygulaması işçilerin işsizlik maaşından düşmeyecek şekilde hazırlanırsa başvurunun çok daha yüksek oranlara çıkacağı ifade edildi.
" Devletten Sektöre Dönük Yasal Düzenlemeler Yapılmasını İstiyor Musunuz?" sorusuna yüzde 86'sı "Evet", yüzde 5'i "Hayır" ve yüzde 9'u "Fikrim Yok" şeklinde cevap verdi.
Katılımcılar, "Bu Süreçte Devlet Desteğini Yeterli Buluyor Musunuz?" sorusu ise yüzde 61 oranında "Hayır", yüzde 16 oranında "Evet" yüzde 23 oranında "Kısmen" yanıtını verdi. (RT)
